Gai cột sống lưng là một trong những nguyên nhân gây đau lưng mạn tính phổ biến ở người trưởng thành, đặc biệt là người trung niên và cao tuổi. Không chỉ gây khó khăn trong vận động, bệnh còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Vậy gai cột sống lưng là gì, bệnh có nguy hiểm không, và đâu là phác đồ điều trị hiệu quả? Mời bạn cùng Phòng khám xương khớp Cao Khang tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.
Gai cột sống lưng là gì?
Gai cột sống lưng là tình trạng các mỏm xương nhỏ mọc ra từ thân đốt sống vùng lưng, thường xảy ra tại cột sống thắt lưng (L1–L5). Đây là phản ứng của cơ thể nhằm đối phó với các tổn thương do thoái hóa, viêm khớp hoặc chấn thương kéo dài.
Gai xương có thể cọ xát vào các mô mềm, dây thần kinh hoặc đĩa đệm, gây ra các cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, làm hạn chế khả năng vận động. So với gai cột sống cổ, gai cột sống lưng thường gây đau thắt lưng lan xuống mông và chân, ảnh hưởng đến khả năng đi lại, lao động và sinh hoạt.
Nguyên nhân gây gai cột sống lưng
Quá trình hình thành gai xương là hệ quả từ những tổn thương kéo dài ở cột sống. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Thoái hóa cột sống theo tuổi tác
Tuổi càng cao, cấu trúc sụn khớp và đĩa đệm càng suy giảm. Sụn bị bào mòn khiến hai đầu xương cọ sát vào nhau, kích thích cơ thể tạo ra gai xương để “tự bảo vệ”.
Sai tư thế khi làm việc và sinh hoạt
Ngồi lệch lưng, cúi gập người lâu, mang vác sai cách hoặc làm việc văn phòng kéo dài mà không nghỉ ngơi hợp lý sẽ gây áp lực không đều lên cột sống, hình thành vi chấn thương và dần dần tạo gai.
Chấn thương vùng lưng
Tai nạn, va đập hoặc té ngã mạnh có thể gây tổn thương khớp cột sống, làm khởi phát quá trình hình thành gai xương.
Di truyền và bệnh lý nền
Người có tiền sử gia đình bị thoái hóa, loãng xương, viêm cột sống dính khớp hoặc rối loạn chuyển hóa xương sẽ có nguy cơ cao bị gai cột sống.
Dấu hiệu nhận biết gai cột sống lưng
Người bị gai cột sống lưng thường trải qua các triệu chứng kéo dài, ban đầu âm ỉ nhưng có xu hướng tăng dần theo thời gian:
Đau lưng dưới: Đau tập trung vùng thắt lưng, có thể lan xuống mông hoặc đùi. Cơn đau thường nặng hơn vào cuối ngày hoặc khi vận động nhiều.
Cứng khớp buổi sáng: Mất vài phút đến hàng giờ để làm “mềm” cột sống sau khi ngủ dậy.
Tê bì chi dưới: Gai có thể chèn ép rễ thần kinh gây tê rần hoặc mất cảm giác ở chân, bàn chân.
Yếu cơ, chuột rút: Khó đứng lên, đi bộ xa hoặc leo cầu thang.
Hạn chế vận động: Cảm thấy đau khi cúi, vặn mình hoặc thay đổi tư thế.
Các triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với đau lưng cơ học hoặc thoát vị đĩa đệm, nên cần thăm khám để xác định chính xác nguyên nhân.
Gai cột sống lưng có nguy hiểm không?
Nhiều người cho rằng gai cột sống chỉ là dấu hiệu của tuổi tác và không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, quan điểm này hoàn toàn sai lầm. Trên thực tế, gai cột sống lưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đặc biệt khi các mỏm gai phát triển lớn, chèn ép vào dây thần kinh hoặc tủy sống:
Chèn ép rễ thần kinh: Là nguyên nhân gây đau dữ dội, yếu chi dưới, đi lại khó khăn hoặc mất cảm giác vùng chân.
