Thoái hóa khớp cổ chân là một bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng đang dần xuất hiện nhiều hơn ở người trẻ do lối sống hiện đại. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn, hạn chế vận động mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Thoái hóa khớp cổ chân là gì?
Thoái hóa khớp cổ chân là tình trạng lớp sụn khớp – vốn có nhiệm vụ giúp khớp vận động trơn tru – bị bào mòn theo thời gian. Khi sụn mất đi, các đầu xương trong khớp cổ chân va chạm trực tiếp với nhau trong quá trình vận động, gây đau, viêm, cứng khớp và các vấn đề liên quan. Cùng với đó, dịch khớp giảm dần khiến khả năng bôi trơn và bảo vệ khớp kém đi, làm tăng nguy cơ tổn thương.
Mặc dù thường gặp ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là sau 60 tuổi, nhưng hiện nay bệnh có xu hướng trẻ hóa do chấn thương thể thao, thừa cân, hoặc vận động quá mức.
Triệu chứng thường gặp của thoái hóa khớp cổ chân
Triệu chứng của thoái hóa khớp cổ chân thường tiến triển âm thầm, từ nhẹ đến nặng. Những dấu hiệu điển hình bao gồm:
Đau vùng cổ chân hoặc mắt cá khi vận động, đi lại, thậm chí khi ấn nhẹ.
Cứng khớp vào buổi sáng, hoặc sau thời gian dài không vận động.
Giảm khả năng gập, duỗi, xoay khớp cổ chân, khiến việc đi lại trở nên khó khăn.
Sưng tấy khớp, có thể kèm theo đỏ và nóng.
Âm thanh lạo xạo, lắc rắc khi cử động khớp cổ chân.
Đau nhức bàn chân, đặc biệt khi đi bộ lâu hoặc mang giày cao gót.
Khớp biến dạng nhẹ hoặc to bất thường do sự hình thành gai xương.
Các triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày như đi lại, chạy nhảy, leo cầu thang hay đơn giản là đứng lâu.
Nguyên nhân gây thoái hóa khớp cổ chân
Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Các nguyên nhân chính bao gồm:
1. Chấn thương khớp cổ chân
Chiếm tới 70–80% trường hợp. Các tổn thương như bong gân, gãy xương, trật khớp hay tổn thương dây chằng nếu không được điều trị đúng cách sẽ dẫn tới thoái hóa sau vài năm, thậm chí hàng chục năm sau.
2. Tuổi tác
Là nguyên nhân phổ biến. Khi tuổi càng cao, sụn khớp càng dễ bị mài mòn và kém đàn hồi.
3. Bệnh lý nền
Các bệnh như viêm khớp dạng thấp, bệnh máu khó đông, bàn chân khoèo bẩm sinh hoặc hoại tử xương có thể dẫn đến thoái hóa khớp cổ chân.
4. Không rõ nguyên nhân (nguyên phát)
Khoảng 10% người bệnh không có tiền sử chấn thương hay bệnh lý nhưng vẫn bị thoái hóa cổ chân – thường là nhẹ hơn, ít đau và vận động còn khá tốt.
5. Yếu tố nguy cơ khác
Di truyền từ người thân mắc bệnh.
Thừa cân, béo phì gây áp lực lớn lên khớp.
Vận động viên thể thao, vũ công thường xuyên chịu lực lớn lên cổ chân.
Đối tượng có nguy cơ cao
Không phải ai cũng có nguy cơ mắc bệnh như nhau. Một số nhóm người dưới đây được xác định là có khả năng cao bị thoái hóa khớp cổ chân do đặc điểm sinh lý, lối sống hoặc tiền sử bệnh lý:
Trên 40 tuổi, đặc biệt sau 60 tuổi.
Có tiền sử chấn thương khớp cổ chân.
Gia đình có người mắc thoái hóa khớp.
Mắc bệnh lý nền về xương khớp hoặc máu.
Người lao động nặng hoặc vận động nhiều.
Người thừa cân, béo phì.
Biến chứng nếu không điều trị sớm
Nếu không được can thiệp đúng cách và kịp thời, thoái hóa khớp cổ chân có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, làm giảm chất lượng sống và gây khó khăn cho việc điều trị sau này:
Hội chứng cứng khớp Hallux: Xương bàn chân bị dính, ngón chân cái tê cứng, khó đi lại.
