Giãn dây chằng đầu gối: Nhận biết sớm và xử lý đúng để tránh biến chứng

Giãn dây chằng đầu gối là một chấn thương thường gặp, đặc biệt ở những người hay chơi thể thao hoặc lao động nặng. Dù không nguy hiểm ngay lập tức như đứt dây chằng, nhưng nếu không phát hiện và điều trị đúng cách, giãn dây chằng có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này – từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách điều trị hiệu quả.

Giãn dây chằng đầu gối là gì?

Dây chằng là các dải mô liên kết chắc chắn, giữ cho khớp đầu gối ổn định khi vận động. Khi bị giãn dây Dây chằng là những dải mô sợi chắc chắn, có nhiệm vụ kết nối các xương với nhau, giữ ổn định cho khớp gối trong suốt quá trình vận động. Khi dây chằng bị kéo giãn quá mức nhưng chưa rách hoặc đứt, tình trạng đó được gọi là giãn dây chằng.

Ở đầu gối, có 4 dây chằng chính thường gặp tình trạng giãn:

• Dây chằng chéo trước (ACL) – giúp kiểm soát chuyển động ra trước của xương chày.
• Dây chằng chéo sau (PCL) – ổn định khi có lực tác động ra sau.
• Dây chằng bên trong (MCL) – bảo vệ gối khi có lực từ ngoài vào.
• Dây chằng bên ngoài (LCL) – kiểm soát chuyển động nghiêng từ trong ra ngoài.

Giãn dây chằng là tổn thương nhẹ, không gây đứt hoàn toàn sợi collagen cấu tạo nên dây chằng. Tuy nhiên, nếu chủ quan hoặc vận động sai cách, tình trạng này có thể tiến triển thành rách hoặc đứt dây chằng – gây mất vững khớp và cần can thiệp chuyên sâu hơn.

Nguyên nhân gây giãn dây chằng đầu gối

Giãn dây chằng đầu gối có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến nhất là:

• Chấn thương thể thao: Các môn như bóng đá, bóng rổ, cầu lông… thường có động tác xoay người đột ngột, nhảy và tiếp đất sai tư thế gây kéo giãn dây chằng.
• Té ngã hoặc va đập: Khi ngã đập gối xuống sàn hoặc bị đè ép đột ngột, dây chằng có thể bị căng giãn bất thường.
• Chuyển hướng đột ngột: Các tình huống xoay người gấp khi đang chạy dễ làm dây chằng bị kéo quá mức.
• Tai nạn lao động hoặc giao thông: Gối bị vặn hoặc gập sai trục khi va chạm mạnh.

Triệu chứng giãn dây chằng đầu gối

Tùy mức độ tổn thương mà triệu chứng giãn dây chằng gối có thể rõ ràng hoặc chỉ âm ỉ. Một số dấu hiệu phổ biến gồm:

• Đau đầu gối: Cảm giác đau nhói khi di chuyển hoặc chịu lực lên chân bị thương.
• Sưng nhẹ quanh khớp: Do tụ dịch trong khớp gối, thường xuất hiện sau vài giờ chấn thương.
• Lỏng khớp, khó giữ thăng bằng: Người bệnh có cảm giác đầu gối yếu, không vững khi đứng hoặc đi.
• Hạn chế vận động: Gập – duỗi đầu gối trở nên khó khăn nhưng vẫn thực hiện được.

Nếu không điều trị sớm, các triệu chứng có thể kéo dài và ảnh hưởng đến khả năng vận động hàng ngày.

Phân độ giãn dây chằng đầu gối (độ 1)

Trong các mức độ chấn thương dây chằng, mức độ 1 – giãn dây chằng là mức nhẹ nhất:

• Dây chằng bị kéo căng nhưng không bị rách hoặc tổn thương cấu trúc sợi collagen bên trong.
• Khớp vẫn ổn định, không có dấu hiệu lỏng khớp rõ rệt.
• Người bệnh thường vẫn có thể đi lại, chỉ bị đau nhẹ khi vận động mạnh.
• Điều trị đơn giản, không cần can thiệp phẫu thuật và phục hồi trong vòng vài tuần.

