Tràn dịch khớp cổ chân là tình trạng lượng dịch trong khớp cổ chân tăng lên bất thường, khiến vùng mắt cá chân sưng to, đau nhức và hạn chế vận động. Hiện tượng này thường xảy ra khi màng hoạt dịch – bộ phận tiết ra dịch khớp để bôi trơn – bị viêm, kích thích hoặc tổn thương. Khớp cổ chân là vị trí chịu nhiều áp lực khi đi lại, chạy nhảy, do đó rất dễ bị ảnh hưởng bởi các tác động ngoại lực hoặc bệnh lý. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, tràn dịch khớp cổ chân có thể gây biến chứng, ảnh hưởng đến khả năng vận động lâu dài.
Nguyên nhân gây tràn dịch khớp cổ chân
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tràn dịch khớp cổ chân, trong đó phổ biến nhất là:
- Chấn thương vùng cổ chân: Bao gồm bong gân, vỡ sụn chêm, tổn thương dây chằng hoặc gãy xương do tai nạn, té ngã hoặc chơi thể thao.
- Viêm khớp: Gồm viêm khớp dạng thấp, viêm khớp sau chấn thương và viêm khớp nhiễm khuẩn, khiến màng hoạt dịch tăng tiết dịch.
- Thoái hóa khớp cổ chân: Sụn khớp bị mòn dần theo tuổi tác hoặc do quá tải, dẫn đến tăng sản xuất dịch khớp.
- Nhiễm trùng mô mềm quanh khớp: Vi khuẩn xâm nhập từ ngoài da hoặc sau phẫu thuật, lan vào khớp gây viêm và tràn dịch.
- Bệnh lý chuyển hóa: Như gout, tăng acid uric máu khiến tinh thể urat lắng đọng trong khớp, kích thích phản ứng viêm.
- Vận động quá mức, chơi thể thao cường độ cao: Khớp cổ chân bị quá tải do luyện tập, làm việc nặng hoặc vận động lặp đi lặp lại.
- Dị tật bàn chân: Bàn chân bẹt, lệch trục hoặc bất thường cấu trúc làm tăng áp lực và nguy cơ tổn thương khớp cổ chân.
Triệu chứng tràn dịch khớp cổ chân
Các triệu chứng của tràn dịch khớp cổ chân thường khá điển hình và dễ nhận biết:
- Sưng to vùng cổ chân, mắt cá: Đây là biểu hiện rõ rệt nhất. Vùng quanh khớp cổ chân trở nên căng phồng, sưng to bất thường so với bên còn lại.
- Đau nhức, nhất là khi vận động: Người bệnh cảm thấy đau khi đi lại, xoay, gập duỗi cổ chân hoặc đứng lâu.
- Cảm giác căng tức, nặng khớp: Khi lượng dịch tăng lên, khớp cổ chân như bị “đầy nước”, gây cảm giác nặng nề, khó chịu.
- Đỏ, nóng, tăng nhiệt tại khớp: Nếu nguyên nhân là viêm hoặc nhiễm khuẩn, da quanh cổ chân sẽ đỏ và nóng hơn bình thường.
- Hạn chế vận động: Việc gập, duỗi, xoay cổ chân trở nên khó khăn, thậm chí không thể đi lại bình thường, dáng đi khập khiễng.
- Có thể kèm sốt: Trong trường hợp viêm nhiễm khuẩn, người bệnh có thể sốt nhẹ đến cao, mệt mỏi toàn thân.
Tràn dịch khớp cổ chân có nguy hiểm không?
Nhiều người chủ quan nghĩ rằng tràn dịch khớp cổ chân chỉ là vấn đề tạm thời, tuy nhiên thực tế nếu không điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng:
- Tổn thương sụn khớp kéo dài: Dịch thừa trong khớp làm sụn bị bào mòn nhanh hơn, nguy cơ thoái hóa khớp tăng cao.
- Teo cơ, giảm vận động: Khi đau và sưng kéo dài, người bệnh thường hạn chế vận động khiến các cơ quanh cổ chân bị teo yếu, ảnh hưởng đến chức năng vận động.
- Lỏng khớp, mất vững cổ chân: Tràn dịch kéo dài làm dây chằng bị giãn, khớp dễ trật hoặc mất vững khi di chuyển.
- Viêm mạn tính: Một số trường hợp chuyển sang viêm khớp mạn tính, khó kiểm soát, ảnh hưởng lâu dài đến sinh hoạt.
- Nguy hiểm khi có nhiễm khuẩn: Nếu dịch khớp nhiễm khuẩn nhưng không được xử lý kịp thời, vi khuẩn có thể phá hủy cấu trúc khớp, gây biến dạng hoặc thậm chí phải phẫu thuật cắt bỏ khớp.
