Đau lưng đau bụng dưới là tình trạng nhiều người gặp phải trong đời sống hằng ngày. Cơn đau có thể thoáng qua, xuất hiện sau một ngày làm việc nặng nhọc, hoặc cũng có thể kéo dài, tái phát nhiều lần và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, đau lưng và đau bụng dưới đồng thời thường là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý phức tạp, liên quan đến nhiều cơ quan khác nhau như cột sống, hệ tiêu hóa, tiết niệu hay cơ quan sinh sản.
Vấn đề ở chỗ, nhiều người thường nhầm lẫn và bỏ qua triệu chứng này, chỉ tự ý dùng thuốc giảm đau hoặc nghỉ ngơi mà không đi khám. Điều đó tiềm ẩn nguy cơ bệnh trở nặng và gây biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, việc nhận biết nguyên nhân, triệu chứng đi kèm và cách xử trí phù hợp là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Nguyên nhân đau lưng đau bụng dưới thường gặp
Nguyên nhân cơ – xương – khớp
Hệ cơ – xương – khớp vùng cột sống thắt lưng và hông chịu trách nhiệm nâng đỡ cơ thể. Khi bị tổn thương, người bệnh thường cảm thấy đau ở lưng, đồng thời lan xuống bụng dưới.
- Thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống thắt lưng: Các bệnh lý này gây chèn ép dây thần kinh tọa và rễ thần kinh vùng thắt lưng, khiến cơn đau xuất phát từ lưng và có thể lan xuống vùng chậu, bụng dưới hoặc chân.
- Căng cơ, bong gân, chấn thương vùng hông – lưng: Thường xảy ra sau vận động mạnh, mang vác nặng, ngồi sai tư thế kéo dài. Người bệnh cảm thấy lưng đau âm ỉ, căng tức bụng dưới do cơ bị co cứng.
Nguyên nhân tiêu hóa
Nhiều bệnh lý đường tiêu hóa có thể gây đau bụng dưới, đồng thời lan sang vùng lưng.
- Viêm ruột thừa: Thường bắt đầu bằng cơn đau âm ỉ quanh rốn, sau đó chuyển xuống bụng dưới bên phải, lan ra lưng, kèm theo sốt nhẹ và buồn nôn. Đây là tình trạng cần cấp cứu.
- Hội chứng ruột kích thích, viêm loét đại tràng: Người bệnh bị đau bụng dưới âm ỉ, kèm theo rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ, đầy hơi.
- Táo bón kéo dài: Khi phân tích tụ trong đại tràng, áp lực tăng lên khiến bụng dưới đau tức, đôi khi đau lan ra vùng thắt lưng.
Nguyên nhân tiết niệu
Hệ tiết niệu cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau bụng dưới kèm đau lưng.
- Sỏi thận, sỏi niệu quản: Khi sỏi di chuyển trong đường niệu, chúng gây cơn đau quặn thận dữ dội, xuất phát từ vùng hông lưng, lan xuống bụng dưới và bẹn. Người bệnh thường tiểu buốt, tiểu rắt, đôi khi có máu trong nước tiểu.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu: Gây đau bụng dưới âm ỉ, kèm cảm giác nóng rát, tiểu nhiều lần, sốt nhẹ, có thể đau lan ra thắt lưng.
Nguyên nhân phụ khoa (ở nữ)
Đối với phụ nữ, đau lưng đau bụng dưới là triệu chứng rất hay gặp và thường liên quan đến sức khỏe sinh sản.
- Đau bụng kinh: Xuất hiện ở giai đoạn hành kinh, do tử cung co bóp mạnh để đẩy máu kinh ra ngoài. Nhiều chị em cảm thấy vừa đau bụng dưới vừa đau lưng âm ỉ.
- U xơ tử cung, u nang buồng trứng: Các khối u này tạo áp lực lên vùng chậu, gây cảm giác nặng bụng, đau bụng dưới, lưng và thậm chí tiểu khó.
- Viêm vùng chậu: Do nhiễm trùng, gây đau bụng dưới kéo dài, đau lưng, sốt, khí hư có mùi hôi.
- Mang thai ngoài tử cung: Triệu chứng đặc trưng là đau bụng dưới dữ dội kèm chảy máu âm đạo bất thường, đôi khi đau lan ra lưng. Đây là tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng.
