Trượt đốt sống lưng là tình trạng một đốt sống ở vùng thắt lưng bị trượt ra trước hoặc ra sau so với đốt sống liền kề phía dưới. Đây là bệnh lý khá phổ biến ở cột sống, thường gặp ở người trung niên, người lớn tuổi, vận động viên hoặc người lao động nặng. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, trượt đốt sống lưng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Trượt đốt sống lưng có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng tỷ lệ cao hơn ở phụ nữ trên 50 tuổi, người bị thoái hóa cột sống hoặc từng chấn thương vùng thắt lưng.
Nguyên nhân gây trượt đốt sống lưng
Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng trượt đốt sống lưng, phổ biến nhất bao gồm:
- Thoái hóa cột sống
Quá trình lão hóa tự nhiên làm cho các cấu trúc như khớp, đĩa đệm và hệ thống dây chằng xung quanh đốt sống dần yếu đi, mất khả năng nâng đỡ và ổn định các đốt sống, từ đó tạo điều kiện cho đốt sống bị trượt. - Dị tật bẩm sinh
Một số trường hợp trẻ em sinh ra đã có bất thường về cấu trúc cung sau của đốt sống, khiến cột sống yếu hơn và dễ bị trượt sau này, đặc biệt khi tham gia các hoạt động thể thao mạnh. - Tổn thương – chấn thương
Những va chạm mạnh do tai nạn giao thông, ngã khi chơi thể thao, mang vác vật nặng đột ngột có thể gây nứt hoặc gãy cung sau đốt sống, làm mất ổn định cấu trúc và dẫn đến trượt đốt sống lưng. - Sau phẫu thuật cột sống
Một số trường hợp sau phẫu thuật can thiệp vào cột sống như lấy đĩa đệm, cắt bỏ một phần xương… làm giảm khả năng chịu lực và giữ vững của cột sống, tăng nguy cơ trượt đốt sống. - Yếu tố nguy cơ
Ngoài các nguyên nhân trên, các yếu tố như béo phì, làm việc nặng nhọc thường xuyên, di truyền, tuổi tác cao cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh trượt đốt sống lưng.
Triệu chứng nhận biết trượt đốt sống lưng
Các triệu chứng của trượt đốt sống lưng rất đa dạng, tùy theo mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Một số biểu hiện thường gặp gồm:
- Đau thắt lưng âm ỉ hoặc dữ dội: Cơn đau có thể xuất hiện liên tục hoặc tăng khi vận động, đặc biệt khi đứng lâu, cúi gập người, mang vác nặng hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
- Cứng lưng, hạn chế vận động: Người bệnh cảm thấy lưng khó cử động, nhất là khi cúi, ngửa hoặc xoay người.
- Đau lan xuống mông, đùi, cẳng chân: Nếu đốt sống trượt chèn ép vào dây thần kinh tọa, có thể gây đau lan xuống vùng mông, đùi hoặc cẳng chân.
- Tê bì, yếu cơ, khó đi lại: Bệnh nhân cảm thấy tê bì vùng chân, yếu cơ chân, đi lại khó khăn hơn bình thường, thậm chí có thể đi khập khiễng.
- Trường hợp nặng: Xuất hiện rối loạn cảm giác, mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện, yếu liệt chi dưới – đây là dấu hiệu nguy hiểm cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Phân loại trượt đốt sống lưng
Đây là cách phân loại phổ biến, giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng để lên phương án điều trị phù hợp:
- Độ I: Trượt nhẹ, thường ít triệu chứng, dễ kiểm soát.
- Độ II: Trượt trung bình, có thể xuất hiện đau lưng, hạn chế vận động.
- Độ III: Trượt nhiều, nguy cơ chèn ép thần kinh cao, ảnh hưởng mạnh tới chức năng vận động.
- Độ IV: Trượt rất nặng, dễ gây biến dạng cột sống, tàn phế nếu không được phẫu thuật.
Mức độ trượt càng cao, nguy cơ chèn ép thần kinh và biến chứng càng lớn.
Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị
Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, trượt đốt sống lưng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
- Chèn ép rễ thần kinh, gây đau thần kinh tọa kéo dài, tê bì, yếu cơ, mất cảm giác ở chi dưới.
- Yếu liệt chi dưới, mất khả năng vận động, thậm chí tàn phế.
- Biến dạng cột sống, gây gù, vẹo, ảnh hưởng đến hình thể và chức năng vận động.
- Giảm khả năng lao động, sinh hoạt, mất tự chủ trong sinh hoạt hàng ngày.
- Rối loạn cơ tròn, đại tiểu tiện không tự chủ – dấu hiệu tổn thương thần kinh nặng.
Chẩn đoán trượt đốt sống lưng
Chẩn đoán trượt đốt sống lưng cần sự phối hợp giữa khai thác triệu chứng, thăm khám lâm sàng và các phương tiện chẩn đoán hình ảnh:
Khai thác triệu chứng lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về quá trình xuất hiện, tính chất đau lưng, mức độ ảnh hưởng đến vận động, các dấu hiệu kèm theo như tê, yếu chân, rối loạn cảm giác…
Khám cột sống
Đánh giá tư thế, đường cong sinh lý cột sống, sờ tìm điểm đau, kiểm tra khả năng vận động, các phản xạ thần kinh và sức cơ ở chi dưới.
