Viêm khớp vai: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm khớp vai là tình trạng thường gặp, ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đây là bệnh lý không chỉ phổ biến ở người lớn tuổi mà còn xuất hiện ở những người thường xuyên sử dụng khớp vai trong công việc hoặc thể thao. Cùng Phòng khám xương khớp Cao Khang tìm hiểu kỹ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và phương pháp điều trị viêm khớp vai hiệu quả.

Viêm khớp vai là gì?

Viêm khớp vai là hiện tượng viêm và tổn thương tại khớp vai, dẫn đến tình trạng đau nhức, sưng tấy và hạn chế vận động. Khớp vai là một trong những khớp linh hoạt nhất của cơ thể, giữ vai trò quan trọng trong các hoạt động như giơ tay, nâng vật, xoay cánh tay…

Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là phụ nữ và những người có công việc nặng nhọc. Khi khớp vai bị viêm, người bệnh thường gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như mặc áo, chải đầu, nâng tay lên cao hoặc khi ngủ nghiêng bên vai bị đau.

Các loại viêm khớp vai thường gặp

Tùy theo nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, viêm khớp vai có thể chia thành các dạng sau:

1. Viêm xương khớp (Osteoarthritis – OA)

Là dạng phổ biến nhất, xuất hiện do sự thoái hóa sụn khớp theo thời gian. Khi lớp sụn bị bào mòn, các đầu xương cọ xát vào nhau, gây đau và viêm. Bệnh diễn tiến chậm nhưng có xu hướng nặng dần, làm mất dần khả năng vận động của khớp vai.

2. Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis – RA)

Đây là bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công các mô khớp, gây viêm. Viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng cả hai vai và có thể dẫn đến tổn thương nghiêm trọng nếu không được kiểm soát tốt.

3. Viêm khớp sau chấn thương

Sau các tai nạn, trật khớp, gãy xương hoặc chấn thương thể thao, khớp vai có thể bị tổn thương, từ đó dẫn đến viêm. Viêm khớp sau chấn thương thường ảnh hưởng một bên vai và dễ trở thành mạn tính nếu không điều trị đúng cách.

Nguyên nhân gây viêm khớp vai

Viêm khớp vai có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau:

• Tuổi tác: Quá trình lão hóa tự nhiên khiến gân, bao khớp và sụn khớp thoái hóa, đặc biệt ở người trên 50 tuổi.
• Chấn thương: Do lao động nặng, vận động sai tư thế, chơi thể thao (golf, tennis), ngã, va đập mạnh, chấn thương lặp đi lặp lại.
• Bệnh lý nền: Tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, bệnh phổi, bệnh tim, rối loạn chuyển hóa…
• Tiền sử phẫu thuật vai hoặc từng nắn chỉnh xương tại khu vực này.
• Thay đổi thời tiết: Đặc biệt khi trời lạnh hoặc ẩm ướt khiến khớp bị kích thích đau.
• Viêm bao hoạt dịch, viêm gân cánh tay, hoặc rách cơ quay cũng là nguyên nhân thường gặp.
• Hoại tử vô mạch: Xảy ra khi xương không được cấp máu đầy đủ.
• Béo phì và vận động khớp vai quá mức, mang vác nặng cũng là yếu tố nguy cơ đáng lưu ý.

Triệu chứng nhận biết viêm khớp vai

Người bị viêm khớp vai thường xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Đau vai: Cơn đau âm ỉ hoặc buốt nhói, có thể lan xuống cánh tay. Đau nhiều vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi.
• Giảm khả năng vận động: Không thể giơ tay cao, xoay vai, mặc áo khó khăn, trở mình khi ngủ cũng gây đau.
• Đau khi chạm vào vai: Vai trở nên nhạy cảm, đau khi ấn nhẹ.
• Cảm giác cứng khớp, sưng tấy vùng vai.
• Nghe tiếng lạo xạo, lục khục khi cử động.
• Các thể bệnh như: viêm cấp tính, thể liệt vai, đau mạn tính, liệt cứng vai có thể đi kèm nhiều mức độ đau khác nhau.