Biến dạng ngón chân cái (Bunions): Gây sưng đỏ, đau, mất thăng bằng khi đi đứng.
Chai chân, biến dạng bàn chân: Gây đau khi đi giày dép, cản trở sinh hoạt.
Chẩn đoán thoái hóa khớp cổ chân
Việc chẩn đoán chính xác giúp bác sĩ xác định mức độ tổn thương của khớp cổ chân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Quá trình này thường bao gồm:
Khám lâm sàng: Quan sát dáng đi, sờ nắn khớp, đánh giá phạm vi vận động.
X-quang: Đánh giá mức độ hẹp khớp, hiện diện của gai xương.
MRI: Nhận diện tổn thương mô mềm, sụn khớp và dây chằng.
Xét nghiệm máu: Loại trừ bệnh lý viêm khớp hoặc rối loạn chuyển hóa.
Phương pháp điều trị
Dù không thể phục hồi hoàn toàn phần sụn đã tổn thương, người bệnh vẫn có nhiều lựa chọn điều trị để giảm đau, cải thiện chức năng vận động và làm chậm quá trình thoái hóa. Tùy vào mức độ bệnh và thể trạng của từng người, bác sĩ có thể chỉ định:
1. Phương pháp không dùng thuốc
Giảm cân, nghỉ ngơi đúng cách.
Vật lý trị liệu: Bài tập co duỗi, massage, siêu âm điều trị.
Chườm nóng/lạnh, xoa bóp nhẹ.
Sử dụng nẹp, gậy, giày chỉnh hình chuyên dụng.
2. Phương pháp sử dụng thuốc
Thuốc giảm đau: Acetaminophen.
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Advil, Aleve.
Thuốc bôi ngoài da: Voltaren, Salicylate, Lidocain.
Tiêm corticosteroid: Chống viêm mạnh, thường 3–4 lần/năm.
Glucosamine, vitamin nhóm B, D: Hỗ trợ tái tạo sụn khớp.
3. Phẫu thuật
Nội soi khớp: Loại bỏ tổn thương nhỏ.
Hợp nhất khớp (gây cứng khớp): Giảm đau, mất cử động linh hoạt.
Thay khớp nhân tạo: Khi khớp bị phá hủy hoàn toàn.
Phòng ngừa thoái hóa khớp cổ chân
Với một số thay đổi nhỏ trong lối sống, người bệnh hoàn toàn có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tiến triển của thoái hóa khớp cổ chân:
Kiểm soát cân nặng.
Tập luyện đều đặn với cường độ phù hợp (đi bộ, bơi, đạp xe).
Khởi động kỹ trước khi tập thể dục.
Tránh chấn thương trong lao động, thể thao.
Mang giày phù hợp, tránh giày cao gót, giày cứng.
Bổ sung dinh dưỡng: Canxi, vitamin D, collagen.
Ngâm chân nước ấm, massage thư giãn hằng ngày.
Khám định kỳ, đặc biệt sau chấn thương cổ chân.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Thoái hóa khớp cổ chân có nguy hiểm không?
Thoái hóa khớp cổ chân không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể gây biến dạng khớp, mất chức năng vận động.
2. Bị thoái hóa cổ chân có đi bộ được không?
Người bệnh nên đi bộ nhẹ nhàng, đúng cách và mang giày hỗ trợ để duy trì vận động. Tuy nhiên, cần tránh đi bộ quá lâu, quá nhanh hoặc trên bề mặt cứng.
3. Thoái hóa khớp cổ chân có chữa khỏi hoàn toàn không?
Bệnh không thể khỏi hoàn toàn nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, giúp duy trì khả năng vận động và giảm đau hiệu quả.
4. Khi nào cần phẫu thuật khớp cổ chân?
Phẫu thuật được chỉ định khi các biện pháp điều trị nội khoa không còn hiệu quả, khớp bị biến dạng nghiêm trọng hoặc mất chức năng vận động.
Thoái hóa khớp cổ chân là bệnh lý xương khớp phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc duy trì lối sống lành mạnh, vận động hợp lý và kiểm tra sức khỏe định kỳ là chìa khóa để bảo vệ khớp cổ chân luôn khỏe mạnh.
Tại Phòng khám Xương Khớp Cao Khang, chúng tôi có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa dày dạn kinh nghiệm cùng hệ thống thiết bị chẩn đoán hiện đại. Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ thoái hóa khớp cổ chân, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và điều trị kịp thời!
