Chuột rút bắp chân khi ngủ là hiện tượng rất nhiều người từng trải qua, đặc biệt là vào ban đêm hoặc gần sáng. Những cơn co rút đột ngột, đau nhói ở bắp chân không chỉ khiến bạn giật mình tỉnh giấc mà còn ảnh hưởng lớn đến chất lượng giấc ngủ và tinh thần vào ngày hôm sau. Đây là một triệu chứng phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp hơn ở người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hoặc những người vận động nhiều. Vậy, vì sao lại thường bị chuột rút bắp chân khi ngủ? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.
Chuột rút bắp chân khi ngủ là gì?
Chuột rút bắp chân khi ngủ là tình trạng các cơ ở bắp chân (thường là cơ bắp chân sau – cơ sinh đôi) đột ngột co cứng không kiểm soát, gây đau dữ dội hoặc đau nhói kéo dài từ vài giây đến vài phút. Hiện tượng này thường xảy ra vào ban đêm, khiến người bệnh phải bật dậy hoặc tỉnh giấc vì cảm giác đau. Sau khi cơn đau qua đi, bắp chân có thể vẫn còn cảm giác căng tức hoặc hơi đau âm ỉ.
Khác với các cơn đau nhức do chấn thương hay viêm cơ, chuột rút xảy ra một cách đột ngột, có thể tự hết mà không để lại tổn thương lâu dài, nhưng lại rất khó chịu và làm rối loạn giấc ngủ.
Nguyên nhân gây chuột rút bắp chân khi ngủ
Thiếu hụt khoáng chất (Magie, canxi, kali, natri)
Khoáng chất như magie, canxi, kali và natri đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tín hiệu giữa thần kinh và cơ bắp, giúp các sợi cơ co và giãn nhịp nhàng. Khi cơ thể bị thiếu hụt một hoặc nhiều loại khoáng chất này (thường gặp ở người ăn uống kém đa dạng, người lớn tuổi, vận động viên, phụ nữ mang thai…), các xung động thần kinh có thể bị rối loạn, khiến cơ bắp dễ bị co cứng bất thường – đây chính là nguyên nhân hàng đầu gây ra các cơn chuột rút về đêm.
Mất nước hoặc rối loạn cân bằng điện giải
Nước là môi trường dẫn truyền các chất điện giải cần thiết cho hoạt động của cơ thể. Khi bạn không bổ sung đủ nước, hoặc mất nước qua mồ hôi (do vận động, thời tiết nóng bức, làm việc ngoài trời…), nồng độ khoáng chất trong cơ thể sẽ bị mất cân bằng. Điều này dẫn đến hiện tượng rối loạn chức năng cơ, tăng nguy cơ bị chuột rút, đặc biệt vào ban đêm khi cơ thể rơi vào trạng thái nghỉ ngơi và lượng nước nạp vào giảm xuống.
Vận động quá sức hoặc ít vận động
Việc tập luyện thể thao quá sức, làm việc nặng nhọc hoặc đứng/ngồi lâu một tư thế khiến các cơ bắp chân bị mỏi, máu lưu thông kém, dễ sinh ra chuột rút khi nghỉ ngơi. Ngược lại, những người ít vận động, ngồi lâu một chỗ (nhân viên văn phòng, tài xế…) cũng dễ bị yếu cơ, tuần hoàn máu không đều, làm tăng nguy cơ bị chuột rút về đêm. Ngoài ra, việc thay đổi cường độ vận động đột ngột (vừa tăng hoặc giảm mạnh tần suất tập luyện) cũng có thể khiến cơ thể chưa kịp thích nghi, dễ xảy ra chuột rút.
Tư thế ngủ không phù hợp
Tư thế ngủ ảnh hưởng rất lớn tới việc lưu thông máu đến các chi dưới. Khi bạn nằm co chân, gập gối quá mức, để chân vắt chéo, hoặc đè ép lên bắp chân, máu sẽ khó lưu thông về tim, khiến các cơ dễ bị thiếu oxy và dưỡng chất. Điều này dẫn tới tình trạng co cứng cơ, xuất hiện cơn chuột rút đột ngột vào ban đêm.
Tuổi tác, thay đổi sinh lý và mang thai
Người lớn tuổi thường bị chuột rút nhiều hơn do khối lượng cơ giảm, tuần hoàn máu kém và chức năng thần kinh bị lão hóa dần. Phụ nữ mang thai cũng rất dễ bị chuột rút bắp chân vào ban đêm, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ hai và ba, do thay đổi hormone, tăng trọng lượng cơ thể và áp lực lên tĩnh mạch chi dưới, đồng thời nhu cầu về canxi, magie tăng cao nhưng dễ thiếu hụt.
Một số bệnh lý tiềm ẩn
Chuột rút bắp chân khi ngủ đôi khi là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý như:
- Suy giãn tĩnh mạch: Máu lưu thông kém, gây đau nhức, chuột rút.
