Trong suốt thai kỳ, bà bầu bị chuột rút là hiện tượng khá phổ biến và gây nhiều phiền toái cho mẹ bầu. Những cơn chuột rút thường xuất hiện đột ngột, đặc biệt vào ban đêm, khiến mẹ bầu đau nhói ở bắp chân hoặc bàn chân, thậm chí mất ngủ kéo dài. Hiện tượng này thường gặp nhất ở tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba, khi thai nhi phát triển nhanh, cơ thể mẹ phải thích nghi với nhiều thay đổi về hormone, trọng lượng và tuần hoàn máu.
Thống kê cho thấy có đến hơn 50% bà bầu bị chuột rút ít nhất một lần trong thai kỳ. Dù tình trạng này đa phần không quá nguy hiểm, nhưng nếu không hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý phù hợp, chuột rút có thể ảnh hưởng lâu dài tới chất lượng cuộc sống của mẹ bầu, thậm chí gây lo lắng về sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Vậy, bà bầu bị chuột rút là do đâu và làm sao để phòng ngừa, xử lý hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Nguyên nhân bà bầu bị chuột rút
Thay đổi hormone trong thai kỳ
Trong quá trình mang thai, cơ thể mẹ bầu sản sinh nhiều hormone hơn bình thường, đặc biệt là hormone progesterone. Sự thay đổi này có thể tác động đến hệ thần kinh và cơ bắp, khiến các cơ dễ bị kích thích, co rút bất thường. Ngoài ra, sự giữ nước và thay đổi nội tiết tố cũng làm ảnh hưởng đến quá trình truyền tín hiệu thần kinh đến các cơ, làm tăng nguy cơ bị chuột rút.
Tăng cân, áp lực lên cơ và mạch máu
Thai nhi phát triển đồng nghĩa với việc trọng lượng cơ thể mẹ tăng nhanh, tạo áp lực lớn lên đôi chân – đặc biệt là các cơ vùng bắp chân. Bên cạnh đó, tử cung ngày càng lớn dần sẽ chèn ép lên mạch máu ở vùng chậu, làm giảm lưu thông máu đến chân, khiến các cơ ở chân dễ bị thiếu oxy, dẫn đến hiện tượng co rút đột ngột.
Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng (canxi, magie, kali, vitamin B6…)
Một nguyên nhân phổ biến khác khiến bà bầu bị chuột rút là do thiếu hụt một số khoáng chất thiết yếu như canxi, magie, kali và vitamin B6. Trong thai kỳ, nhu cầu các vi chất này tăng cao để phục vụ cho sự phát triển của thai nhi. Nếu chế độ ăn không đủ hoặc hấp thu kém, cơ thể sẽ “rút” khoáng chất từ các cơ, gây mất cân bằng điện giải và tăng nguy cơ bị chuột rút.
Tuần hoàn máu kém, tử cung lớn chèn ép mạch máu
Tử cung phát triển nhanh trong những tháng giữa và cuối thai kỳ có thể gây chèn ép tĩnh mạch chủ dưới – mạch máu lớn đưa máu từ chân về tim. Điều này làm cho máu lưu thông về chân kém hơn, các chất chuyển hóa không được đào thải hết, tạo cảm giác nặng chân và dễ dẫn đến chuột rút, đặc biệt là khi mẹ bầu nằm hoặc ngồi lâu một tư thế.
Hoạt động thể chất không hợp lý, tư thế sai
Việc vận động quá sức hoặc ngồi, đứng, làm việc trong thời gian dài mà không thay đổi tư thế cũng là yếu tố góp phần gây chuột rút ở mẹ bầu. Cơ bắp khi phải làm việc quá tải hoặc thiếu vận động đều có nguy cơ bị co rút đột ngột, nhất là vào buổi tối khi nghỉ ngơi.
Một số nguyên nhân khác
Ngoài những yếu tố kể trên, một số nguyên nhân khác như thời tiết lạnh, mất nước, căng thẳng, lo lắng, mặc quần áo hoặc giày dép chật… cũng có thể làm gia tăng tình trạng mẹ bầu bị chuột rút.
Dấu hiệu nhận biết và mức độ nguy hiểm
Biểu hiện thường gặp khi bà bầu bị chuột rút
Chuột rút ở mẹ bầu thường xuất hiện đột ngột, nhất là vào ban đêm hoặc sáng sớm khi đang ngủ. Mẹ bầu có cảm giác đau nhói, cơ bị co cứng, không cử động được, thường gặp nhất ở bắp chân, bàn chân, đôi khi lan lên đùi. Cơn đau thường kéo dài từ vài giây đến vài phút, sau đó cảm giác đau mỏi vẫn còn âm ỉ.
Khi nào chuột rút là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm?