Phương pháp chẩn đoán viêm khớp vai

Việc chẩn đoán chính xác giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Các bước thường bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra phạm vi vận động, mức độ đau, tiền sử bệnh.
• Chụp X-quang: Quan sát cấu trúc xương, thoái hóa sụn, lắng đọng calci.
• Chụp MRI: Phát hiện rách gân, tổn thương sụn hoặc phần mềm.
• Siêu âm vai: Đánh giá bao hoạt dịch, gân cơ.
• Nội soi khớp: Vừa chẩn đoán, vừa có thể điều trị tổn thương nếu cần.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra dấu hiệu viêm, bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp.

Cách điều trị viêm khớp vai

Tùy theo nguyên nhân và mức độ nặng – nhẹ, điều trị có thể bao gồm:

1. Điều trị viêm khớp vai bằng thuốc

Sử dụng thuốc là biện pháp đầu tay trong hầu hết các trường hợp viêm khớp vai, đặc biệt trong giai đoạn cấp tính. Các nhóm thuốc thường dùng gồm:

• Thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen, diclofenac, meloxicam… giúp giảm sưng viêm, đau nhức và cải thiện vận động. Tuy nhiên, cần lưu ý tác dụng phụ như đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa nếu dùng dài ngày.

• Corticosteroid: Có thể dùng dạng uống hoặc tiêm trực tiếp vào khớp vai. Tiêm tại chỗ cho tác dụng nhanh, mạnh, thường áp dụng trong viêm cấp nặng. Tuy nhiên, lạm dụng corticosteroid có thể gây yếu gân cơ, teo mô quanh khớp hoặc loãng xương.

• Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Dùng trong viêm khớp dạng thấp, nhằm ức chế đáp ứng miễn dịch quá mức gây viêm. Các thuốc như methotrexate, sulfasalazine, hydroxychloroquine giúp ngăn ngừa tổn thương tiến triển tại khớp.

*Lưu ý: Người bệnh không được tự ý mua và sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Tự điều trị sai thuốc có thể khiến bệnh tiến triển nặng hơn hoặc gây hại cho gan, thận, dạ dày.

2. Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Đây là phương pháp bắt buộc trong điều trị viêm khớp vai mạn tính, giúp phục hồi sức mạnh cơ, cải thiện độ linh hoạt và tránh teo cơ, cứng khớp:

• Bài tập chủ động: Gồm các động tác co – duỗi, xoay vai nhẹ nhàng, nâng tay lên cao… phù hợp với mức độ đau của từng bệnh nhân. Các bài tập này được thiết kế riêng, tiến hành từ đơn giản đến nâng cao theo chỉ dẫn chuyên gia.

• Chườm nóng và chườm lạnh: Chườm lạnh giúp giảm sưng viêm trong giai đoạn cấp, còn chườm nóng có tác dụng thư giãn cơ, giảm co thắt và tăng lưu thông máu.

• Điện trị liệu – siêu âm – sóng ngắn: Sử dụng máy vật lý trị liệu chuyên dụng để tác động vào vùng tổn thương, giúp giảm đau sâu, tăng chuyển hóa tế bào và hỗ trợ phục hồi.

• Massage trị liệu – xoa bóp – châm cứu: Giúp giải phóng điểm co cứng, giảm đau mỏi và tăng cường tuần hoàn tại vùng vai. Phương pháp này phù hợp trong giai đoạn không còn viêm cấp.

*Lưu ý: Tập luyện sai cách hoặc quá sức có thể khiến tổn thương nặng thêm. Người bệnh nên tập dưới sự hướng dẫn của kỹ thuật viên phục hồi chức năng hoặc bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

3. Sử dụng dụng cụ hỗ trợ

Các thiết bị đơn giản như băng thun, đai đeo vai, nẹp cố định khớp có thể giúp:

• Giảm áp lực và tải trọng lên khớp vai, nhất là khi vận động hoặc làm việc.

• Hạn chế cử động sai tư thế, giữ ổn định vùng vai để khớp có điều kiện hồi phục.

• Giảm cảm giác đau và sưng tấy, đặc biệt hữu ích khi kết hợp với vật lý trị liệu.

