Đau dây thần kinh liên sườn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau ngực và lưng mà nhiều người thường nhầm lẫn với các bệnh lý tim phổi hoặc đau cơ thông thường. Bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, vận động và chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm và điều trị đúng cách giúp người bệnh tránh được các biến chứng đau mạn tính và sống thoải mái hơn mỗi ngày.
Đau dây thần kinh liên sườn là gì?
Dây thần kinh liên sườn là những nhánh thần kinh bắt nguồn từ tủy sống ngực (T1–T12), chạy dọc theo các khoang sườn, chi phối cảm giác và vận động cho thành ngực và phần trên ổ bụng. Khi một hoặc nhiều dây thần kinh này bị viêm, chèn ép hoặc kích thích, sẽ gây ra cơn đau lan theo đường đi của dây thần kinh – đó gọi là đau dây thần kinh liên sườn.
Khác với đau cơ hoặc đau ngực do tim mạch, đau dây thần kinh liên sườn thường xuất hiện theo dải sườn, lan từ phía trước ngực ra phía lưng và tăng rõ khi vận động mạnh, ho hoặc hắt hơi.
Triệu chứng đau dây thần kinh liên sườn
Người bị đau dây thần kinh liên sườn thường có các triệu chứng điển hình sau:
- Đau dọc theo đường cong xương sườn: Cảm giác đau như nhức buốt, có thể đau nhói, kéo dài từ ngực ra sau lưng hoặc ngược lại.
- Đau tăng khi thay đổi tư thế: Đặc biệt rõ khi xoay người, cúi, ngửa lưng hoặc khi hít thở sâu, cười to.
- Đau tăng khi ho, hắt hơi: Nhiều trường hợp cơn đau làm bệnh nhân sợ cả việc ho hay hít thở sâu.
- Cảm giác tê rát, châm chích: Đau có thể kèm theo cảm giác như bị kim châm, tê ran lan dọc theo vùng sườn.
- Co cứng cơ vùng lưng ngực hoặc cạnh sườn: Đôi khi sờ thấy cơ co cứng, ấn vào có điểm đau chói.
- Mức độ đau thay đổi: Có người chỉ đau âm ỉ, khó chịu nhẹ; có người đau dữ dội, cử động khó khăn.
- Dễ nhầm lẫn: Đôi khi, bệnh nhân tưởng đau ngực do tim mạch, đau phổi, hoặc chỉ là đau cơ bình thường.
Nguyên nhân gây đau dây thần kinh liên sườn
Đau dây thần kinh liên sườn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:
- Thoái hóa cột sống ngực với gai xương và các biến đổi thoái hóa làm hẹp lỗ liên hợp, từ đó chèn ép vào rễ thần kinh.
- Thoát vị đĩa đệm cột sống ngực khiến đĩa đệm lồi ra và ép trực tiếp lên rễ thần kinh liên sườn, gây đau lan theo dải sườn.
- Chấn thương hoặc căng cơ vùng ngực lưng xảy ra sau va chạm mạnh, vận động quá sức hoặc nâng vật nặng sai tư thế khiến dây thần kinh bị kích thích.
- Đau sau nhiễm zona thần kinh (giời leo) khi dây thần kinh bị tổn thương sau giai đoạn phát ban, dẫn đến đau kéo dài nhiều tuần đến nhiều tháng.
- Sai tư thế kéo dài thường gặp ở người ngồi cong lưng, cúi nhiều giờ hoặc mang vác lệch, làm tăng áp lực lên cột sống và dây thần kinh liên sườn.
- Ho kéo dài do bệnh phổi hoặc viêm phế quản khiến cơ liên sườn phải hoạt động liên tục, dẫn đến kích thích dây thần kinh.
- Gù hoặc vẹo cột sống tạo ra biến dạng cấu trúc, làm tăng áp lực lên rễ thần kinh và dễ gây đau dây thần kinh liên sườn.
- Stress và căng thẳng tâm lý khiến cơ vùng ngực lưng co thắt, kéo theo sự kích thích dây thần kinh.
- Hoạt động thể thao quá mức, đặc biệt các động tác xoay người mạnh và liên tục như golf, tennis hoặc tập gym, có thể làm căng kéo và kích thích dây thần kinh liên sườn.
Ai dễ bị đau dây thần kinh liên sườn?
Những đối tượng sau đây có nguy cơ cao hơn mắc bệnh:
- Người làm việc văn phòng, ngồi lâu một tư thế: Dễ dẫn đến sai lệch tư thế, thoái hóa cột sống.
