Đứt dây chằng chéo trước là một trong những chấn thương đầu gối thường gặp, đặc biệt ở người chơi thể thao. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng bị đứt hoàn toàn. Nhiều người gặp phải tình trạng đứt bán phần dây chằng chéo trước – nghĩa là chỉ một phần sợi dây chằng bị tổn thương, nhưng vẫn ảnh hưởng đáng kể đến độ vững của khớp gối. Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, tổn thương có thể tiến triển xấu, làm giảm khả năng vận động lâu dài. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về tình trạng này qua bài viết dưới đây.
Đứt bán phần dây chằng chéo trước là gì?
Đứt bán phần dây chằng chéo trước là tình trạng chỉ một phần sợi collagen trong dây chằng chéo trước bị rách hoặc tổn thương, nhưng dây chằng chưa bị đứt hoàn toàn. Lúc này, dây chằng vẫn giữ được một phần chức năng cố định khớp, nhưng không còn đảm bảo sự ổn định như ban đầu.
Dây chằng chéo trước (ACL – Anterior Cruciate Ligament) là dải mô chắc khỏe nằm bên trong khớp gối, nối giữa xương đùi và xương chày. Vai trò của dây chằng này là giữ cho khớp gối không trượt ra trước, giúp kiểm soát chuyển động khi đi lại, chạy nhảy hoặc xoay người. Khi bị đứt bán phần, khớp gối sẽ trở nên yếu hơn, dễ bị lỏng và không còn vững khi thực hiện các động tác cần lực.
Nguyên nhân gây đứt bán phần dây chằng chéo trước
Tình trạng đứt bán phần dây chằng chéo trước thường xuất phát từ các chấn thương đột ngột hoặc vận động sai tư thế. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Chấn thương thể thao: Những môn thể thao có động tác đổi hướng nhanh, bật nhảy – tiếp đất mạnh như bóng đá, bóng rổ, cầu lông, trượt ván… có nguy cơ cao gây tổn thương dây chằng chéo.
- Té ngã hoặc tai nạn giao thông: Khi đầu gối chịu một lực va đập lớn hoặc bị xoay bất thường, có thể gây đứt bán phần dây chằng.
- Xoay khớp gối quá mức trong tư thế bàn chân cố định, nhất là khi đứng không vững.
- Yếu cơ quanh khớp, đặc biệt là cơ đùi và cơ gân kheo, làm giảm khả năng bảo vệ dây chằng trong vận động.
Việc không khởi động kỹ trước khi tập luyện, mang giày không phù hợp hoặc tập luyện trên mặt sân trơn trượt cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ bị đứt bán phần dây chằng chéo trước.
Triệu chứng đứt bán phần dây chằng chéo trước
Triệu chứng của đứt bán phần dây chằng chéo trước có thể nhẹ hơn so với đứt hoàn toàn, nhưng vẫn ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng vận động. Người bệnh có thể nhận biết qua các dấu hiệu sau:
- Đau nhói tại vùng khớp gối, đặc biệt là sau chấn thương hoặc vận động mạnh.
- Cảm giác khớp lỏng thoáng qua, nhất là khi chạy nhanh, xoay người hoặc đi trên địa hình không bằng phẳng.
- Sưng nhẹ vùng gối, có thể không sưng to nên dễ bị bỏ qua.
- Có thể nghe thấy tiếng “rắc” nhỏ lúc chấn thương xảy ra.
- Giới hạn biên độ vận động: Khó duỗi thẳng hoặc co gối hết tầm.
Điểm quan trọng là các triệu chứng có thể mờ nhạt trong vài ngày đầu, khiến nhiều người lầm tưởng chỉ bị bong gân nhẹ. Tuy nhiên, nếu đau kéo dài hoặc gối lỏng, cần nghĩ đến khả năng đứt bán phần dây chằng chéo trước và đi khám sớm.
Chẩn đoán đứt bán phần dây chằng chéo trước
Để xác định chính xác tình trạng đứt bán phần dây chằng chéo trước, bác sĩ sẽ tiến hành:
- Khám lâm sàng chuyên sâu: Sử dụng các nghiệm pháp như Lachman, Pivot Shift, Drawer test… nhằm đánh giá độ vững của khớp gối.
