Căng cơ lưng là một trong những chấn thương cơ – xương khớp phổ biến, dễ gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người lao động chân tay, dân văn phòng hay vận động viên thể thao. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn, ảnh hưởng tới khả năng vận động mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống nếu không được xử lý đúng cách. Vậy, căng cơ lưng là gì, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này, triệu chứng nhận biết ra sao và làm sao để chữa khỏi nhanh chóng, hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Căng cơ lưng là gì?
Căng cơ lưng là hiện tượng các sợi cơ hoặc dây chằng ở vùng lưng bị kéo giãn quá mức, dẫn tới rách nhẹ hoặc tổn thương vi thể trong cấu trúc cơ. Khi cơ lưng bị căng, người bệnh thường cảm thấy đau nhức, cứng cơ, khó vận động linh hoạt như bình thường.
Nhiều người thường nhầm lẫn căng cơ lưng với các bệnh lý khác như thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa, tuy nhiên căng cơ chủ yếu là tổn thương phần mềm, thường không gây lan xuống chân và ít liên quan đến các triệu chứng thần kinh. Đối tượng dễ gặp phải căng cơ lưng là những người phải vận động nặng, người làm việc lâu với tư thế không phù hợp hoặc những ai mới tập thể thao mà chưa chuẩn bị thể lực tốt.
Nguyên nhân gây căng cơ lưng
Vận động và tư thế sai
Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến căng cơ lưng. Việc bưng bê vật nặng, cúi người nhấc đồ không đúng kỹ thuật hoặc xoay lưng đột ngột đều có thể khiến các bó cơ lưng bị kéo căng quá mức, dẫn đến tổn thương. Ngoài ra, thói quen ngồi một chỗ quá lâu, gù lưng khi làm việc hoặc ngủ sai tư thế cũng dễ làm cơ lưng yếu dần và dễ bị căng khi vận động.
Thể thao và tập luyện
Việc khởi động không kỹ trước khi chơi thể thao hoặc tập luyện quá sức, sử dụng kỹ thuật sai cũng là nguyên nhân thường gặp. Những động tác như bật nhảy, cúi gập người liên tục, xoay người mạnh đều làm tăng nguy cơ căng cơ lưng, nhất là ở những người chưa rèn luyện thể lực bài bản.
Những nguyên nhân khác
Ngoài ra, cơ lưng yếu bẩm sinh, thiếu linh hoạt do lười vận động hoặc do tuổi tác cũng là yếu tố nguy cơ. Người bị thừa cân, béo phì, người thường xuyên căng thẳng, stress kéo dài cũng có khả năng bị căng cơ lưng cao hơn do áp lực tăng lên các nhóm cơ và cột sống.
Triệu chứng nhận biết căng cơ lưng
- Đau nhức vùng lưng: Đây là triệu chứng điển hình nhất. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột sau một chuyển động sai tư thế, hoặc tăng dần sau khi vận động nặng. Đau thường tập trung ở một vị trí hoặc lan tỏa vùng thắt lưng, lưng giữa.
- Co thắt, cứng cơ: Người bệnh cảm thấy vùng lưng bị căng cứng, khó di chuyển linh hoạt, phải giữ nguyên một tư thế để giảm đau.
- Hạn chế vận động: Các động tác như cúi người, xoay lưng, đứng lên ngồi xuống trở nên khó khăn. Đôi khi chỉ thay đổi tư thế nhẹ cũng làm cơn đau tăng lên.
- Bầm tím, sưng nhẹ: Trong một số trường hợp, vùng lưng bị căng cơ có thể sưng hoặc bầm tím nhẹ do tổn thương mô mềm.
- Không có dấu hiệu thần kinh: Khác với bệnh lý cột sống, căng cơ lưng thường không gây tê bì, yếu chi hay đau lan xuống chân.
Cách chữa căng cơ lưng tại nhà
Khi bị căng cơ lưng, phần lớn các trường hợp nhẹ đến trung bình có thể tự chăm sóc tại nhà, giúp giảm đau và thúc đẩy quá trình hồi phục.
Nghỉ ngơi hợp lý
Ngay khi có dấu hiệu căng cơ, bạn nên dừng mọi hoạt động gây đau, chọn tư thế nghỉ ngơi thoải mái cho lưng, có thể nằm ngửa trên mặt phẳng cứng, kê gối nhỏ dưới lưng hoặc đầu gối để giảm áp lực. Tuy nhiên, không nên nằm bất động trên giường quá 2–3 ngày vì dễ gây cứng khớp, yếu cơ. Khi đỡ đau nên vận động nhẹ nhàng trở lại.