Nguyên nhân nam khoa (ở nam)
Nam giới cũng có thể gặp tình trạng đau lưng đau bụng dưới này do bệnh lý sinh dục.
- Viêm tuyến tiền liệt: Gây đau bụng dưới, đau lưng, kèm theo rối loạn tiểu tiện và cảm giác nặng vùng chậu.
- Bệnh lý tinh hoàn (viêm, xoắn tinh hoàn): Cơn đau có thể bắt đầu ở bìu, lan lên bụng dưới và lưng dưới.
Triệu chứng đi kèm cần lưu ý
Khi đau lưng đau bụng dưới, ngoài cảm giác đau, người bệnh nên chú ý các dấu hiệu cảnh báo khác:
- Sốt, ớn lạnh: thường gợi ý tình trạng nhiễm trùng.
- Buồn nôn, nôn ói, chán ăn: có thể liên quan đến bệnh tiêu hóa, gan, mật.
- Tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu: dấu hiệu bệnh lý tiết niệu.
- Đau lan xuống chân, tê bì: gợi ý chèn ép thần kinh do thoát vị đĩa đệm.
- Ở nữ giới: rối loạn kinh nguyệt, khí hư bất thường, chảy máu âm đạo bất thường.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn không nên chủ quan khi gặp các tình huống sau:
- Đau kéo dài trên 1 tuần, không giảm dù nghỉ ngơi.
- Đau dữ dội, kèm sốt, buồn nôn, nôn hoặc đi tiểu khó.
- Xuất hiện máu trong nước tiểu hoặc phân.
- Nữ giới có chảy máu âm đạo bất thường, đau dữ dội trong thai kỳ.
- Đau kèm theo mệt mỏi, sút cân nhanh không rõ nguyên nhân.
Chẩn đoán đau lưng đau bụng dưới
Bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp để tìm nguyên nhân chính xác:
- Khai thác bệnh sử, thăm khám lâm sàng: Xác định vị trí, tính chất và yếu tố làm tăng/giảm đau.
- Xét nghiệm máu, nước tiểu: Kiểm tra tình trạng viêm, nhiễm trùng, chức năng gan – thận.
- Siêu âm ổ bụng, tử cung – buồng trứng, tuyến tiền liệt: Phát hiện u, sỏi, dịch bất thường.
- Chụp X-quang, CT scan, MRI: Đánh giá cột sống, thoát vị đĩa đệm, khối u hoặc tổn thương nội tạng.
Cách xử trí và điều trị
Điều trị tình trạng đau lưng đau bụng dưới phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nặng nhẹ và tình trạng sức khỏe của từng người. Trong thực tế, bác sĩ thường kết hợp cả các biện pháp hỗ trợ tại nhà và điều trị y tế chuyên sâu để mang lại hiệu quả tốt nhất.
Điều trị tại nhà
Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi cơn đau chỉ do sai tư thế, căng cơ, hoặc táo bón nhẹ, người bệnh có thể tự xử trí tại nhà bằng những biện pháp đơn giản:
- Nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế vận động nặng, tránh cúi gập người, xoay vặn mạnh hoặc mang vác vật quá sức. Tuy nhiên, không nên nằm bất động quá lâu vì có thể khiến cơ bắp cứng lại và đau nặng hơn.
- Chườm nóng hoặc chườm lạnh:
- Chườm nóng giúp tăng tuần hoàn máu, làm giãn cơ, giảm tình trạng co thắt gây đau. Phù hợp trong trường hợp đau do co cứng cơ, đau bụng kinh hoặc đau mỏi cột sống.
- Chườm lạnh có tác dụng giảm viêm, làm dịu nhanh cơn đau cấp tính do chấn thương, bong gân hoặc căng cơ.
- Ăn uống khoa học: Tăng cường chất xơ từ rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, uống đủ nước (2–2,5 lít/ngày) để hạn chế táo bón – nguyên nhân phổ biến gây đau bụng dưới kèm đau lưng. Đồng thời, hạn chế rượu bia, đồ ăn nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng vì có thể làm nặng thêm tình trạng viêm nhiễm hoặc rối loạn tiêu hóa.
- Tập luyện nhẹ nhàng: Các bài tập giãn cơ vùng lưng – bụng, yoga, đi bộ chậm rãi có thể giúp cải thiện tuần hoàn, giảm căng cơ. Nên tránh ngồi hoặc nằm một chỗ quá lâu, thay vào đó hãy thay đổi tư thế sau mỗi 30–45 phút.