- Người lớn tuổi: Có nguy cơ thoái hóa cột sống ngực, thoát vị đĩa đệm.
- Người chơi thể thao mạnh hoặc vận động viên: Đặc biệt các môn xoay lưng, vặn người nhiều.
- Người từng bị zona thần kinh: Đau sau zona kéo dài là biến chứng thường gặp.
- Người có bệnh lý phổi, ho kéo dài: Kích thích thần kinh liên sườn qua cơ chế ho nhiều.
- Người từng chấn thương vùng lưng ngực: Sau tai nạn hoặc va chạm mạnh, tổn thương dây thần kinh liên sườn dễ xảy ra.
Đau dây thần kinh liên sườn có nguy hiểm không?
Đau dây thần kinh liên sườn không trực tiếp đe dọa đến tính mạng, nhưng nếu kéo dài hoặc không điều trị đúng, bệnh có thể:
- Gây giảm chất lượng cuộc sống: Đau ảnh hưởng giấc ngủ, sinh hoạt, làm việc và vận động.
- Tiến triển thành đau mạn tính: Lâu ngày trở thành nỗi ám ảnh, đau dai dẳng khó kiểm soát.
- Dễ nhầm với các bệnh nguy hiểm: Nếu không khám, dễ bỏ sót bệnh tim phổi, thoát vị đĩa đệm nặng.
- Gây hạn chế vận động: Người bệnh sợ cử động, dẫn đến co cứng cơ, teo cơ và rối loạn tư thế.
Điều trị đau dây thần kinh liên sườn
Điều trị nội khoa
- Thuốc giảm đau: Paracetamol, nhóm NSAIDs dùng ngắn ngày giảm viêm, giảm đau.
- Thuốc giãn cơ: Hỗ trợ giảm co thắt, làm dịu cảm giác căng cứng.
- Thuốc điều trị đau thần kinh: Gabapentin, pregabalin… trong trường hợp đau kéo dài, đau kiểu thần kinh.
- Thuốc kháng virus: Nếu nguyên nhân là do zona thần kinh, cần điều trị sớm bằng thuốc kháng virus.
Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng
- Nhiệt nóng, sóng ngắn, hồng ngoại: Giúp tăng tuần hoàn, giãn cơ giảm đau.
- Siêu âm trị liệu, điện xung giảm đau: Hỗ trợ giảm đau, chống viêm tại chỗ.
- Tập vận động, giãn cơ lưng ngực: Tăng cường sức mạnh cơ, phục hồi vận động.
- Chỉnh tư thế cột sống: Hướng dẫn ngồi, đứng, nằm đúng để giảm áp lực lên dây thần kinh.
Tiêm điều trị
- Tiêm giảm đau cạnh cột sống: Trường hợp đau nhiều không đáp ứng thuốc uống.
- Phong bế thần kinh liên sườn: Khi cần kiểm soát cơn đau dữ dội, tái phát.
Phương pháp phụ trợ tại nhà
- Chườm nóng vùng đau: Giúp giãn cơ, dịu cảm giác đau.
- Nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh, tránh vặn mình quá mức.
- Massage nhẹ nhàng, tránh tác động mạnh trực tiếp lên vùng đau.
- Điều chỉnh tư thế khi ngồi, làm việc và khi ngủ.
- Tránh nâng vác nặng hoặc hoạt động thể thao quá sức.
Phòng ngừa đau dây thần kinh liên sườn
Để hạn chế nguy cơ tái phát hoặc mắc bệnh, bạn nên:
- Duy trì tư thế đúng khi làm việc, ngồi – đứng – ngủ.
- Thường xuyên tập luyện các bài tập tăng sức mạnh cơ lưng, cơ ngực, cơ bụng.
- Tránh mang vác vật nặng sai tư thế.
- Chủ động điều trị sớm các bệnh phổi, ho kéo dài.
- Quản lý stress, cân bằng cảm xúc để giảm co thắt cơ.
- Giữ ấm vùng ngực lưng khi trời lạnh hoặc khi thay đổi thời tiết.
Kết luận
Đau dây thần kinh liên sườn là bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng cuộc sống, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Đừng chủ quan với những cơn đau ngực lan sườn dai dẳng, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa xương khớp để được thăm khám và tư vấn kịp thời. Chú ý rèn luyện tư thế, tăng cường sức khỏe cơ xương khớp và chủ động phòng ngừa giúp bạn luôn khỏe mạnh, vận động linh hoạt mỗi ngày.
