Đau cơ mông là một trong những vấn đề cơ xương khớp phổ biến, ảnh hưởng đến mọi đối tượng – từ người lao động chân tay, vận động viên cho đến nhân viên văn phòng. Cơn đau có thể xuất hiện âm ỉ hoặc dữ dội, kéo dài trong nhiều ngày và lan xuống đùi, chân, gây khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày.
Hiểu rõ nguyên nhân gây đau cơ mông và các phương pháp điều trị phù hợp là điều cần thiết để phòng ngừa các biến chứng thần kinh – vận động nghiêm trọng hơn trong tương lai.
Đau cơ mông là gì?
Đau cơ mông là tình trạng tổn thương mô cơ tại vùng mông, dẫn đến cảm giác đau nhức, căng tức, tê hoặc nóng rát ở một hoặc hai bên mông. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột sau khi vận động mạnh hoặc phát triển âm ỉ kéo dài do các bệnh lý xương khớp – thần kinh gây nên.
Cơ mông bao gồm ba nhóm cơ chính:
- Cơ mông lớn (gluteus maximus): Giúp mở rộng và duỗi khớp hông, giữ vai trò chính trong việc đi bộ, leo cầu thang, đứng dậy từ tư thế ngồi.
- Cơ mông nhỡ (gluteus medius) và cơ mông bé (gluteus minimus): Ổn định khớp hông, kiểm soát chuyển động của chân khi đứng hoặc đi.
Các cơ này kết nối chặt chẽ với xương chậu, khớp hông và hệ thống dây thần kinh tọa. Do đó, bất kỳ tổn thương nào ở vùng này cũng có thể ảnh hưởng lan tỏa đến lưng dưới, đùi và chân.
Nguyên nhân gây đau cơ mông
1. Nguyên nhân cơ học
- Chấn thương: Tác động mạnh vào vùng mông do té ngã, va đập hoặc tai nạn giao thông có thể gây bầm tím, rách cơ, tụ máu dưới da.
- Căng cơ quá mức: Xảy ra khi tập thể dục quá sức, đặc biệt là các bài squat, deadlift, hoặc không khởi động đúng cách trước khi vận động. Căng cơ khiến các sợi cơ bị kéo giãn hoặc rách nhẹ, dẫn đến đau và hạn chế vận động.
- Viêm gân cơ mông (gluteal tendinopathy): Tình trạng viêm hoặc tổn thương ở gân bám của cơ mông, thường gặp ở người ngồi nhiều, ít vận động hoặc thường xuyên mang vác vật nặng.
2. Nguyên nhân bệnh lý
- Đau thần kinh tọa: Khi dây thần kinh tọa bị chèn ép bởi thoát vị đĩa đệm, gai cột sống hoặc cơ hình lê co thắt, sẽ gây đau lan từ vùng thắt lưng xuống mông và mặt sau đùi.
- Viêm khớp vùng lưng dưới hoặc khớp háng: Tổn thương các khớp liên kết vùng chậu – hông gây đau sâu, âm ỉ ở vùng mông, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
- Thoát vị đĩa đệm: Đĩa đệm cột sống lưng bị lệch ra khỏi vị trí ban đầu có thể gây chèn ép rễ thần kinh, dẫn đến đau nhức vùng mông kèm theo tê bì hoặc yếu chi dưới.
- Hội chứng khớp cùng chậu: Viêm hoặc tổn thương sụn khớp cùng chậu gây đau lan tỏa từ lưng dưới xuống vùng mông và mặt sau đùi, thường xuất hiện khi thay đổi tư thế đột ngột.
3. Nguyên nhân ngoài hệ cơ xương
- Bệnh trĩ: Do gia tăng áp lực vùng hậu môn, cơn đau có thể lan sang vùng cơ mông xung quanh khi ngồi lâu hoặc đại tiện khó.
- Zona thần kinh: Virus Varicella-Zoster gây viêm dây thần kinh và nổi mẩn nước tại vùng mông, gây đau rát, bỏng và ngứa kéo dài.
- Viêm da, mụn nhọt, áp xe: Nhiễm khuẩn tại vùng mông gây sưng đau, nóng đỏ, khó chịu khi ngồi hoặc nằm lâu.
4. Nguyên nhân khác
- Rối loạn chức năng cơ hình lê (Piriformis syndrome)
- Gãy xương chậu hoặc hông
- Lạc nội mạc tử cung (ở nữ giới)
- Áp xe quanh hậu môn, u nang lông
Triệu chứng đau cơ mông thường gặp
- Cảm giác đau nhức tại một bên hoặc cả hai bên mông, đôi khi đau nhói hoặc đau âm ỉ.