Thoái hóa lan rộng: Gai là biểu hiện của thoái hóa tiến triển, nếu không kiểm soát sẽ lan sang các đốt sống lân cận.
Hẹp ống sống thứ phát: Khi các gai mọc to, chúng làm hẹp không gian chứa tủy sống, gây rối loạn tiểu tiện, mất kiểm soát vận động.
Mất khả năng lao động: Cơn đau kéo dài ảnh hưởng đến công việc, giấc ngủ và tâm lý người bệnh.
Phát hiện và điều trị sớm không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn ngăn chặn bệnh tiến triển nặng, tránh phải can thiệp ngoại khoa.
Các phương pháp chẩn đoán
Khám lâm sàng: Kiểm tra dáng đi, độ cong cột sống, phạm vi chuyển động và cảm giác chi dưới.
Chụp X-quang: Là phương pháp cơ bản giúp phát hiện rõ hình ảnh gai xương và các thay đổi thoái hóa.
Chụp MRI: Được chỉ định nếu nghi ngờ có chèn ép thần kinh hoặc tổn thương đĩa đệm kèm theo.
Các xét nghiệm khác: Đo mật độ xương, xét nghiệm viêm nếu cần phân biệt với viêm cột sống hoặc các bệnh chuyển hóa.
Cách điều trị gai cột sống lưng hiệu quả
Tùy mức độ bệnh, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp với từng bệnh nhân:
Điều trị bảo tồn (nội khoa + vật lý trị liệu)
Thuốc giảm đau – kháng viêm: Dùng trong giai đoạn cấp để giảm đau, chống viêm.
Thuốc giãn cơ, vitamin nhóm B: Hỗ trợ dẫn truyền thần kinh.
Vật lý trị liệu: Kéo giãn cột sống, sóng siêu âm, điện xung và các bài tập phục hồi chức năng.
Điều chỉnh lối sống
Nghỉ ngơi hợp lý, tránh các tư thế gây đau.
Tập thể dục nhẹ nhàng: yoga, bơi, đi bộ đúng cách.
Phẫu thuật
Áp dụng khi đau không đáp ứng điều trị sau 3–6 tháng, hoặc có biến chứng thần kinh nặng.
Phẫu thuật thường nhằm mục đích loại bỏ gai xương hoặc giải phóng dây thần kinh bị chèn ép.
Xem chi tiết: 7 cách trị gai cột sống lưng tại nhà đơn giản, hiệu quả
Gai cột sống lưng nên ăn gì và kiêng gì?
Dinh dưỡng đóng vai trò hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tiến triển bệnh:
Thực phẩm nên bổ sung:
Canxi: Sữa, phô mai, cá nhỏ, tôm.
Vitamin D: Cá hồi, trứng, dầu cá, tắm nắng buổi sáng.
Omega-3 và chất chống viêm: Hạt lanh, hạnh nhân, gừng, nghệ.
Thực phẩm nên tránh:
Thịt đỏ, đồ chiên rán: Gây viêm và tăng mỡ máu.
Đường, nước ngọt, thực phẩm chế biến sẵn: Làm nặng phản ứng viêm.
Rượu bia, thuốc lá: Gây mất khoáng chất và loãng xương nhanh hơn.
Xem thêm: chi tiết các loại thực phẩn nên và không nên ăn khi bị gai cột sống
Biện pháp phòng ngừa gai cột sống lưng
Tư thế đúng: Giữ lưng thẳng khi ngồi, làm việc, nâng vật.
Tăng cường vận động: Tập thể dục mỗi ngày để duy trì độ dẻo dai cho cột sống.
Tránh tăng cân: Kiểm soát BMI giúp giảm áp lực lên cột sống.
Khám sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các dấu hiệu thoái hóa hoặc tổn thương.
Kết luận
Gai cột sống lưng là tình trạng xương khớp phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Đừng để những cơn đau âm ỉ ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt và sức khỏe lâu dài. Hãy chủ động thăm khám định kỳ tại Phòng khám xương khớp Cao Khang để được tư vấn và điều trị chuyên sâu – an toàn – hiệu quả.