Những biện pháp này chỉ mang tính chất hỗ trợ, thích hợp khi cơn đau nhẹ và không kèm triệu chứng bất thường. Nếu tình trạng không cải thiện sau vài ngày, cần đi khám để xác định nguyên nhân chính xác.
Điều trị y tế đau lưng đau bụng dưới
Khi cơn đau nặng, tái phát nhiều lần hoặc đi kèm các triệu chứng đáng lo ngại như sốt, tiểu máu, chảy máu âm đạo bất thường…, việc điều trị tại nhà là không đủ. Người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Điều trị bằng thuốc
- Thuốc giảm đau, kháng viêm (NSAIDs) giúp làm dịu triệu chứng nhanh chóng, thường được chỉ định ngắn hạn.
- Thuốc giãn cơ được sử dụng trong trường hợp đau do co cứng cơ lưng hoặc hông.
- Thuốc kháng sinh chỉ định khi có dấu hiệu nhiễm trùng đường tiết niệu, phụ khoa hoặc viêm vùng chậu.
- Một số trường hợp đau do rối loạn tiêu hóa, bác sĩ có thể kê thêm thuốc điều hòa nhu động ruột hoặc thuốc chống co thắt.
Điều trị chuyên khoa
- Ngành tiết niệu: Với bệnh nhân bị sỏi thận, sỏi niệu quản, bác sĩ có thể áp dụng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể, nội soi tán sỏi hoặc phẫu thuật lấy sỏi tùy theo kích thước và vị trí sỏi.
- Ngành phụ khoa: Với u xơ tử cung hoặc u nang buồng trứng, tùy vào kích thước khối u và tình trạng sức khỏe, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ, dùng thuốc nội tiết hoặc can thiệp phẫu thuật bóc tách. Trong trường hợp mang thai ngoài tử cung, việc phẫu thuật hoặc can thiệp nội soi là cần thiết để tránh vỡ khối thai gây nguy hiểm tính mạng.
- Ngành xương khớp: Các phương pháp thường áp dụng gồm vật lý trị liệu, châm cứu, kéo giãn cột sống, tiêm thuốc giảm đau cạnh cột sống. Nếu bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa nặng, không đáp ứng điều trị bảo tồn, phẫu thuật chỉnh hình hoặc thay đĩa đệm có thể được cân nhắc.
- Phẫu thuật cấp cứu: Đây là lựa chọn bắt buộc trong một số bệnh lý nguy hiểm như viêm ruột thừa cấp, mang thai ngoài tử cung vỡ, xuất huyết ổ bụng hoặc u ác tính. Can thiệp kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng đe dọa đến tính mạng.
Cách phòng ngừa đau lưng đau bụng dưới
- Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì làm tăng áp lực lên cột sống và bụng.
- Tập thể dục đều đặn, chú trọng các bài tập tăng cường cơ lưng, cơ bụng.
- Uống nhiều nước (2–2,5 lít/ngày), ăn nhiều rau xanh và hoa quả để ngăn ngừa sỏi thận, táo bón.
- Hạn chế rượu bia, thuốc lá – yếu tố làm tăng nguy cơ bệnh tiêu hóa và tiết niệu.
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, đặc biệt là vùng sinh dục, để phòng bệnh phụ khoa và nam khoa.
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường.
Kết luận
Đau lưng đau bụng dưới là tình trạng thường gặp nhưng không nên xem nhẹ. Có thể chỉ do sai tư thế hoặc táo bón, nhưng cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý nguy hiểm như sỏi thận, u xơ tử cung, viêm ruột thừa hay thoát vị đĩa đệm. Khi gặp triệu chứng này, bạn cần theo dõi kỹ diễn biến, kết hợp nghỉ ngơi hợp lý và thay đổi lối sống. Nếu cơn đau kéo dài, dữ dội hoặc kèm dấu hiệu bất thường, hãy đi khám ngay tại cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Chủ động bảo vệ sức khỏe bằng cách sống lành mạnh, ăn uống khoa học và tập luyện đều đặn chính là chìa khóa giúp bạn tránh xa nguy cơ đau lưng đau bụng dưới cũng như nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.
