Làm gì khi bị căng cơ là câu hỏi mà rất nhiều người đặt ra khi đột ngột gặp phải cảm giác đau nhức, co cứng hoặc khó vận động sau một hoạt động thể chất, chơi thể thao, hoặc thậm chí chỉ vì một động tác xoay người bất ngờ. Căng cơ là tình trạng phổ biến có thể xảy ra ở bất kỳ ai, từ người vận động mạnh đến nhân viên văn phòng hay người cao tuổi. Nếu không biết cách xử lý đúng, căng cơ không chỉ gây phiền toái mà còn có thể ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe vận động.
Vậy nguyên nhân gây căng cơ là gì, dấu hiệu nhận biết ra sao và làm gì khi bị căng cơ để phục hồi nhanh chóng, tránh biến chứng? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ và áp dụng các biện pháp xử trí hiệu quả nhất.
Căng cơ là gì?
Căng cơ là một trong những chấn thương cơ bản nhất mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải, từ vận động viên chuyên nghiệp đến người bình thường trong sinh hoạt hàng ngày. Căng cơ xảy ra khi các sợi cơ bị kéo giãn quá mức hoặc bị tổn thương do vận động mạnh, thay đổi tư thế đột ngột hoặc làm việc quá sức.
Tình trạng này không chỉ gây đau nhức, khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động và chất lượng cuộc sống nếu không được xử trí đúng cách. Hiểu rõ về căng cơ, nguyên nhân và cách xử lý sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe, phòng tránh các biến chứng không mong muốn.
Nguyên nhân gây căng cơ
Có nhiều nguyên nhân khiến bạn bị căng cơ, trong đó phổ biến nhất là:
- Vận động quá sức hoặc sai tư thế: Khi bạn tập luyện thể thao quá nặng, bê vác vật nặng hoặc đột ngột thay đổi tư thế (như vươn người, nhảy cao, ngã…) đều có thể khiến cơ bị kéo giãn vượt mức chịu đựng.
- Không khởi động kỹ trước khi tập luyện: Thiếu bước khởi động khiến cơ và dây chằng chưa đủ nóng, dễ bị tổn thương khi vào bài tập chính.
- Thiếu nước, thiếu khoáng chất: Cơ thể mất nước, thiếu các khoáng chất như canxi, magiê, kali có thể làm tăng nguy cơ co rút và căng cơ.
- Căng thẳng, stress hoặc tiếp xúc lạnh đột ngột: Nhiệt độ lạnh khiến mạch máu co lại, lưu thông kém, cơ dễ bị co cứng và tổn thương.
- Tác dụng phụ của một số thuốc hoặc bệnh lý: Một số bệnh lý thần kinh, rối loạn chuyển hóa hoặc dùng thuốc lợi tiểu, corticoid… cũng có thể làm yếu cơ, dễ bị căng cơ hơn bình thường.
Dấu hiệu nhận biết căng cơ
Căng cơ thường có các biểu hiện rất điển hình:
- Đau nhức, cứng cơ: Đây là triệu chứng rõ ràng nhất, cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội tùy mức độ, đặc biệt tăng lên khi bạn cử động hoặc chạm vào vùng bị căng.
- Khó vận động: Cơ bị căng làm hạn chế vận động, có thể thấy cử động bị đau hoặc không thể duỗi/ co như bình thường.
- Sưng nhẹ, co thắt hoặc cảm giác chuột rút: Vùng cơ tổn thương có thể hơi sưng lên, đôi khi kèm cảm giác co rút, chuột rút tại chỗ.
- Vết bầm tím hoặc tê nhẹ: Nếu căng cơ nặng, có thể xuất hiện vết bầm tím, tê xung quanh hoặc yếu cơ thoáng qua.
Làm gì khi bị căng cơ?
Nếu không may bị căng cơ, bạn nên xử trí theo các bước sau để giảm đau và ngăn ngừa biến chứng:
Dừng ngay hoạt động gây căng cơ
Ngay khi cảm thấy đau hoặc nghi ngờ bị căng cơ, hãy ngừng tất cả các hoạt động liên quan đến vùng cơ đó. Việc tiếp tục vận động chỉ khiến tổn thương nặng thêm, kéo dài thời gian phục hồi. Tốt nhất, bạn nên nghỉ ngơi hoàn toàn trong 24–48 giờ đầu.
Áp dụng phương pháp R.I.C.E
R.I.C.E là nguyên tắc xử trí chấn thương cơ bản, hiệu quả cho các trường hợp căng cơ nhẹ đến trung bình:
- Rest (Nghỉ ngơi): Tránh mọi vận động nặng, không dùng lực lên vùng bị đau để cơ có thời gian phục hồi.
- Ice (Chườm lạnh): Dùng đá lạnh hoặc túi gel lạnh bọc khăn, chườm lên vùng tổn thương 10–20 phút/lần, cách nhau 2–3 giờ, lặp lại nhiều lần trong 48 giờ đầu. Chườm lạnh giúp giảm đau, chống viêm, hạn chế sưng tấy.
