Đau lưng dưới (hay còn gọi là đau vùng thắt lưng) là một trong những tình trạng xương khớp phổ biến nhất hiện nay. Đây là vùng chịu nhiều áp lực trong mọi hoạt động thường ngày, từ đi đứng, cúi gập, mang vác cho đến ngồi làm việc. Chính vì vậy, cơn đau ở khu vực này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động, chất lượng công việc và cuộc sống.
Theo thống kê, có tới hơn 80% người trưởng thành từng trải qua ít nhất một lần bị đau lưng dưới trong đời. Nguyên nhân có thể xuất phát từ những thói quen tưởng chừng vô hại như ngồi sai tư thế, ít vận động, cho đến các bệnh lý nghiêm trọng về xương khớp hoặc cơ quan nội tạng. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và điều trị kịp thời sẽ giúp người bệnh tránh được biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây đau lưng dưới
Nguyên nhân cơ học – sinh lý
Các yếu tố liên quan đến thói quen sinh hoạt và lối sống là nguyên nhân phổ biến nhất:
- Ngồi sai tư thế: Ngồi cong lưng, vẹo người, cúi gập lâu khi làm việc hoặc học tập gây áp lực không đồng đều lên cột sống, dẫn đến đau nhức.
- Mang vác nặng hoặc vận động quá sức: Khi nâng đồ vật nặng mà không giữ đúng tư thế (không gập gối, cúi lưng quá mức), các cơ và dây chằng vùng thắt lưng bị kéo căng, dễ gây tổn thương.
- Ít vận động: Ngồi lâu, đứng lâu một chỗ làm giảm sức mạnh cơ lưng và cơ bụng, khiến cột sống thiếu sự nâng đỡ vững chắc, dễ bị đau mỏi.
- Căng thẳng, stress: Yếu tố tâm lý cũng có thể làm co thắt cơ vùng lưng, dẫn đến cảm giác đau nhức.
Nguyên nhân bệnh lý xương khớp – cột sống
- Thoát vị đĩa đệm thắt lưng: Đĩa đệm bị lệch ra ngoài, chèn ép rễ thần kinh, gây đau nhức vùng lưng dưới, có thể lan xuống mông và chân.
- Thoái hóa cột sống, gai cột sống: Tình trạng lão hóa tự nhiên hoặc do lao động nặng khiến sụn khớp và đĩa đệm bị mòn, hình thành gai xương gây đau.
- Trượt đốt sống thắt lưng: Đốt sống bị lệch vị trí, chèn ép thần kinh gây đau vùng thắt lưng kèm cứng khớp.
- Hẹp ống sống: Làm giảm không gian cho tủy sống và dây thần kinh, gây đau, tê yếu chi dưới.
Nguyên nhân ngoài cơ xương khớp
Đau lưng dưới không chỉ liên quan đến cột sống mà còn có thể bắt nguồn từ các cơ quan khác:
- Bệnh thận: Sỏi thận, viêm thận, ứ nước thận thường gây đau vùng lưng dưới, đau có thể lệch một bên và kèm theo các triệu chứng tiểu buốt, tiểu máu hoặc sốt.
- Bệnh phụ khoa: U xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, viêm vùng chậu… là những nguyên nhân gây đau lưng dưới phổ biến ở nữ giới.
- Bệnh tiêu hóa: Viêm đại tràng, viêm loét dạ dày – tá tràng, hoặc rối loạn tiêu hóa đôi khi cũng biểu hiện bằng đau thắt lưng.
Xem thêm: Các vị trí đau lưng nguy hiểm cần lưu ý
Triệu chứng đau lưng dưới thường gặp
Các biểu hiện đau lưng dưới có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân, nhưng thường bao gồm:
- Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng thắt lưng, tăng lên khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi.
- Cứng khớp, khó cúi gập hoặc ngửa người, đặc biệt vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.
- Đau lan xuống mông, hông hoặc chân, kèm cảm giác tê rần, yếu cơ – thường gặp trong thoát vị đĩa đệm.
- Đau kèm sốt, tiểu buốt, mệt mỏi: Gợi ý nguyên nhân từ thận hoặc nhiễm trùng.
- Trong một số trường hợp nặng, người bệnh có thể gặp tình trạng mất kiểm soát tiểu tiện/đại tiện, dấu hiệu chèn ép thần kinh nghiêm trọng cần cấp cứu.
Phân loại đau lưng dưới theo vị trí
Đau lưng dưới gần mông
Tình trạng này thường liên quan đến căng cơ vùng thắt lưng – hông, thoát vị đĩa đệm hoặc đau thần kinh tọa. Cơn đau có xu hướng lan xuống hông và dọc theo chân, khiến người bệnh khó khăn trong vận động và ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hằng ngày.
