Trật khớp ngón tay là một trong những chấn thương thường gặp trong sinh hoạt, thể thao hoặc lao động. Mặc dù không quá nghiêm trọng như gãy xương, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, trật khớp có thể gây ra nhiều biến chứng lâu dài như cứng khớp, viêm khớp hoặc mất chức năng vận động của ngón tay. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về tình trạng trật khớp ngón tay, dấu hiệu nhận biết, cách xử lý cũng như phương pháp điều trị hiệu quả.
Trật khớp ngón tay là gì?
Trật khớp ngón tay là tình trạng một trong các khớp giữa các đốt xương ngón tay bị lệch khỏi vị trí ban đầu do tác động mạnh từ bên ngoài. Thông thường, vị trí khớp bị trật là khớp gian đốt (interphalangeal joint) hoặc khớp nền ngón cái (carpometacarpal joint).
Trật khớp ngón tay cần được phân biệt rõ với bong gân (giãn hoặc rách dây chằng) hoặc gãy xương (xương bị nứt hoặc vỡ). Việc nhầm lẫn trong điều trị có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho chức năng vận động sau này.
Nguyên nhân gây trật khớp ngón tay
Có nhiều nguyên nhân có thể gây trật khớp ngón tay, phổ biến nhất bao gồm:
- Chơi thể thao: Những môn thể thao có sử dụng tay nhiều như bóng chuyền, bóng rổ, judo, võ thuật rất dễ gây ra lực tác động đột ngột làm trật khớp.
- Té ngã: Khi ngã và chống tay xuống đất, lực dồn vào ngón tay có thể khiến khớp lệch khỏi vị trí ban đầu.
- Va đập trực tiếp hoặc vặn xoắn: Các tai nạn trong sinh hoạt như bị cửa kẹp, đè tay khi nâng vật nặng, hoặc xoay vặn quá mức ngón tay đều có thể dẫn đến chấn thương khớp.
Dấu hiệu nhận biết trật khớp ngón tay
Người bị trật khớp ngón tay thường gặp các triệu chứng rõ rệt sau:
- Biến dạng khớp: Ngón tay có hình dạng bất thường, lệch khớp hoặc bị cong gập bất thường.
- Sưng và bầm tím: Vùng khớp bị trật sẽ sưng tấy, có thể xuất hiện bầm máu dưới da do chảy máu trong.
- Đau nhức dữ dội: Cơn đau xảy ra ngay sau chấn thương, có thể tăng lên khi cố gắng cử động ngón tay.
- Mất khả năng vận động: Không thể duỗi hoặc gập ngón tay bình thường. Người bệnh có thể cảm thấy “mất lực” hoặc cứng khớp hoàn toàn.
Nếu nghi ngờ trật khớp ngón tay, cần xử lý sớm để tránh làm tổn thương thêm các cấu trúc dây chằng, gân hoặc mạch máu quanh khớp.
Cách sơ cứu khi bị trật khớp ngón tay
Việc sơ cứu đúng cách ngay sau khi chấn thương đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế tổn thương và giúp quá trình điều trị sau đó thuận lợi hơn. Các bước sơ cứu gồm:
- Ngừng vận động ngay lập tức: Không cố cử động hay kéo duỗi ngón tay bị chấn thương. Việc vận động sai cách có thể làm tổn thương thêm các mô mềm.
- Cố định tạm thời: Dùng nẹp gỗ mỏng, đũa hoặc que nhựa kèm theo băng gạc để giữ ngón tay ở tư thế hiện tại, tránh rung lắc hoặc di chuyển khớp.
- Chườm lạnh: Áp túi đá bọc khăn lên vùng bị đau trong 15–20 phút, mỗi 2–3 giờ trong 24–48 giờ đầu để giảm sưng và đau.
- Tuyệt đối không tự ý nắn khớp: Nếu không phải là bác sĩ chuyên khoa, việc nắn sai kỹ thuật có thể gây gãy xương, tổn thương mạch máu, hoặc làm tình trạng trầm trọng hơn.
- Đưa đến cơ sở y tế sớm: Việc chụp X-quang và chẩn đoán chuyên sâu là cần thiết để xác định mức độ tổn thương.
Phương pháp điều trị trật khớp ngón tay
Sau khi được chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp tùy theo mức độ tổn thương:
- Nắn khớp: Được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Việc nắn lại khớp cần được làm trong điều kiện vô khuẩn, có thể gây tê tại chỗ nếu cần.
- Bất động khớp: Sau khi nắn, ngón tay sẽ được nẹp cố định trong 2–3 tuần để khớp ổn định và mô mềm hồi phục.