Hầu hết các trường hợp chuột rút khi mang thai đều lành tính, không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu mẹ bầu bị chuột rút kèm theo sưng đau bất thường ở một bên chân, da đỏ nóng, khó chịu kéo dài, hoặc đau dữ dội kèm khó thở, chóng mặt, thì đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý mạch máu (huyết khối tĩnh mạch sâu, tắc mạch…) và cần đi khám ngay lập tức.
Các trường hợp cần đi khám bác sĩ
- Chuột rút kéo dài, tăng dần về mức độ và tần suất
- Đau kèm theo sưng, đỏ, nóng ở chân
- Đau không giảm sau khi xử lý thông thường
- Xuất hiện thêm triệu chứng khác như đau ngực, khó thở, tim đập nhanh…
Cách xử lý khi bà bầu bị chuột rút
Khi bị chuột rút, mẹ bầu không nên quá lo lắng mà hãy bình tĩnh thực hiện các biện pháp xử lý sau:
Xử lý nhanh tại chỗ
Ngay khi cảm nhận cơn chuột rút, hãy duỗi thẳng chân bị đau, nhẹ nhàng kéo các ngón chân hướng về phía đầu. Nếu chuột rút ở bắp chân, dùng tay xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ bị co rút để giúp máu lưu thông tốt hơn.
Bài tập giãn cơ
Một số động tác đơn giản có thể giúp giảm đau nhanh chóng như:
- Đứng dậy, đặt hai tay vịn vào tường, chân bị chuột rút để thẳng phía sau, chân còn lại bước lên trước, rồi từ từ dồn lực vào bàn chân phía trước để kéo giãn cơ bắp chân.
- Xoay cổ chân nhẹ nhàng hoặc dùng khăn vải vòng qua lòng bàn chân rồi kéo nhẹ về phía mình.
Xoa bóp, chườm ấm
Sau khi cơn đau dịu lại, hãy xoa bóp cơ bị chuột rút trong vài phút hoặc chườm ấm lên vị trí này để cơ được thư giãn, tăng lưu thông máu và phòng ngừa tái phát.
Hít thở sâu, thay đổi tư thế
Hít thở chậm, sâu sẽ giúp thư giãn toàn bộ cơ thể, làm dịu cơn đau. Ngoài ra, sau khi hết chuột rút, mẹ bầu nên thay đổi tư thế nằm/ngồi, tránh duy trì một tư thế quá lâu.
Phòng ngừa chuột rút ở bà bầu
Bổ sung dinh dưỡng hợp lý
Đảm bảo chế độ ăn đầy đủ các nhóm dưỡng chất, đặc biệt là các khoáng chất như canxi, magie, kali và vitamin nhóm B. Bà bầu nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả, sữa và các sản phẩm từ sữa, hạt, cá nhỏ, đậu phụ, chuối, cam, khoai tây, bí đỏ… Nếu cần thiết, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung thêm các viên uống phù hợp.
Uống đủ nước
Mỗi ngày, mẹ bầu nên uống ít nhất 1,5–2 lít nước để đảm bảo cơ thể không bị thiếu nước, hạn chế nguy cơ co rút cơ do mất nước.
Vận động nhẹ nhàng, tập thể dục phù hợp
Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng dành cho bà bầu như đi bộ, yoga, bơi lội, duỗi cơ chân thường xuyên giúp cơ bắp dẻo dai, lưu thông máu tốt hơn, giảm rõ rệt nguy cơ bị chuột rút.
Nghỉ ngơi đúng cách, thay đổi tư thế hợp lý
Tránh đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu, đặc biệt là ngồi bắt chéo chân. Khi ngủ, mẹ bầu nên nằm nghiêng về bên trái để giảm áp lực lên tĩnh mạch chủ dưới, đồng thời có thể kê gối dưới chân để nâng cao chân, giúp máu lưu thông tốt hơn.
Chọn giày dép phù hợp
Hạn chế đi giày cao gót, nên chọn giày dép mềm, vừa chân, có đế thấp để tránh áp lực lên cơ bắp chân. Không mặc quần áo hoặc tất quá chật làm cản trở tuần hoàn máu.
Tắm nước ấm, thư giãn cơ bắp trước khi ngủ
Tắm nước ấm hoặc ngâm chân bằng nước ấm pha muối trước khi đi ngủ giúp cơ bắp thư giãn, giảm nguy cơ chuột rút về đêm.
Kết luận
Chuột rút là tình trạng rất thường gặp ở bà bầu và phần lớn là lành tính, không nguy hiểm. Tuy nhiên, hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa đúng cách sẽ giúp mẹ bầu yên tâm trải qua thai kỳ khỏe mạnh, dễ chịu hơn. Hãy xây dựng chế độ ăn uống, vận động hợp lý, nghỉ ngơi đầy đủ và luôn lắng nghe cơ thể mình. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ để được tư vấn, hỗ trợ kịp thời.