Chườm lạnh – chườm nóng
- Chườm lạnh: Trong 48 giờ đầu sau khi căng cơ, chườm lạnh (đá lạnh bọc khăn sạch) lên vùng lưng bị đau trong 15–20 phút/lần, ngày 3–4 lần. Chườm lạnh giúp giảm đau, hạn chế sưng tấy và ngăn tổn thương lan rộng.
- Chườm nóng: Sau 48 giờ, có thể chuyển sang chườm nóng để tăng lưu thông máu, giúp cơ giãn ra và thúc đẩy quá trình hồi phục.
Xoa bóp nhẹ nhàng, kéo giãn cơ
Massage nhẹ nhàng vùng lưng bị căng giúp làm dịu cơn đau, tăng tuần hoàn máu, thư giãn các sợi cơ co cứng. Có thể sử dụng các loại dầu massage thảo dược, tinh dầu thiên nhiên để tăng hiệu quả. Tuyệt đối không xoa bóp mạnh hoặc bấm huyệt sâu khi đau cấp, có nguy cơ làm tổn thương nặng hơn.
Các bài tập kéo giãn nhẹ cho lưng:
- Động tác kéo gối về ngực: Nằm ngửa, co từng chân hoặc cả hai chân áp sát ngực, giữ 10–15 giây rồi thả ra.
- Tư thế mèo–bò (cat-cow): Quỳ chống hai tay, cong lưng lên và xuống nhẹ nhàng để làm mềm cơ lưng.
- Tư thế em bé (child’s pose): Ngồi gập người, vươn tay về phía trước, thả lỏng lưng trong 20–30 giây.
Thuốc giảm đau không kê đơn
Một số thuốc giảm đau thông thường như paracetamol, ibuprofen hoặc các loại gel xoa bóp giảm đau tại chỗ có thể được sử dụng ngắn hạn. Nếu đau nhiều, co thắt dữ dội nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thêm thuốc giãn cơ hoặc các loại thuốc mạnh hơn.
Phương pháp điều trị y khoa khi cần thiết
Trong những trường hợp đau kéo dài, không đáp ứng với biện pháp tại nhà hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường (sốt, đau lan xuống chân, tê bì), người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị chuyên sâu.
- Vật lý trị liệu: Các phương pháp như điện trị liệu, siêu âm, sóng ngắn, nhiệt trị liệu, kéo giãn cột sống… sẽ giúp phục hồi chức năng, giảm đau và rút ngắn thời gian hồi phục.
- Tiêm giảm đau, giãn cơ: Trong trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định tiêm thuốc giảm đau hoặc giãn cơ để kiểm soát triệu chứng.
- Can thiệp khác: Nếu căng cơ lưng liên quan đến các bệnh lý nền cột sống (như thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống…), cần được điều trị đúng theo phác đồ chuyên khoa.
Căng cơ lưng bao lâu thì khỏi?
Phần lớn các trường hợp căng cơ lưng nhẹ sẽ tự khỏi hoàn toàn sau 1–3 tuần nếu được chăm sóc, nghỉ ngơi hợp lý và không vận động quá sức. Tuy nhiên, thời gian hồi phục còn tùy vào mức độ tổn thương, độ tuổi, sức khỏe tổng thể và ý thức tuân thủ các nguyên tắc điều trị. Nếu sau 2–3 tuần tình trạng đau không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng hơn, người bệnh nên đi khám để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng hơn.
Cách phòng ngừa căng cơ lưng
Phòng ngừa căng cơ lưng là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe lâu dài, nhất là với những người thường xuyên phải vận động hoặc làm việc nặng.
- Tập luyện tăng cường cơ lưng, cơ bụng: Thường xuyên luyện tập các bài tập giúp khỏe nhóm cơ hỗ trợ cột sống sẽ giảm nguy cơ bị căng cơ khi vận động.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân khiến cột sống và các cơ vùng lưng chịu thêm áp lực, tăng nguy cơ chấn thương.
- Giữ đúng tư thế khi ngồi, đứng, làm việc: Sử dụng ghế có tựa lưng tốt, bàn làm việc phù hợp chiều cao, tránh gù lưng, vẹo cột sống khi ngồi lâu.
- Khởi động kỹ trước khi vận động hoặc tập luyện thể thao: Làm nóng cơ thể trước khi vận động sẽ giúp các nhóm cơ linh hoạt, hạn chế căng giãn quá mức.
- Tránh bê vác quá sức: Nếu bắt buộc phải bê đồ nặng, hãy dùng lực từ chân và giữ thẳng lưng, tránh cúi hoặc xoay người đột ngột.
Kết luận
Căng cơ lưng là tình trạng phổ biến, thường không nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và biết cách xử trí, phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe lưng hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ tái phát và các biến chứng lâu dài. Nếu cơn đau kéo dài, kèm theo dấu hiệu bất thường, hãy chủ động đi khám chuyên khoa để được hỗ trợ kịp thời.