Đau lưng dưới bên phải
Cơn đau có thể xuất phát từ các bệnh lý như sỏi thận, bệnh gan mật, viêm ruột thừa hoặc thoát vị đĩa đệm lệch phải. Trong nhiều trường hợp, người bệnh còn gặp thêm các triệu chứng kèm theo như rối loạn tiêu hóa, tiểu buốt hoặc sốt.
Đau lưng dưới bên trái
Nguyên nhân thường gặp khi đau thắt lưng bên trái là bệnh thận trái, viêm đại tràng hoặc thoái hóa cột sống. Ngoài cơn đau thắt lưng, người bệnh có thể cảm thấy chướng bụng, đầy hơi hoặc rối loạn tiêu hóa, dễ nhầm lẫn với bệnh lý đường tiêu hóa.
Đau lưng dưới ở giữa
Đau tập trung ở giữa thắt lưng thường liên quan trực tiếp đến các bệnh lý cột sống như thoái hóa, gai cột sống hoặc hẹp ống sống. Nếu cơn đau xuất hiện sau chấn thương hay tai nạn, cần nghĩ đến khả năng gãy xương vùng thắt lưng và đi khám sớm để xử trí kịp thời.
Yếu tố nguy cơ
- Tuổi tác: Người trên 40 tuổi dễ bị thoái hóa cột sống.
- Nghề nghiệp: Nhân viên văn phòng ngồi nhiều, tài xế đường dài, lao động chân tay nặng nhọc.
- Thừa cân, béo phì: Tăng áp lực lên cột sống thắt lưng.
- Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Hút thuốc, ít vận động, căng thẳng.
Chẩn đoán đau lưng dưới
- Khám lâm sàng: Đánh giá tư thế, tầm vận động, vị trí đau.
- Chẩn đoán hình ảnh: X-quang, MRI, CT scan giúp phát hiện thoát vị, gai xương, trượt đốt sống.
- Xét nghiệm máu, nước tiểu: Xác định nguyên nhân từ thận hoặc bệnh toàn thân.
Cách điều trị đau lưng dưới
Điều trị tại nhà (áp dụng khi đau nhẹ)
Những phương pháp điều trị đau lưng dưới tại nhà chỉ áp dụng khi cơn đau nhẹ và không có dấu hiệu nguy hiểm:
- Nghỉ ngơi: Hạn chế vận động mạnh, tránh cúi gập người hoặc mang vác nặng.
- Chườm nóng/lạnh: Chườm nóng giúp giãn cơ, tăng tuần hoàn; chườm lạnh giảm sưng viêm khi có chấn thương cấp tính.
- Bài tập giãn cơ: Yoga, pilates, các bài tập kéo giãn vùng lưng giúp giảm áp lực cho cột sống.
- Điều chỉnh tư thế: Ngồi thẳng lưng, ngủ trên nệm vừa phải, tránh cong vẹo cột sống.
Điều trị y tế
Khi đau nhiều, kéo dài hoặc kèm theo triệu chứng bất thường, cần được can thiệp y tế:
- Thuốc: Thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giãn cơ, kháng sinh nếu có nhiễm trùng.
- Vật lý trị liệu: Điện trị liệu, sóng ngắn, kéo giãn cột sống, xoa bóp trị liệu.
- Tiêm ngoài màng cứng hoặc cạnh cột sống: Giúp giảm đau nhanh trong trường hợp thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống.
- Phẫu thuật: Áp dụng khi có thoát vị nặng, hẹp ống sống, trượt đốt sống gây chèn ép thần kinh không đáp ứng điều trị nội khoa.
Cách phòng ngừa đau lưng dưới
- Giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng, mang vác.
- Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là bài tập tăng sức mạnh cơ lưng – cơ bụng.
- Kiểm soát cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên cột sống.
- Bổ sung canxi, vitamin D và chế độ dinh dưỡng cân đối.
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh lý cột sống hoặc thận sớm.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
- Đau lưng dưới kéo dài trên 2 tuần, không thuyên giảm.
- Đau kèm tê yếu chi dưới, mất cảm giác.
- Đau kèm sốt, sụt cân, tiểu buốt.
- Cơn đau dữ dội, làm người bệnh không thể đi lại, sinh hoạt bình thường.
Kết luận
Đau lưng dưới là tình trạng phổ biến, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc phân loại vị trí đau giúp định hướng chẩn đoán chính xác hơn. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống.
Để đảm bảo an toàn, người bệnh nên đến thăm khám tại Phòng khám Xương khớp Cao Khang để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.