- Tiểu đường: Gây tổn thương dây thần kinh ngoại biên, dễ bị rối loạn co cơ.
- Rối loạn tuyến giáp, bệnh thần kinh cơ: Làm thay đổi trao đổi chất, ảnh hưởng đến hoạt động cơ bắp.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc lợi tiểu, hạ áp, điều trị cholesterol… cũng làm tăng nguy cơ bị chuột rút.
Chuột rút bắp chân khi ngủ có nguy hiểm không?
Phần lớn các cơn chuột rút bắp chân khi ngủ đều lành tính, không gây hậu quả nghiêm trọng và có thể tự hết sau vài phút. Tuy nhiên, nếu tình trạng này xảy ra liên tục, kèm theo những dấu hiệu bất thường như sưng nóng, tê bì, yếu cơ, đau kéo dài hoặc xuất hiện ở cả ban ngày, bạn cần đi khám sớm để phát hiện các bệnh lý tiềm ẩn. Đặc biệt, nếu chuột rút đi kèm sưng đỏ, khó cử động, có thể là dấu hiệu của tắc mạch máu, huyết khối tĩnh mạch sâu… cần được điều trị kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.
Cách xử lý khi bị chuột rút bắp chân về đêm
Khi đang ngủ mà bất ngờ bị chuột rút bắp chân, bạn có thể áp dụng những bước xử lý đơn giản, hiệu quả ngay tại chỗ để giảm đau và làm giãn cơ:
- Duỗi thẳng chân và kéo nhẹ bàn chân: Ngồi dậy, từ từ duỗi thẳng chân bị chuột rút, dùng tay nắm các đầu ngón chân và nhẹ nhàng kéo về phía thân người để kéo giãn bắp chân.
- Xoa bóp, massage nhẹ vùng bị chuột rút: Dùng tay xoa bóp dọc theo bắp chân với lực vừa phải, kết hợp day, ấn nhẹ giúp máu lưu thông và cơ nhanh giãn ra.
- Chườm ấm hoặc tắm nước ấm: Nếu cơn đau còn dai dẳng, có thể dùng khăn ấm hoặc chai nước ấm chườm lên vị trí bắp chân bị chuột rút, hoặc ngâm chân trong nước ấm để giúp cơ thư giãn.
- Đi lại nhẹ nhàng: Sau khi cơn chuột rút qua đi, có thể đứng dậy, đi lại chậm rãi hoặc lắc nhẹ chân để tăng tuần hoàn máu.
- Thở sâu, giữ bình tĩnh: Đa số các cơn chuột rút sẽ tự hết sau vài phút, hãy cố gắng thả lỏng cơ thể, thở sâu và tránh hoảng loạn.
Cách phòng ngừa chuột rút bắp chân khi ngủ
Để giảm nguy cơ bị chuột rút bắp chân về đêm, bạn nên duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh và chú ý các điểm sau:
- Bổ sung khoáng chất đầy đủ: Thường xuyên ăn các loại thực phẩm giàu magie (hạt bí, đậu nành, các loại đậu, rau xanh), canxi (sữa, phô mai, cá nhỏ nguyên xương), kali (chuối, khoai lang, cam…), đồng thời hạn chế ăn mặn và đồ ăn nhanh.
- Uống đủ nước mỗi ngày: Nên bổ sung 1,5–2 lít nước/ngày, tăng thêm nếu vận động nhiều, ra nhiều mồ hôi hoặc làm việc ngoài trời nắng nóng.
- Tập luyện và vận động hợp lý: Tập thể dục thể thao đều đặn nhưng tránh luyện tập quá sức. Trước khi ngủ, nên dành 5–10 phút để giãn cơ bắp chân, thực hiện các động tác kéo căng, massage nhẹ để giúp cơ thư giãn.
- Chú ý tư thế nằm ngủ: Tránh nằm co chân, gập gối quá mức hoặc để chân vắt chéo trong thời gian dài. Có thể kê một chiếc gối nhỏ dưới bắp chân để hỗ trợ lưu thông máu tốt hơn.
- Khám sức khỏe định kỳ: Nếu bạn bị chuột rút thường xuyên, đặc biệt kèm theo các triệu chứng bất thường (sưng, đau kéo dài, tê bì chân tay…), hãy đi khám để loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn và được hướng dẫn điều trị phù hợp.
Kết luận
Chuột rút bắp chân khi ngủ là tình trạng khá phổ biến và thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng cách, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ gặp phải tình trạng này, bảo vệ giấc ngủ ngon và sức khỏe tổng thể. Chủ động điều chỉnh lối sống, chế độ ăn uống và vận động hợp lý sẽ giúp bạn hạn chế chuột rút bắp chân về đêm một cách hiệu quả nhất.