- Cơn đau có thể lan xuống đùi sau, bắp chân hoặc thậm chí xuống bàn chân.
- Đau tăng khi ngồi lâu, đi bộ, leo cầu thang hoặc cúi người.
- Xuất hiện tình trạng tê, ngứa ran hoặc yếu cơ chân.
- Vùng mông có thể bị bầm tím, sưng tấy, đỏ hoặc có cảm giác nóng.
- Khó khăn khi thực hiện các tư thế như đứng lên, ngồi xuống hoặc nằm nghiêng.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Người bệnh nên đến khám chuyên khoa khi có các dấu hiệu sau:
- Cơn đau kéo dài hơn 1 tuần, không giảm khi nghỉ ngơi.
- Xuất hiện tê yếu ở hai chân hoặc không thể đi lại bình thường.
- Có biểu hiện mất kiểm soát tiểu tiện, đại tiện.
- Sốt cao trên 38,5°C, vùng mông sưng nóng đỏ.
- Cơn đau xuất hiện khi đi lại, kèm theo mất thăng bằng.
- Có vết thương ở vùng mông chậm lành hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Đau dữ dội, cảm giác như điện giật hoặc đâm xuyên vào vùng mông – đùi.
- Phân có máu, chảy máu hậu môn hoặc sưng đau quanh hậu môn.
Phương pháp chẩn đoán đau cơ mông
Tùy vào biểu hiện lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định:
- Chụp X-quang: Phát hiện gãy xương, viêm khớp, thoái hóa.
- Chụp MRI: Xác định tổn thương mô mềm như cơ, gân, dây thần kinh.
- Xét nghiệm máu: Phát hiện tình trạng viêm, nhiễm khuẩn hoặc bệnh lý tự miễn.
- Siêu âm mô mềm: Phát hiện tụ dịch, ổ mủ hoặc u.
Cách điều trị đau cơ mông
1. Điều trị tại nhà (trường hợp nhẹ)
- Nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh hoặc ngồi lâu.
- Chườm lạnh trong 48 giờ đầu giúp giảm sưng đau, sau đó chườm nóng để thư giãn cơ.
- Tập các bài kéo giãn cơ mông và hông nhẹ nhàng.
- Dùng thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol, Ibuprofen, theo hướng dẫn.
- Áp dụng nguyên tắc R.I.C.E: Rest – Ice – Compression – Elevation.
2. Điều trị chuyên sâu tại cơ sở y tế
- Thuốc kê đơn: Gồm thuốc giãn cơ, kháng viêm, thuốc giảm đau thần kinh.
- Vật lý trị liệu: Áp dụng các bài tập phục hồi chức năng, tăng độ linh hoạt cho cơ vùng mông.
- Điện trị liệu: Giảm co thắt cơ, tăng lưu thông máu, giảm đau.
- Sóng xung kích/Shockwave: Kích thích tái tạo mô tổn thương, đặc biệt hiệu quả với viêm gân.
- Laser cường độ cao: Giảm viêm, giảm đau, thúc đẩy phục hồi mô sâu.
- Chiropractic: Điều chỉnh các sai lệch cột sống, giảm áp lực dây thần kinh tọa.
- Băng dán RockTape: Hỗ trợ ổn định cơ và giảm đau cơ học.
- Phẫu thuật: Áp dụng với trường hợp thoát vị đĩa đệm nặng, u chèn ép thần kinh hoặc khớp hỏng nặng.
Cách phòng ngừa đau cơ mông
- Duy trì tư thế đúng khi đứng, ngồi hoặc khiêng vác vật nặng.
- Tập thể dục thường xuyên với các bài tăng cường vùng mông – hông – lưng dưới.
- Khởi động kỹ trước khi tập thể thao để tránh căng cơ.
- Không ngồi quá lâu – nên đứng lên vận động nhẹ sau mỗi 45 phút.
- Tránh thừa cân – béo phì vì gây áp lực lớn lên khớp háng và cột sống.
- Thăm khám định kỳ nếu có tiền sử bệnh cột sống, thoái hóa khớp hoặc đau thần kinh tọa.
Kết luận
Đau cơ mông là tình trạng thường gặp nhưng không nên chủ quan. Tùy theo nguyên nhân, việc điều trị có thể đơn giản như nghỉ ngơi và vật lý trị liệu, hoặc phức tạp hơn nếu liên quan đến các bệnh lý thần kinh – cột sống. Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách sẽ giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi, giảm nguy cơ biến chứng và tái phát.
Phòng khám Xương Khớp Cao Khang luôn đồng hành cùng bạn trong quá trình điều trị đau cơ mông và các vấn đề cơ xương khớp khác. Đừng ngần ngại liên hệ nếu bạn cần hỗ trợ chuyên sâu từ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm.
