Tràn dịch khớp vai là tình trạng dịch khớp tích tụ bất thường trong khoang khớp vai, khiến khớp bị sưng, đau và hạn chế vận động. Ở trạng thái bình thường, trong khớp vai chỉ có một lượng nhỏ dịch hoạt dịch giúp bôi trơn, nuôi dưỡng sụn và hỗ trợ vận động linh hoạt.
Tuy nhiên, khi khớp vai bị tổn thương, viêm hoặc chịu tác động bởi một số bệnh lý, màng hoạt dịch sẽ tăng tiết dịch, làm cho dịch ứ đọng trong khớp nhiều hơn mức sinh lý. Đây không phải là một bệnh riêng biệt mà là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề tiềm ẩn tại vùng khớp vai. Việc nhận biết và điều trị kịp thời sẽ giúp phòng tránh được những biến chứng nghiêm trọng về sau.
Nguyên nhân gây tràn dịch khớp vai
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tràn dịch khớp vai, phổ biến nhất bao gồm:
- Viêm khớp vai mãn tính hoặc cấp tính: Các phản ứng viêm xảy ra tại màng hoạt dịch khiến cơ thể tăng sản xuất dịch khớp, làm dịch tích tụ trong khớp vai. Viêm có thể do tự miễn, do thoái hóa hoặc các nguyên nhân khác.
- Thoái hóa khớp vai: Quá trình thoái hóa sụn khớp theo tuổi tác hoặc do vận động quá mức khiến sụn mòn đi, màng hoạt dịch dễ bị kích thích, tăng tiết dịch.
- Chấn thương vùng vai: Rách gân, đứt dây chằng, va đập mạnh, gãy xương vai đều có thể làm tổn thương cấu trúc quanh khớp, kích hoạt cơ chế viêm và tiết dịch quá mức.
- Nhiễm khuẩn khớp vai: Vi khuẩn xâm nhập vào khoang khớp gây viêm mủ, dịch khớp tăng lên rõ rệt và kèm theo các dấu hiệu toàn thân như sốt.
- Bệnh lý tự miễn: Một số bệnh như viêm khớp dạng thấp, gout, lupus ban đỏ… khiến hệ miễn dịch tấn công màng hoạt dịch khớp, gây viêm và tràn dịch.
- Nguyên nhân khác: Mang vác vật nặng, vận động sai tư thế kéo dài, hoặc tập luyện thể thao không đúng kỹ thuật cũng làm tăng nguy cơ tổn thương khớp vai và dẫn đến tràn dịch.
Triệu chứng nhận biết tràn dịch khớp vai
Tràn dịch khớp vai thường biểu hiện với các triệu chứng khá đặc trưng, bao gồm:
- Đau vai âm ỉ hoặc dữ dội: Đau có thể tăng lên khi vận động, đặc biệt là khi giơ tay hoặc xoay vai.
- Sưng phồng khớp vai: Vùng khớp vai trở nên sưng to, da căng bóng. Có thể xuất hiện đỏ, ấm khi sờ vào, đặc biệt nếu do nhiễm khuẩn.
- Cứng khớp buổi sáng: Cảm giác nặng nề, khó vận động, nhất là sau khi ngủ dậy hoặc nghỉ ngơi lâu.
- Giảm tầm vận động: Người bệnh thường không thể giơ tay lên cao, xoay tay ra sau lưng hoặc thực hiện các động tác đòi hỏi sự linh hoạt của vai.
- Sờ có cảm giác phập phồng: Khi ấn nhẹ vào vùng trước hoặc bên khớp vai, có thể cảm nhận được sự phập phồng do dịch tụ bên trong.
- Một số trường hợp có sốt, mệt mỏi: Đặc biệt khi nguyên nhân do nhiễm trùng, người bệnh có thể kèm theo sốt cao, ớn lạnh, mệt lả.
Chẩn đoán tràn dịch khớp vai
Để xác định chính xác tình trạng tràn dịch khớp vai, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:
- Khám lâm sàng: Đánh giá mức độ sưng đau, kiểm tra tầm vận động của khớp vai, tìm kiếm các dấu hiệu đặc trưng như sưng, nóng, đỏ.
- Siêu âm khớp vai: Là phương pháp phổ biến giúp phát hiện lượng dịch thừa trong khớp, đồng thời phát hiện các tổn thương gân cơ, bao khớp đi kèm.
- Chụp X-quang và MRI: X-quang giúp đánh giá tổn thương xương, còn MRI đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện các tổn thương phần mềm, dây chằng, sụn và xác định nguyên nhân chính xác gây tràn dịch.
- Chọc hút dịch khớp: Đây là phương pháp vừa giúp chẩn đoán, vừa hỗ trợ điều trị. Dịch hút ra sẽ được phân tích về màu sắc, độ nhớt, tế bào, tìm vi khuẩn hoặc tinh thể bệnh lý (gout…), từ đó xác định chính xác nguyên nhân.