- Compression (Băng ép): Dùng băng thun cuốn quanh vùng bị căng cơ một cách nhẹ nhàng, không siết quá chặt để tránh cản trở tuần hoàn máu. Việc băng ép giúp giảm sưng, ổn định cơ và hỗ trợ hồi phục.
- Elevation (Kê cao): Nếu có thể, hãy kê cao vùng bị thương lên trên mặt phẳng tim (ví dụ: nằm kê chân lên gối nếu bị căng cơ chân), giúp hạn chế tụ dịch và giảm sưng hiệu quả.
Xoa bóp nhẹ nhàng
Sau giai đoạn chườm lạnh 1–2 ngày, bạn có thể xoa bóp nhẹ nhàng quanh vùng căng cơ để tăng cường lưu thông máu, giúp cơ thư giãn và giảm cảm giác căng cứng. Tuy nhiên, không nên massage quá mạnh hoặc kéo giãn mạnh ở vùng đau.
Sử dụng thuốc giảm đau nếu cần
Nếu cảm giác đau nhức nhiều, bạn có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol hoặc Ibuprofen theo đúng chỉ định và liều dùng trên bao bì. Ngoài ra, các loại gel hoặc kem bôi ngoài da (chứa menthol, salicylate, hoặc tinh dầu thảo dược) cũng giúp giảm đau, thư giãn cơ tại chỗ. Tuyệt đối không tự ý dùng các loại thuốc kháng viêm mạnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Chườm nóng sau 48 giờ đầu (khi đã hết sưng)
Sau 48 giờ đầu, nếu vùng cơ đã giảm sưng, bạn có thể chuyển sang chườm nóng (dùng túi chườm hoặc khăn ấm) để tăng cường tuần hoàn, giúp cơ giãn mềm, bớt cứng và đẩy nhanh quá trình phục hồi. Lưu ý: Không chườm nóng quá sớm khi vùng bị tổn thương vẫn còn sưng nóng.
Vận động nhẹ nhàng khi đỡ đau
Khi cảm giác đau giảm rõ rệt (thường sau vài ngày), bạn nên bắt đầu vận động nhẹ nhàng và thực hiện các bài tập kéo giãn phù hợp để tránh cứng cơ, rút ngắn thời gian hồi phục. Không nên nôn nóng tập luyện quá sớm để tránh nguy cơ tái phát hoặc làm tổn thương trầm trọng hơn.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Phần lớn các trường hợp căng cơ nhẹ có thể tự chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, bạn nên đến cơ sở y tế sớm nếu:
- Đau dữ dội, không giảm dù đã nghỉ ngơi và dùng thuốc giảm đau.
- Vùng bị căng cơ sưng lớn, biến dạng bất thường, không thể cử động hoặc chịu lực.
- Có vết bầm tím lớn, tê liệt hoặc yếu cơ kéo dài.
- Kèm theo sốt cao, nóng đỏ, dấu hiệu nhiễm trùng.
- Không cải thiện sau 3–5 ngày tự xử trí.
Việc thăm khám sớm giúp loại trừ những chấn thương nặng (như đứt cơ, rách dây chằng, gãy xương…) và có phác đồ điều trị chuyên sâu nếu cần thiết.
Cách phòng tránh căng cơ
Chủ động phòng ngừa là cách tốt nhất để hạn chế nguy cơ căng cơ, đặc biệt ở những người thường xuyên vận động hoặc chơi thể thao:
- Khởi động kỹ: Luôn dành ít nhất 5–10 phút khởi động làm nóng toàn thân và kéo giãn cơ trước khi bắt đầu tập luyện.
- Uống đủ nước, bổ sung khoáng chất: Đảm bảo cơ thể luôn được cung cấp đầy đủ nước, canxi, magiê, kali… thông qua chế độ ăn uống hợp lý, đặc biệt trong những ngày vận động nhiều hoặc trời nóng.
- Kéo giãn cơ sau khi tập: Thực hiện các động tác giãn cơ sau khi vận động giúp cơ thư giãn, phục hồi nhanh hơn.
- Điều chỉnh tư thế: Đảm bảo tư thế lao động, sinh hoạt đúng chuẩn, tránh mang vác vật nặng sai cách hoặc làm việc ở một tư thế quá lâu.
- Tăng cường sức mạnh và độ dẻo dai của cơ: Duy trì thói quen tập luyện hợp lý, tăng cường các bài tập sức mạnh, linh hoạt để cơ bắp luôn khỏe mạnh, đàn hồi tốt.
Kết luận
Căng cơ là một chấn thương thường gặp nhưng nếu biết cách xử lý và chăm sóc đúng cách, bạn hoàn toàn có thể hồi phục nhanh chóng mà không để lại biến chứng. Điều quan trọng nhất là nhận biết sớm dấu hiệu, chủ động nghỉ ngơi và áp dụng các biện pháp phù hợp. Đừng quên khởi động kỹ, lắng nghe cơ thể và xây dựng lối sống lành mạnh để phòng ngừa căng cơ, bảo vệ sức khỏe vận động mỗi ngày.
Nếu có thắc mắc hoặc cần tư vấn về các chấn thương cơ xương khớp, hãy liên hệ với phòng khám xương khớp Cao Khang để được hỗ trợ kịp thời.
