Thoái hóa cột sống thắt lưng xảy ra khi các cấu trúc như đốt sống, đĩa đệm, sụn khớp ở vùng thắt lưng bị hao mòn, mất dần chức năng theo thời gian hoặc do tác động từ công việc, tư thế sinh hoạt chưa phù hợp. Không chỉ gặp ở người lớn tuổi, bệnh còn đang ngày càng trẻ hóa, xuất hiện ở cả những người phải ngồi lâu, lao động nặng hoặc chơi thể thao quá sức.
Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng, duy trì vận động linh hoạt và phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và cách phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này.
Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống thắt lưng
Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng, bao gồm:
- Tuổi tác và quá trình lão hóa tự nhiên: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Khi tuổi càng cao, các cấu trúc sụn khớp và đĩa đệm bị bào mòn, mất nước, giảm độ đàn hồi và dần thoái hóa.
- Chấn thương, tai nạn vùng thắt lưng: Những va chạm mạnh, ngã, mang vác nặng hoặc chấn thương thể thao có thể làm tổn thương cấu trúc cột sống, lâu dài dẫn tới thoái hóa.
- Nghề nghiệp và tư thế làm việc không đúng: Người làm văn phòng, lái xe, công nhân may, giáo viên… phải ngồi lâu, đứng lâu, hoặc làm việc với tư thế cúi gập, khom lưng kéo dài làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn làm tăng áp lực lên cột sống, khiến quá trình thoái hóa diễn ra nhanh hơn bình thường.
- Yếu tố di truyền, bệnh lý xương khớp khác: Một số người có cấu trúc cột sống bất thường hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh xương khớp cũng dễ bị thoái hóa cột sống thắt lưng sớm.
Triệu chứng điển hình của thoái hóa cột sống thắt lưng
Các biểu hiện của thoái hóa cột sống thắt lưng khá đa dạng và thường tiến triển âm thầm. Những triệu chứng điển hình bao gồm:
- Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng thắt lưng: Đau thường xuất hiện sau khi vận động, lao động nặng hoặc khi thay đổi thời tiết. Ban đầu đau nhẹ, về sau đau tăng dần, có thể xuất hiện cả khi nghỉ ngơi.
- Đau lan xuống mông, đùi, chân: Nếu thoái hóa kèm theo chèn ép rễ thần kinh (thường gọi là đau thần kinh tọa), người bệnh sẽ cảm thấy đau lan từ thắt lưng xuống mông, mặt sau đùi và cẳng chân, thậm chí tê bì chân.
- Cứng cột sống buổi sáng: Cảm giác cứng, khó cử động lưng vào buổi sáng, sau khi ngủ dậy hoặc sau khi ngồi lâu.
- Hạn chế vận động: Các động tác cúi, ngửa, xoay người, vặn mình bị hạn chế rõ rệt, đau tăng khi vận động.
- Tê bì, yếu cơ chân: Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị tê bì, yếu hoặc thậm chí teo cơ chân, đi lại khó khăn.
Biến chứng nguy hiểm của thoái hóa cột sống thắt lưng
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoái hóa cột sống thắt lưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Chèn ép rễ thần kinh, gây đau thần kinh tọa: Biến chứng này không chỉ gây đau dữ dội mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động, thậm chí liệt chi dưới nếu không xử lý kịp thời.
- Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Thoái hóa làm đĩa đệm yếu đi, dễ bị phình lồi, thoát vị, chèn ép thần kinh.
- Rối loạn vận động, teo cơ: Bệnh kéo dài có thể làm người bệnh mất khả năng vận động một phần hoặc hoàn toàn, các cơ chân teo nhỏ dần.
- Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống: Đau kéo dài, hạn chế vận động, mất ngủ, căng thẳng tâm lý, giảm khả năng lao động và sinh hoạt thường ngày.