Tràn dịch khớp vai có nguy hiểm không?
Tràn dịch khớp vai nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng:
- Ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày: Đau, sưng và hạn chế vận động làm giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt cá nhân.
- Teo cơ quanh vai: Khi vai không vận động lâu ngày, các cơ quanh khớp sẽ bị teo nhỏ lại, sức mạnh giảm sút rõ rệt.
- Dính khớp vai: Tràn dịch kéo dài khiến các bao khớp và dây chằng dày lên, có thể gây dính khớp vai vĩnh viễn, rất khó phục hồi.
- Viêm khớp mạn tính hoặc nhiễm trùng khớp: Đặc biệt nguy hiểm nếu nguyên nhân là nhiễm khuẩn, có thể gây phá hủy khớp và ảnh hưởng tới toàn thân.
- Cảnh báo: Tuyệt đối không tự ý chích hút dịch khớp tại nhà hoặc dùng thuốc giảm đau kéo dài khi chưa rõ nguyên nhân, để tránh biến chứng nguy hiểm.
Các phương pháp điều trị tràn dịch khớp vai
Việc điều trị tràn dịch khớp vai cần dựa vào nguyên nhân và mức độ tổn thương.
Điều trị nội khoa
- Thuốc giảm đau, kháng viêm: Sử dụng các loại thuốc như Paracetamol, NSAIDs (Diclofenac, Meloxicam, Celecoxib…) giúp giảm đau và kháng viêm hiệu quả.
- Thuốc kháng sinh: Dùng khi xác định nguyên nhân là nhiễm khuẩn. Lựa chọn kháng sinh phù hợp dựa vào kết quả xét nghiệm dịch khớp.
- Thuốc điều hòa miễn dịch: Dùng trong các trường hợp bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ… theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa.
Chọc hút dịch khớp vai
- Bác sĩ sẽ sử dụng kim tiêm chuyên dụng, dưới hướng dẫn của siêu âm để hút dịch ra ngoài. Thao tác này giúp giảm nhanh áp lực khớp, giảm đau, phòng ngừa nguy cơ dính khớp.
- Sau khi hút dịch, có thể kết hợp tiêm thuốc corticoid hoặc acid hyaluronic trực tiếp vào khớp vai để giảm viêm, hỗ trợ phục hồi sụn và cải thiện chức năng vận động.
Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng
- Sử dụng các phương pháp như nhiệt trị, sóng ngắn, siêu âm trị liệu để giảm viêm, giảm đau hiệu quả.
- Tập các bài tập phục hồi vai dưới sự hướng dẫn của chuyên viên vật lý trị liệu giúp lấy lại tầm vận động, phòng ngừa dính khớp và tăng sức mạnh cơ quanh vai.
Điều trị nguyên nhân nền
- Thoái hóa khớp: Cần điều trị lâu dài bằng thuốc tái tạo sụn, hỗ trợ dinh dưỡng cho khớp.
- Viêm khớp dạng thấp, gout: Phối hợp điều trị chuyên sâu với các thuốc chuyên biệt.
- Chấn thương: Kết hợp điều trị phục hồi chức năng, tránh vận động mạnh để khớp có thời gian phục hồi.
Cách chăm sóc và phòng ngừa tràn dịch khớp vai
Chế độ chăm sóc đúng cách sẽ giúp cải thiện triệu chứng và phòng ngừa tái phát:
- Nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh: Trong giai đoạn cấp tính, nên hạn chế các hoạt động đòi hỏi vận động vai quá mức hoặc nâng vật nặng.
- Chườm lạnh – chườm ấm: Chườm lạnh trong 2–3 ngày đầu để giảm sưng đau, sau đó chuyển sang chườm ấm để kích thích lưu thông máu và giảm cứng khớp.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Giúp giảm áp lực lên khớp vai, nhất là ở những người có nguy cơ thừa cân, béo phì.
- Tập luyện nhẹ nhàng: Khi triệu chứng đã giảm, nên thực hiện các bài tập vận động nhẹ cho khớp vai để duy trì linh hoạt, phòng dính khớp.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Tăng cường thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, cá thu), canxi (sữa, phô mai, rau xanh), vitamin D, collagen type II. Hạn chế rượu bia, thịt đỏ, đồ ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn – những yếu tố làm tăng viêm.
- Uống đủ nước: Nước giúp dịch khớp luôn được tái tạo và duy trì ổn định.
Kết luận
Tràn dịch khớp vai là dấu hiệu cảnh báo tổn thương hoặc viêm tại khớp vai, không nên chủ quan hoặc tự ý điều trị. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách không chỉ giúp phục hồi vận động nhanh chóng mà còn ngăn ngừa các biến chứng như dính khớp, teo cơ và nhiễm trùng khớp. Người bệnh nên chủ động chăm sóc sức khỏe, tập luyện khoa học và thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế chuyên khoa như Phòng khám Xương Khớp Cao Khang để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị an toàn, hiệu quả.