Chẩn đoán hình ảnh
- X-quang cột sống thắt lưng: Là phương pháp cơ bản giúp xác định vị trí, mức độ trượt của đốt sống.
- MRI (Cộng hưởng từ): Giúp đánh giá chi tiết các tổn thương liên quan đến đĩa đệm, dây chằng, mức độ chèn ép thần kinh.
- CT scan: Được chỉ định trong trường hợp cần đánh giá chi tiết hơn về cấu trúc xương, đặc biệt trước khi phẫu thuật.
Phương pháp điều trị trượt đốt sống lưng
Việc lựa chọn phương pháp điều trị trượt đốt sống lưng phụ thuộc vào mức độ trượt, mức độ đau và các triệu chứng thần kinh đi kèm:
Điều trị bảo tồn
Phương pháp này áp dụng cho đa số các trường hợp trượt đốt sống lưng:
- Nghỉ ngơi, tránh lao động nặng: Giúp giảm áp lực lên cột sống, hạn chế tổn thương thêm.
- Dùng thuốc giảm đau, giãn cơ, kháng viêm: Giảm nhanh các triệu chứng đau nhức, giúp người bệnh sinh hoạt dễ dàng hơn.
- Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng: Các bài tập chuyên biệt giúp tăng cường sức mạnh cơ lưng, cơ bụng, cải thiện độ dẻo dai và sự ổn định của cột sống, đồng thời hạn chế nguy cơ tái phát.
- Đeo đai lưng hỗ trợ: Giúp cố định cột sống tạm thời, giảm đau trong các giai đoạn cấp tính.
Tiêm ngoài màng cứng
Trường hợp đau nhiều, kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticoid ngoài màng cứng để giảm viêm, giảm đau và phù nề vùng rễ thần kinh bị chèn ép.
Phẫu thuật
Được chỉ định khi trượt đốt sống lưng ở mức độ nặng (độ III, IV), đau kéo dài không đáp ứng với điều trị nội khoa, hoặc có biến chứng thần kinh nghiêm trọng (yếu, liệt chi, rối loạn cơ tròn).
- Phẫu thuật cố định cột sống: Dùng vít, nẹp để cố định các đốt sống bị trượt, kết hợp hàn xương liên thân đốt để tăng sự vững chắc.
- Phẫu thuật giải ép thần kinh: Loại bỏ phần xương, dây chằng, mô mềm chèn ép lên rễ thần kinh.
Quyết định phẫu thuật cần được cân nhắc kỹ lưỡng và thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa cột sống giàu kinh nghiệm.
Chăm sóc và phòng ngừa tái phát
Để ngăn ngừa tái phát và hỗ trợ phục hồi sau điều trị trượt đốt sống lưng, người bệnh cần chú ý:
- Giữ tư thế đúng khi đứng, ngồi, mang vác: Luôn duy trì lưng thẳng, hạn chế ngồi lâu, tránh cúi gập, vặn mình đột ngột hoặc mang vác vật nặng sai tư thế.
- Tập luyện tăng cường sức mạnh cơ lưng – bụng: Thực hiện các bài tập yoga, pilates, bơi lội… giúp củng cố hệ cơ nâng đỡ cột sống.
- Kiểm soát cân nặng hợp lý: Tránh thừa cân, béo phì vì sẽ làm tăng gánh nặng lên cột sống thắt lưng.
- Khám định kỳ nếu đã từng mắc bệnh lý cột sống hoặc có yếu tố nguy cơ, để kịp thời phát hiện và xử trí sớm.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám chuyên khoa xương khớp hoặc cột sống ngay khi có các dấu hiệu sau:
- Đau lưng kéo dài không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc tự điều trị tại nhà.
- Đau lan xuống chân, tê bì, yếu cơ, đặc biệt khi các triệu chứng này ngày càng tăng.
- Khó khăn khi vận động, đi lại, sinh hoạt bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
- Có dấu hiệu rối loạn cảm giác, tiểu tiện hoặc đại tiện không kiểm soát – đây là các dấu hiệu tổn thương thần kinh cấp cứu.
Việc thăm khám và điều trị sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.
Kết luận
Trượt đốt sống lưng là bệnh lý không hiếm gặp và hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện, điều trị đúng cách. Việc chủ động giữ gìn sức khỏe cột sống, duy trì lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục đều đặn và khám sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa, phát hiện sớm và nâng cao hiệu quả điều trị bệnh.
Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng nghi ngờ trượt đốt sống lưng, hãy đến khám tại Phòng khám Xương khớp Cao Khang – nơi hội tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và phác đồ điều trị cá nhân hóa, giúp bạn nhanh chóng lấy lại sức khỏe, phục hồi vận động và tự tin sống vui mỗi ngày.