- Vật lý trị liệu: Sau thời gian bất động, người bệnh cần tập các bài vận động nhẹ để khớp linh hoạt trở lại, tránh cứng khớp hoặc teo cơ.
- Phẫu thuật (nếu cần): Trường hợp trật khớp kèm theo đứt dây chằng, gãy xương hoặc trật tái phát nhiều lần có thể phải can thiệp phẫu thuật.
Biến chứng nếu không điều trị đúng
Nếu không được điều trị đúng cách hoặc chủ quan bỏ qua giai đoạn phục hồi, người bệnh có nguy cơ gặp các biến chứng như:
- Cứng khớp hoặc giới hạn vận động: Khớp không thể hoạt động bình thường, gây khó khăn trong sinh hoạt.
- Viêm khớp mạn tính: Mô sụn bị tổn thương lâu ngày gây đau dai dẳng, sưng nề tái phát.
- Mất vững khớp: Ngón tay dễ bị trật lại nếu dây chằng không hồi phục đúng.
- Biến dạng vĩnh viễn: Khớp có thể bị lệch hẳn và không trở lại hình dạng cũ nếu không được nắn sớm và đúng cách.
Trật khớp ngón tay bao lâu thì khỏi?
Thời gian hồi phục sau trật khớp ngón tay tùy thuộc vào mức độ chấn thương và cách chăm sóc sau điều trị:
- Trật nhẹ: Nếu nắn sớm và nẹp đúng cách, người bệnh có thể phục hồi sau 2–3 tuần.
- Tổn thương nặng: Có thể mất từ 4–6 tuần, thậm chí hơn nếu có tổn thương dây chằng hoặc gãy xương kèm theo.
- Yếu tố ảnh hưởng: Tuổi tác, sức khỏe tổng thể, mức độ tuân thủ vật lý trị liệu cũng ảnh hưởng đến thời gian hồi phục.
Cách phòng tránh trật khớp ngón tay
Một số cách đơn giản giúp bạn hạn chế nguy cơ gặp phải trật khớp ngón tay:
- Khởi động kỹ trước khi chơi thể thao, đặc biệt các môn vận động tay nhiều.
- Sử dụng găng tay hoặc băng quấn bảo vệ khi tập luyện hoặc lao động nặng.
- Tránh các thao tác xoắn vặn đột ngột ở ngón tay.
- Hạn chế cầm nắm vật nặng quá sức hoặc sai tư thế.
Kết luận
Trật khớp ngón tay là chấn thương tuy nhỏ nhưng nếu không xử lý đúng có thể gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt và lao động hằng ngày. Việc nhận biết sớm, sơ cứu đúng cách và điều trị bài bản đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục.
Nếu bạn hoặc người thân gặp phải chấn thương ở ngón tay, đừng chần chừ – hãy đến ngay Phòng khám xương khớp Cao Khang để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị chuyên sâu từ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm.
Câu hỏi thường gặp về trật khớp ngón tay (FAQ)
Làm sao biết mình bị trật khớp ngón tay hay chỉ là bong gân?
Trật khớp thường có biến dạng rõ ràng, ngón tay bị lệch khớp, kèm sưng đau nhiều và mất khả năng cử động. Bong gân thì ngón tay vẫn đúng vị trí, chỉ bị đau và sưng nhẹ hơn.
Trật khớp ngón tay có cần chụp X-quang không?
Có. X-quang giúp xác định chính xác vị trí khớp lệch, mức độ tổn thương và loại trừ khả năng gãy xương kèm theo.
Có nên tự nắn trật khớp ngón tay tại nhà không?
Không. Việc tự nắn có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến dây chằng, gân và mạch máu quanh khớp nếu làm sai kỹ thuật.
Trật khớp ngón tay bao lâu thì khỏi?
Thông thường mất từ 2–3 tuần đối với trật nhẹ, và khoảng 4–6 tuần nếu có tổn thương kèm theo. Thời gian hồi phục cũng phụ thuộc vào việc tập phục hồi chức năng sau điều trị.
Có thể vận động bình thường sau khi khỏi trật khớp ngón tay không?
Nếu được điều trị đúng và tập luyện phục hồi đầy đủ, người bệnh hoàn toàn có thể vận động bình thường trở lại mà không bị ảnh hưởng lâu dài.
Trật khớp ngón tay có tái phát không?
Có thể. Đặc biệt nếu dây chằng yếu đi sau lần trật đầu tiên, hoặc người bệnh không tập phục hồi đúng cách. Việc sử dụng bảo hộ khi vận động mạnh sẽ giúp phòng ngừa tái phát.