Phương pháp điều trị tràn dịch khớp cổ chân
Tùy vào nguyên nhân và mức độ, điều trị tràn dịch khớp cổ chân có thể bao gồm:
Điều trị không phẫu thuật
- Nghỉ ngơi, hạn chế chịu lực: Người bệnh nên hạn chế đi lại, tránh mang vác nặng để cổ chân được nghỉ ngơi, phục hồi.
- Chườm lạnh: Dùng túi đá chườm lên cổ chân giúp giảm sưng đau trong 48 giờ đầu.
- Băng ép và nâng cao chân: Dùng băng thun quấn quanh cổ chân để giảm sưng, đồng thời kê cao chân khi nghỉ ngơi.
- Thuốc giảm đau, chống viêm: Bác sĩ sẽ kê các loại thuốc phù hợp như paracetamol, NSAIDs… để kiểm soát đau và viêm.
- Nẹp cổ chân tạm thời: Dùng nẹp hoặc giày chuyên dụng để cố định khớp, hạn chế vận động mạnh.
- Vật lý trị liệu: Các biện pháp như siêu âm, điện trị liệu, tập phục hồi chức năng giúp cải thiện biên độ vận động, tăng sức mạnh cơ quanh cổ chân, hạn chế teo cơ.
- Hút dịch khớp, tiêm điều trị: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ hút bớt dịch khớp kết hợp tiêm thuốc chống viêm hoặc kháng sinh vào khớp để xử lý tình trạng sưng viêm.
Điều trị phẫu thuật
Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi tràn dịch khớp cổ chân không đáp ứng điều trị bảo tồn, hoặc có tổn thương cấu trúc nghiêm trọng:
- Nội soi khớp: Loại bỏ dịch viêm, làm sạch mô tổn thương, xử lý các mảnh vụn trong khớp.
- Sửa chữa dây chằng, sụn khớp: Khi dây chằng bị đứt hoặc sụn khớp tổn thương nặng.
- Điều trị ổ nhiễm khuẩn: Nếu viêm khớp nhiễm khuẩn không đáp ứng kháng sinh, có thể cần phẫu thuật dẫn lưu, làm sạch khớp.
Tràn dịch khớp cổ chân bao lâu thì khỏi?
Thời gian hồi phục khi bị tràn dịch khớp cổ chân phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương:
- Trường hợp nhẹ (bong gân nhẹ): Thường hồi phục trong 1–2 tuần với các biện pháp bảo tồn.
- Tổn thương dây chằng mức độ vừa: Có thể mất 3–6 tuần, cần kết hợp vật lý trị liệu phục hồi chức năng.
- Viêm khớp mạn tính: Thời gian điều trị kéo dài hơn, cần duy trì các biện pháp hỗ trợ lâu dài để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
- Nhiễm khuẩn khớp: Thời gian phục hồi phụ thuộc vào mức độ viêm và đáp ứng điều trị kháng sinh, có thể kéo dài vài tuần hoặc hơn.
Điều quan trọng là người bệnh cần tuân thủ chỉ định điều trị, tập phục hồi đúng cách để tránh tái phát hoặc chuyển thành viêm khớp mạn tính.
Cách phòng ngừa tràn dịch khớp cổ chân
Để hạn chế nguy cơ tràn dịch khớp cổ chân, cần lưu ý các biện pháp phòng ngừa sau:
- Khởi động kỹ trước khi vận động: Giúp các cơ, dây chằng quanh cổ chân nóng lên, giảm nguy cơ chấn thương.
- Chọn giày phù hợp: Sử dụng giày thể thao vừa chân, có đệm hỗ trợ vòm, đặc biệt với người có bàn chân bẹt hoặc lệch trục.
- Hạn chế vận động quá sức: Tránh chạy nhảy liên tục trên bề mặt cứng hoặc luyện tập quá mức khi chưa đủ sức.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh thừa cân, béo phì để giảm tải trọng lên khớp cổ chân.
- Tập mạnh các nhóm cơ quanh cổ chân: Tăng cường cơ bắp quanh cổ chân giúp bảo vệ khớp khỏi các va chạm, chấn thương.
- Điều trị sớm các chấn thương, bệnh lý: Không chủ quan với các dấu hiệu đau, sưng sau khi té ngã hoặc vận động mạnh; nên đi khám sớm để được hướng dẫn chăm sóc phù hợp.
Tràn dịch khớp cổ chân là vấn đề thường gặp nhưng không nên chủ quan, bởi nếu không điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng hướng và tập phục hồi chức năng bài bản là chìa khóa giúp người bệnh mau chóng hồi phục, ngăn ngừa tái phát và bảo vệ sức khỏe xương khớp.