Dụng cụ nên được lựa chọn phù hợp với kích thước và tình trạng khớp của từng bệnh nhân, tránh đeo quá chặt hoặc dùng sai mục đích.

4. Phẫu thuật (trường hợp nặng)

Phương pháp phẫu thuật được chỉ định khi:

• Khớp vai bị tổn thương nghiêm trọng, thoái hóa nặng hoặc biến dạng.

• Điều trị bảo tồn không hiệu quả, bệnh kéo dài gây mất chức năng vận động.

• Có các biến chứng như rách toàn bộ gân chóp xoay, trật khớp vai tái phát hoặc viêm khớp giai đoạn cuối.

Hai phương pháp phẫu thuật phổ biến:

• Nội soi khớp vai: Bác sĩ sử dụng dụng cụ nội soi để làm sạch mảnh vụn, mô viêm, calci lắng đọng hoặc xử lý rách gân. Đây là phương pháp ít xâm lấn, thời gian phục hồi nhanh và ít đau sau mổ.

• Thay khớp vai nhân tạo: Thay toàn bộ khớp vai bằng khớp nhân tạo trong các trường hợp hư khớp nặng. Đây là phương pháp phức tạp nhưng có thể phục hồi lại chức năng vai gần như bình thường nếu thực hiện đúng chỉ định.

Phòng ngừa viêm khớp vai hiệu quả

Để bảo vệ sức khỏe khớp vai, bạn nên:

• Tránh mang vác nặng, đặc biệt ở tư thế giơ tay cao.
• Tập luyện thể thao vừa phải, khởi động kỹ trước khi chơi.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
• Bổ sung thực phẩm giàu canxi, vitamin D và khoáng chất tốt cho xương.
• Chườm lạnh vùng vai khi đau nhẹ, nghỉ ngơi khi làm việc nặng.
• Hạn chế các động tác lặp đi lặp lại dễ gây tổn thương vai.

Viêm khớp vai nếu được phát hiện và điều trị kịp thời có thể kiểm soát tốt, giảm thiểu biến chứng và phục hồi chức năng vận động. Người bệnh không nên chủ quan với các dấu hiệu đau mỏi vai kéo dài, cần đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và hướng dẫn điều trị phù hợp.

FAQ – Giải đáp thắc mắc thường gặp

1. Viêm khớp vai có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Viêm khớp vai có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, với các thể bệnh mạn tính như viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa, bệnh thường không khỏi hoàn toàn nhưng vẫn có thể sống khỏe mạnh nếu điều trị đều đặn và phục hồi chức năng hợp lý.

2. Bao lâu thì khỏi nếu điều trị đúng cách?

Thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ viêm và cơ địa từng người. Với viêm nhẹ, người bệnh có thể cải thiện sau vài tuần, trong khi những trường hợp viêm mạn tính có thể cần điều trị kéo dài hàng tháng đến nhiều năm.

3. Viêm khớp vai có nên tập thể dục không?

Người bị viêm khớp vai vẫn nên vận động nhẹ nhàng để tránh cứng khớp và teo cơ. Tuy nhiên, cần lựa chọn bài tập phù hợp và nên tập dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu.

4. Khi nào cần phẫu thuật thay khớp vai?

Phẫu thuật chỉ được chỉ định khi khớp vai bị tổn thương nặng, không đáp ứng với điều trị nội khoa và vật lý trị liệu. Lúc này, thay khớp vai nhân tạo có thể giúp phục hồi khả năng vận động và giảm đau lâu dài.

5. Viêm khớp vai nên ăn gì và kiêng gì?

Người bệnh nên ăn nhiều thực phẩm giàu canxi, vitamin D và omega-3 như cá hồi, hạnh nhân, rau xanh. Đồng thời, nên hạn chế thực phẩm nhiều đường, muối, dầu mỡ và các chất kích thích như rượu, bia vì có thể làm tăng phản ứng viêm.

Nếu bạn đang gặp các vấn đề đau vai kéo dài, hãy đến ngay Phòng khám xương khớp Cao Khang để được tư vấn và điều trị bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và phác đồ cá nhân hóa cho từng trường hợp.