Bong gân là một trong những chấn thương cơ xương khớp phổ biến nhất mà nhiều người gặp phải trong sinh hoạt, lao động và thể thao. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không xử lý đúng cách, bong gân có thể gây đau kéo dài, hạn chế vận động và dễ tái phát. Một điều đáng chú ý là tình trạng này thường xảy ra ở những khớp linh hoạt, phải hoạt động thường xuyên hoặc chịu lực lớn.
Vậy các khớp nào thường bị bong gân nhất? Những vị trí nào trên cơ thể cần được quan tâm đặc biệt để phòng tránh chấn thương này? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các khớp dễ bị bong gân và cách bảo vệ chúng hiệu quả nhất.
Bong gân là gì? Vì sao dễ xảy ra ở một số khớp?
Bong gân là tình trạng dây chằng quanh khớp bị giãn hoặc rách do chấn thương cơ học, thường là khi khớp bị xoay vặn quá mức, bị đè ép hoặc chịu lực đột ngột vượt khả năng chịu đựng.
Các khớp thường bị bong gân thường là những khớp có phạm vi cử động lớn, linh hoạt hoặc thường xuyên tham gia vào các hoạt động vận động mạnh như thể thao, lao động tay chân. Những khớp này có nguy cơ tổn thương cao nếu không được bảo vệ đúng cách hoặc do tai nạn bất ngờ.
Các khớp nào thường bị bong gân
1. Bong gân khớp cổ chân (mắt cá chân)
Đây là vị trí phổ biến nhất bị bong gân. Khi bước hụt, trượt chân, tiếp đất sai tư thế hoặc xoay bàn chân đột ngột, các dây chằng bên ngoài cổ chân có thể bị kéo giãn hoặc rách.
Bong gân cổ chân rất hay gặp ở người chơi thể thao, đặc biệt là các môn có động tác chạy nhảy, đổi hướng nhanh như bóng đá, bóng chuyền, cầu lông… Nếu không điều trị đúng cách, bong gân cổ chân có thể dẫn đến lỏng khớp, tái phát chấn thương hoặc đau mãn tính.
2. Bong gân khớp gối
Khớp gối là khớp lớn, chịu tải trọng lớn của cơ thể. Các dây chằng chính ở vùng gối như dây chằng chéo trước (ACL), dây chằng bên trong rất dễ bị tổn thương khi có động tác xoay gối, đổi hướng đột ngột, hay va đập mạnh.
Bong gân gối thường xảy ra trong thể thao hoặc tai nạn sinh hoạt. Người bệnh có thể nghe tiếng “rắc” lúc chấn thương, sau đó gối sưng, đau, khó duỗi hoặc gập gối.
3. Bong gân khớp cổ tay
Khớp cổ tay rất linh hoạt, tham gia vào hầu hết hoạt động hằng ngày. Khi chống tay ngã hoặc xoay cổ tay quá mức, các dây chằng quanh cổ tay dễ bị giãn hoặc rách.
Bong gân cổ tay thường gặp ở dân văn phòng, người chơi thể thao dùng tay (cầu lông, tennis…), người bưng bê vật nặng hoặc ngã đập tay. Dấu hiệu gồm: sưng, đau nhức, hạn chế cử động cổ tay.
4. Bong gân khớp ngón tay
Các ngón tay nhỏ nhưng rất dễ tổn thương khi bị bẻ gập hoặc va đập đột ngột, nhất là trong thể thao như bóng rổ, bóng chuyền hoặc khi té ngã đập tay vào vật cứng.
Bong gân ngón tay có thể gây sưng, bầm tím, đau nhói khi cử động và có thể ảnh hưởng đến khả năng cầm nắm, làm việc nếu không chữa trị đúng.
5. Khớp vai
Vai là khớp linh hoạt nhất cơ thể nhưng cũng là một trong những khớp dễ mất ổn định, đặc biệt nếu vận động mạnh hoặc sai tư thế. Bong gân vai thường xảy ra khi vung tay quá mức, nâng vật nặng sai kỹ thuật hoặc bị kéo giật đột ngột.
Người bị bong gân vai thường cảm thấy đau khi nâng tay, xoay vai hoặc khi ngủ nghiêng bên vai bị thương.
6. Khớp ngón chân (đặc biệt là ngón cái)
Bong gân ngón chân xảy ra khi đầu ngón bị gập mạnh hoặc đập vào vật cứng, thường gặp trong thể thao như chạy bộ, đá bóng hoặc do đi giày không phù hợp.
Ngón cái là vị trí chịu lực nhiều nhất khi di chuyển, nên rất dễ bị tổn thương nếu gặp chấn động. Triệu chứng bao gồm đau tại khớp ngón, sưng nhẹ, bầm tím và hạn chế đi lại.
7. Khớp háng
Dù ít phổ biến hơn, nhưng khớp háng cũng có thể bị bong gân nếu bị té ngã mạnh, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc trong tai nạn giao thông.
Khớp háng bị bong gân thường gây đau vùng bẹn, háng và lan xuống đùi, hạn chế khả năng xoay chân hoặc đi đứng.
Cách phòng tránh bong gân tại các khớp
Để giảm nguy cơ bong gân tại các khớp thường bị bong gân, cần lưu ý:
- Khởi động kỹ trước khi vận động: Giúp làm nóng cơ và tăng độ đàn hồi cho dây chằng.
- Tập luyện đúng tư thế: Tránh các động tác xoay vặn đột ngột, đặc biệt khi chưa quen kỹ thuật.
- Sử dụng dụng cụ bảo hộ: Như đai cổ chân, cổ tay, gối khi chơi thể thao hoặc làm việc nặng.
- Tăng cường sức mạnh cơ – dây chằng: Qua các bài tập giãn cơ, tăng sức bền và độ dẻo dai.
- Chọn giày dép phù hợp: Hỗ trợ tốt cho cổ chân và ngón chân khi di chuyển.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Không phải tất cả các trường hợp bong gân đều nhẹ và có thể tự hồi phục tại nhà. Hãy đến gặp bác sĩ khi:
- Khớp bị sưng to, bầm tím lan rộng.
- Đau dữ dội, không thể cử động khớp bình thường.
- Có cảm giác khớp lỏng lẻo, không vững.
- Đã điều trị tại nhà nhưng sau 2–3 ngày không cải thiện.
Việc chẩn đoán chính xác mức độ tổn thương qua khám lâm sàng, chụp X-quang hoặc MRI sẽ giúp đưa ra hướng điều trị phù hợp, tránh biến chứng lâu dài.
Xem thêm: Cách chữa bong gân hiệu quả theo mức độ
Kết luận
Các khớp thường bị bong gân bao gồm: cổ chân, gối, cổ tay, ngón tay, vai, ngón chân và háng. Đây đều là những khớp tham gia nhiều vào vận động và rất dễ bị tổn thương nếu không chú ý phòng ngừa.
Chấn thương nhẹ nếu được xử lý sớm, đúng cách sẽ phục hồi nhanh chóng. Nhưng nếu bỏ qua hoặc điều trị sai cách, bong gân có thể để lại hậu quả dai dẳng. Vì vậy, hãy luôn lắng nghe cơ thể, bảo vệ khớp đúng cách và tìm đến bác sĩ chuyên khoa nếu có dấu hiệu bất thường.
