Bong gân cổ tay là chấn thương phổ biến trong sinh hoạt hàng ngày và khi chơi thể thao, đặc biệt xảy ra khi cổ tay bị gập sai tư thế hoặc chịu lực mạnh đột ngột. Nếu không được xử lý đúng cách, tình trạng này có thể gây đau kéo dài, giảm chức năng vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa bong gân cổ tay hiệu quả, đồng thời giải đáp thắc mắc về thời gian hồi phục.
Bong gân cổ tay là gì?
Bong gân cổ tay là tình trạng tổn thương dây chằng – các dải mô liên kết giúp giữ vững khớp cổ tay – khi bị kéo giãn hoặc rách do chịu lực quá mức. Tình trạng này thường xảy ra khi té ngã chống tay, chơi thể thao, hoặc thực hiện động tác vặn cổ tay quá mạnh.
Cần phân biệt bong gân với các chấn thương khác như gãy xương (đau dữ dội, biến dạng cổ tay), trật khớp (lệch trục), hoặc căng cơ (đau âm ỉ, không sưng).
Tùy vào mức độ tổn thương dây chằng, bong gân cổ tay được chia thành 3 cấp:
- Độ 1 (nhẹ): Dây chằng bị giãn nhẹ, đau và sưng nhẹ, khả năng vận động còn duy trì tốt.
- Độ 2 (vừa): Dây chằng rách một phần, sưng đau rõ, vận động khó khăn hơn.
- Độ 3 (nặng): Dây chằng rách hoàn toàn, cổ tay mất ổn định, có thể cần can thiệp phẫu thuật.
Nguyên nhân gây bong gân cổ tay
Một số nguyên nhân thường gặp dẫn đến bong gân cổ tay bao gồm:
- Té chống tay khi ngã: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường gặp ở người lớn tuổi hoặc trẻ em.
- Chấn thương thể thao: Bóng đá, bóng rổ, tennis, gym… dễ gây tổn thương nếu vận động sai tư thế.
- Vặn cổ tay quá mức: Khi xoay mạnh cổ tay trong sinh hoạt hoặc làm việc nặng.
- Mang vác vật nặng không đúng cách, khiến cổ tay bị kéo căng đột ngột.
Triệu chứng bong gân cổ tay
Dấu hiệu nhận biết bong gân cổ tay có thể khác nhau tùy theo mức độ nặng – nhẹ của chấn thương. Tuy nhiên, hầu hết người bệnh đều gặp các triệu chứng sau:
1. Đau tại vùng cổ tay
Cơn đau xuất hiện ngay sau chấn thương, mức độ dao động từ âm ỉ đến đau buốt, đặc biệt khi xoay cổ tay, nắm tay hoặc chống tay. Đau có thể tăng dần trong vài giờ đầu nếu không được xử lý đúng cách.
2. Sưng nề vùng cổ tay
Tình trạng sưng tấy xuất hiện do tụ dịch và viêm sau tổn thương. Vùng cổ tay sưng to, cảm giác căng tức, khó vận động. Ở mức độ nhẹ, sưng có thể kín đáo; ở mức độ trung bình và nặng, sưng rõ rệt và lan sang mu bàn tay.
3. Bầm tím hoặc đổi màu da
Một số trường hợp xuất huyết dưới da gây bầm tím, đổi màu da vùng tổn thương. Dấu hiệu này thường rõ sau 24–48 giờ và có thể lan rộng nếu không băng ép đúng cách.
4. Hạn chế vận động cổ tay
Người bệnh cảm thấy khó khăn khi xoay cổ tay, nâng vật nhẹ hoặc gập tay. Cảm giác cứng khớp xuất hiện rõ khi cố gắng cử động, nhất là sau khi ngủ dậy hoặc khi trời lạnh.
5. Yếu tay hoặc mất lực tạm thời
Việc tổn thương dây chằng làm giảm khả năng truyền lực từ cánh tay xuống bàn tay. Người bệnh có thể cảm thấy tay yếu, không nắm chặt được đồ vật, dễ làm rơi khi cầm nắm.
6. Tiếng “rắc” lúc chấn thương
Một số người nghe thấy tiếng “rắc” hoặc “pop” ngay khi bị chấn thương, thường là dấu hiệu dây chằng bị kéo giãn mạnh hoặc rách. Đây là dấu hiệu cảnh báo tổn thương mức độ vừa đến nặng.
Cách xử lý bong gân cổ tay tại nhà
Khi bị chấn thương, cách chữa bong gân cổ tay ban đầu tại nhà rất quan trọng để giảm đau và ngăn tổn thương lan rộng. Hãy áp dụng nguyên tắc R.I.C.E như sau:
- Rest (Nghỉ ngơi): Dừng ngay mọi hoạt động dùng tay bị thương.