- So sánh hai bên gối: Giúp xác định độ lỏng rõ rệt hoặc các phản xạ bất thường khi kéo đầu gối.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Là phương pháp quan trọng nhất, cho hình ảnh rõ nét về mức độ rách dây chằng, đồng thời phát hiện tổn thương phối hợp như rách sụn chêm, tụ dịch, tổn thương sụn khớp…
Chẩn đoán đúng mức độ tổn thương là bước nền tảng để quyết định hướng điều trị phù hợp cho người bị đứt bán phần dây chằng chéo trước.
Xem thêm: Đứt dây chằng có tự lành được không?
Đứt bán phần dây chằng chéo trước có cần mổ không?
Một trong những thắc mắc phổ biến là: Đứt bán phần dây chằng chéo trước có cần phẫu thuật không? Câu trả lời phụ thuộc vào độ tuổi, mức độ vận động và các tổn thương kèm theo.
Không cần phẫu thuật nếu:
- Người bệnh lớn tuổi hoặc ít hoạt động thể lực.
- Tổn thương nhẹ, không gây lỏng gối rõ rệt.
- Người bệnh đáp ứng tốt với điều trị vật lý trị liệu.
Cần cân nhắc mổ nếu:
- Người trẻ, vận động viên hoặc người lao động nặng cần phục hồi vận động tối đa.
- Có triệu chứng tái phát lỏng gối, mất kiểm soát khớp sau điều trị bảo tồn.
- Có tổn thương đi kèm: rách sụn chêm, tổn thương sụn khớp.
Việc quyết định phẫu thuật phải được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa khớp – thể thao sau khi đánh giá đầy đủ các yếu tố cá nhân.
Phương pháp điều trị đứt bán phần dây chằng chéo trước
Điều trị không phẫu thuật (bảo tồn)
Đây là hướng điều trị được áp dụng phổ biến cho người bị đứt bán phần dây chằng chéo trước mà không có nhu cầu vận động mạnh:
- Nghỉ ngơi và tránh vận động mạnh trong giai đoạn đầu để giảm tải lên khớp gối.
- Chườm lạnh – băng ép – kê cao chân giúp giảm sưng đau hiệu quả.
- Sử dụng thuốc giảm đau – kháng viêm theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Mang nẹp hoặc đai bảo vệ khớp gối, đặc biệt khi đi lại hoặc vận động ngoài trời.
- Tập phục hồi chức năng: Bài tập tăng cường cơ tứ đầu, cơ gân kheo, cải thiện khả năng kiểm soát khớp gối. Tập luyện nên được hướng dẫn bởi chuyên viên vật lý trị liệu.
Điều trị phẫu thuật
Chỉ định khi đứt bán phần dây chằng chéo trước ảnh hưởng đến sinh hoạt, hoặc không cải thiện sau thời gian điều trị bảo tồn. Phẫu thuật thường là:
- Nội soi tái tạo dây chằng chéo trước bằng mô tự thân hoặc mô đồng loại.
- Sau mổ, cần tập phục hồi ít nhất 4–6 tháng, trước khi quay lại hoạt động thể thao.
Xem thêm: 10 điều cần tránh sau mổ dây chằng chéo
Biến chứng nếu không điều trị đúng cách
Nếu tình trạng đứt bán phần dây chằng chéo trước không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến:
- Lỏng khớp kéo dài, khiến gối dễ bị chấn thương tái phát.
- Rách sụn chêm, tổn thương sụn khớp → Dẫn đến thoái hóa khớp gối sớm.
- Mất tự tin khi vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
- Giới hạn khả năng chơi thể thao hoặc thực hiện các công việc nặng.
Cách chăm sóc và phòng ngừa tái phát
Để tránh biến chứng và giúp người bệnh phục hồi tốt sau khi bị đứt bán phần dây chằng chéo trước, cần lưu ý:
- Tuân thủ nghiêm túc phác đồ điều trị của bác sĩ và chuyên viên vật lý trị liệu.
- Không vận động quá mức trong giai đoạn dây chằng đang phục hồi.
- Tăng cường sức mạnh nhóm cơ quanh khớp gối, đặc biệt là cơ đùi.
- Sử dụng nẹp hỗ trợ trong các hoạt động có nguy cơ gây xoay gối.
- Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý để giảm tải lên khớp gối.
Kết luận
Đứt bán phần dây chằng chéo trước là chấn thương có thể phục hồi tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng hướng. Việc chủ quan hoặc điều trị sai cách có thể khiến tổn thương tiến triển xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động lâu dài. Nếu bạn có dấu hiệu đau hoặc lỏng gối sau chấn thương, hãy sớm đến Phòng khám xương khớp Cao Khang để được thăm khám và tư vấn điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm.