Việc xác định đúng mức độ tổn thương là yếu tố then chốt giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Cách chẩn đoán giãn dây chằng đầu gối

Để xác định chính xác tình trạng giãn dây chằng, bác sĩ sẽ thực hiện:

• Khám lâm sàng: Đánh giá khả năng vận động, độ ổn định khớp và phản ứng đau khi tác động lực lên gối.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đây là phương pháp hiệu quả nhất để quan sát cấu trúc dây chằng, giúp phân biệt giãn, rách hay đứt hoàn toàn.
• Siêu âm khớp: Có thể áp dụng trong một số trường hợp để kiểm tra dịch khớp hoặc tổn thương mô mềm quanh đầu gối.

Phương pháp điều trị giãn dây chằng đầu gối

Điều trị bảo tồn

Với giãn dây chằng độ 1, việc điều trị thường không quá phức tạp, tập trung vào nghỉ ngơi, giảm viêm và phục hồi chức năng:

• Phương pháp R.I.C.E:
  • Rest (Nghỉ ngơi): Tránh vận động mạnh hoặc chịu lực lên khớp bị tổn thương.
  • Ice (Chườm lạnh): Thực hiện 15–20 phút/lần, 3–4 lần/ngày trong 48 giờ đầu để giảm sưng.
  • Compression (Băng ép): Dùng băng thun để cố định nhẹ khớp, giúp giảm phù nề.
  • Elevation (Kê cao chân): Nằm hoặc ngồi kê chân cao hơn tim giúp máu lưu thông và giảm sưng.
• Dùng thuốc: Các thuốc giảm đau – kháng viêm như Paracetamol, Ibuprofen giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả.
• Nẹp hỗ trợ hoặc băng gối chuyên dụng: Giúp giữ ổn định đầu gối trong thời gian hồi phục, tránh tổn thương thêm.
• Vật lý trị liệu: Sau 5–7 ngày đầu nghỉ ngơi, người bệnh nên bắt đầu các bài tập nhẹ để duy trì tầm vận động và tăng cường sức mạnh cơ quanh gối.

Không cần phẫu thuật

Do không có tổn thương rách hay mất vững khớp, giãn dây chằng độ 1 hoàn toàn không cần can thiệp phẫu thuật. Tuy nhiên, người bệnh cần theo dõi sát tiến triển, nếu không cải thiện sau 2–3 tuần nên tái khám để đánh giá lại.

Biến chứng nếu không điều trị đúng cách

Nếu chủ quan, không chăm sóc đúng cách, tình trạng giãn dây chằng có thể dẫn đến:

• Rách hoặc đứt dây chằng: Do tiếp tục vận động mạnh khi chưa hồi phục.
• Khớp lỏng lẻo kéo dài: Dễ tái phát chấn thương.
• Thoái hóa khớp sớm: Do mất cân bằng trong vận động khớp.
• Viêm khớp mạn tính: Sưng đau kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt.

Phòng ngừa giãn dây chằng đầu gối

Để bảo vệ đầu gối khỏi chấn thương, cần lưu ý:

• Khởi động kỹ trước khi vận động: Làm nóng cơ và khớp giúp dây chằng đàn hồi tốt hơn.
• Tăng cường sức mạnh cơ bắp: Đặc biệt là cơ đùi, giúp giảm tải cho dây chằng.
• Sử dụng dụng cụ bảo hộ: Như băng gối hoặc nẹp khi chơi thể thao, làm việc nặng.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm áp lực lên khớp gối.
• Luyện tập đúng kỹ thuật: Tránh các động tác gập – xoay quá mức.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Kết luận:
Giãn dây chằng đầu gối là chấn thương nhẹ nhưng không nên xem thường. Phát hiện sớm, nghỉ ngơi hợp lý và phục hồi đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được những hậu quả đáng tiếc về sau. Nếu bạn gặp phải các dấu hiệu nghi ngờ, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Xem thêm: biểu hiện đau dây chằng khi mang thai