- Ice (Chườm lạnh): Dùng túi đá bọc khăn chườm lên cổ tay 15–20 phút mỗi 2–3 giờ trong 48 giờ đầu để giảm sưng.
- Compression (Băng ép): Dùng băng thun quấn nhẹ cổ tay giúp giảm phù nề.
- Elevation (Kê cao): Kê tay cao hơn tim khi ngồi hoặc nằm để giảm máu dồn về vùng bị thương.
Có thể dùng thuốc giảm đau thông thường như paracetamol hoặc ibuprofen, nhưng cần tuân theo chỉ định nếu có bệnh lý nền.
Khi nào cần đến bác sĩ?
Không nên chủ quan với bong gân cổ tay, hãy đến cơ sở y tế nếu bạn có các dấu hiệu sau:
- Đau kéo dài trên 3–5 ngày, không giảm sau nghỉ ngơi và chườm lạnh.
- Cổ tay lệch trục, biến dạng, nghi ngờ trật khớp hoặc gãy xương.
- Tê bì ngón tay, mất cảm giác hoặc yếu tay rõ rệt.
- Không thể cử động cổ tay hoặc cầm nắm vật nhẹ.
Điều trị bong gân cổ tay tại cơ sở y tế
Tại bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa xương khớp, quy trình chẩn đoán và điều trị gồm:
- Chẩn đoán: Khám lâm sàng, chụp X-quang để loại trừ gãy xương. Với tổn thương nặng, bác sĩ có thể chỉ định MRI để đánh giá dây chằng.
- Điều trị:
Nẹp, băng cố định hoặc bó bột trong trường hợp cần thiết.
Thuốc giảm đau, kháng viêm kê toa.
Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng: Giai đoạn phục hồi cần bài tập vận động để tránh cứng khớp, teo cơ.
Phẫu thuật: Áp dụng nếu dây chằng bị rách hoàn toàn, mất ổn định khớp cổ tay.
Xem thêm: Chi tiết cách chữa bong gân hiệu quả theo từng mức độ
Bong gân cổ tay bao lâu thì khỏi?
Rất nhiều người thắc mắc: bong gân cổ tay bao lâu thì khỏi? Câu trả lời phụ thuộc vào mức độ chấn thương và cách chăm sóc:
- Độ 1 (nhẹ): Hồi phục sau 7–14 ngày, nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc tốt.
- Độ 2 (trung bình): Cần 3–6 tuần để lành thương hoàn toàn.
- Độ 3 (nặng): Có thể mất 2–3 tháng, thậm chí lâu hơn nếu phải phẫu thuật hoặc tập vật lý trị liệu.
Việc tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, kết hợp tập phục hồi đúng cách giúp rút ngắn thời gian hồi phục và giảm nguy cơ tái phát.
Cách phòng ngừa bong gân cổ tay
Để hạn chế nguy cơ bong gân cổ tay, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Khởi động kỹ trước khi tập thể dục, thể thao.
- Tập luyện sức mạnh và sự linh hoạt cổ tay.
- Dùng dụng cụ bảo hộ khi lao động hoặc chơi thể thao.
- Không mang vác quá sức, tránh tư thế sai khi nâng đỡ vật nặng.
- Chú ý an toàn khi đi lại, đặc biệt ở nơi trơn trượt.
Kết luận
Tóm lại, bong gân cổ tay là chấn thương không quá nguy hiểm nếu được xử lý đúng cách. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và lựa chọn cách chữa bong gân cổ tay phù hợp sẽ giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục, tránh biến chứng về sau.
Nếu bạn nghi ngờ mình bị bong gân cổ tay hoặc có dấu hiệu không cải thiện sau vài ngày điều trị tại nhà, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị chính xác.
Giải đáp thắc mắc thường gặp (FAQ)
1. Bong gân cổ tay có tự khỏi không?
Có thể, nếu nhẹ và được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, không nên chủ quan, vì nếu điều trị sai cách có thể để lại biến chứng.
2. Có nên chườm nóng khi bong gân cổ tay?
Không. Trong 48 giờ đầu, chỉ nên chườm lạnh để giảm sưng. Chườm nóng chỉ áp dụng sau giai đoạn sưng cấp.
3. Có nên xoa bóp khi bong gân cổ tay?
Chỉ nên xoa bóp nhẹ sau khi hết sưng, có chỉ định của chuyên viên vật lý trị liệu. Xoa bóp sớm có thể làm tổn thương nặng hơn.
4. Bong gân cổ tay có để lại di chứng không?
Nếu điều trị đúng cách, hầu hết bệnh nhân phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu chủ quan, có thể dẫn đến đau mạn tính, yếu tay hoặc mất linh hoạt cổ tay.
5. Sau bao lâu thì có thể vận động lại?
Tùy mức độ tổn thương. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi quay lại hoạt động bình thường để tránh tái phát.