Chẩn đoán thoái hóa cột sống thắt lưng
Việc chẩn đoán thoái hóa cột sống thắt lưng cần kết hợp giữa khám lâm sàng và các phương pháp cận lâm sàng:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về triệu chứng, tiền sử bệnh, kiểm tra khả năng vận động, các dấu hiệu thần kinh như tê bì, yếu cơ, phản xạ gân xương.
- Cận lâm sàng: Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang cột sống thắt lưng giúp phát hiện dấu hiệu thoái hóa, gai xương, hẹp khe khớp; chụp MRI (cộng hưởng từ) đánh giá rõ tình trạng đĩa đệm, dây chằng, phát hiện tổn thương chèn ép thần kinh; trong một số trường hợp có thể cần chụp CT-scan hoặc xét nghiệm máu loại trừ bệnh lý khác.
Phương pháp điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng
Việc điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng thường bao gồm phối hợp nhiều phương pháp, tùy mức độ bệnh và tình trạng cụ thể của mỗi người.
Điều trị nội khoa
- Thuốc giảm đau, kháng viêm, giãn cơ: Giúp giảm triệu chứng đau nhức, viêm và co cứng cơ.
- Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng: Tập các bài tập vận động cột sống, kéo giãn, chườm nóng/lạnh, điện trị liệu… giúp duy trì chức năng vận động, giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ vùng lưng.
- Các phương pháp hỗ trợ: Đeo đai lưng, sử dụng nẹp hỗ trợ, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt giúp giảm đau và cải thiện chức năng vận động.
Can thiệp ngoại khoa
- Tiêm ngoài màng cứng: Áp dụng khi đau nhiều, có dấu hiệu chèn ép thần kinh nhưng chưa cần phẫu thuật.
- Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Hỗ trợ tái tạo mô, giảm viêm, giảm đau.
- Phẫu thuật giải phóng chèn ép: Áp dụng khi điều trị bảo tồn không hiệu quả, người bệnh đau kéo dài, có rối loạn vận động hoặc biến chứng nguy hiểm.
Các phương pháp hỗ trợ khác
- Chỉnh tư thế, thay đổi thói quen sinh hoạt: Hướng dẫn tư thế ngồi, đứng, nằm đúng; tránh các động tác quá sức.
- Sử dụng đai lưng: Hỗ trợ trong quá trình lao động, vận động để giảm tải áp lực lên cột sống.
Chăm sóc và phòng ngừa thoái hóa cột sống thắt lưng
Để phòng ngừa và làm chậm quá trình thoái hóa cột sống thắt lưng, người bệnh cần chú ý:
- Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh để thừa cân, béo phì gây tăng áp lực lên cột sống.
- Tập thể dục đều đặn: Lựa chọn các môn thể thao nhẹ nhàng như bơi lội, yoga, đi bộ giúp tăng cường sức mạnh cơ lưng, duy trì sự linh hoạt cho cột sống.
- Tránh mang vác vật nặng, nâng đúng tư thế: Khi cần nâng vật nặng, nên giữ lưng thẳng, khuỵu gối, dùng lực chân thay vì cúi lưng.
- Bổ sung dinh dưỡng cho xương khớp: Chế độ ăn giàu canxi, vitamin D, protein, rau xanh, trái cây giúp nuôi dưỡng hệ xương khớp khỏe mạnh.
- Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với người có nguy cơ cao hoặc đã có triệu chứng đau lưng.
Xem thêm: 14 bài tập thoát vị đĩa đệm hiệu quả
Kết luận
Nếu bạn hoặc người thân gặp phải các triệu chứng đau lưng kéo dài, hạn chế vận động hoặc nghi ngờ mắc các bệnh lý cột sống, hãy chủ động đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và tư vấn.
Phòng khám Xương khớp Cao Khang tự hào là địa chỉ chuyên sâu về chẩn đoán, điều trị các bệnh lý xương khớp – cột sống, với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại, cam kết mang lại giải pháp hiệu quả, an toàn và phù hợp cho từng bệnh nhân.
