Nên châm cứu liên tục không? Đây là câu hỏi mà rất nhiều người quan tâm khi lựa chọn châm cứu để điều trị các bệnh lý về xương khớp, thần kinh, phục hồi chức năng hoặc chăm sóc sức khỏe tổng thể. Châm cứu vốn là phương pháp trị liệu cổ truyền nổi tiếng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng liệu việc châm cứu mỗi ngày có thực sự giúp bệnh mau khỏi, hay có thể gây ra những tác động không mong muốn?
Trong bài viết này, các chuyên gia Phòng khám Xương Khớp Cao Khang sẽ giúp bạn hiểu rõ về tần suất châm cứu hợp lý, những nguy cơ tiềm ẩn khi lạm dụng, cũng như cách xây dựng liệu trình khoa học, an toàn và phù hợp nhất cho từng đối tượng.
Châm cứu – Liệu pháp trị liệu cổ tốt cho sức khỏe
Châm cứu là kỹ thuật dùng kim châm tác động lên các huyệt đạo trên cơ thể, giúp điều chỉnh hoạt động của hệ thần kinh, lưu thông khí huyết, giảm đau và phục hồi chức năng các cơ quan. Phương pháp này được công nhận bởi nhiều nghiên cứu hiện đại và ngày càng được ứng dụng rộng rãi tại các cơ sở y tế, đặc biệt trong điều trị đau nhức xương khớp, liệt, thoái hóa, tê bì, mất ngủ…
Tuy nhiên, nhiều người bệnh, nhất là các trường hợp bị đau mãn tính hoặc mong muốn mau khỏi bệnh, thường có xu hướng muốn châm cứu liên tục (ngày nào cũng châm) hoặc tự ý kéo dài liệu trình. Việc này liệu có thực sự cần thiết? Cần hiểu đúng bản chất tác động của châm cứu và lắng nghe chỉ định từ chuyên gia y học cổ truyền.
Tác dụng của châm cứu đối với cơ thể
Châm cứu không chỉ đơn thuần là “giảm đau tại chỗ”, mà còn mang lại nhiều lợi ích vượt trội cho sức khỏe, bao gồm:
Giảm đau và giãn cơ
Châm cứu giúp cơ thể tiết ra các chất giảm đau tự nhiên như endorphin, serotonin, kích thích thần kinh trung ương, từ đó làm dịu các cơn đau cơ, đau khớp, đau thần kinh. Ngoài ra, kim châm còn có tác dụng làm giãn cơ, giảm co cứng và cải thiện biên độ vận động cho người bệnh.
Cải thiện lưu thông khí huyết
Kim châm tác động vào các huyệt vị giúp tăng tuần hoàn máu, giảm tình trạng ứ trệ, phù nề tại các vùng tổn thương. Nhờ đó, các mô được cung cấp đầy đủ dưỡng chất và oxy, thúc đẩy quá trình hồi phục sau chấn thương hoặc phẫu thuật.
Điều hòa hệ thần kinh – nội tiết
Châm cứu có tác dụng cân bằng hoạt động của hệ thần kinh, điều hòa nội tiết tố, giúp ổn định huyết áp, cải thiện giấc ngủ, giảm stress, tăng sức đề kháng và khả năng tự chữa lành của cơ thể.
Hỗ trợ điều trị các bệnh lý mạn tính
Không chỉ hiệu quả trong các trường hợp đau cấp tính, châm cứu còn giúp kiểm soát các bệnh mạn tính như thoái hóa khớp, viêm khớp, đau thần kinh tọa, liệt dây thần kinh ngoại biên, đau đầu mạn tính, rối loạn tiêu hóa, rối loạn kinh nguyệt… góp phần nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.
Có nên châm cứu liên tục không? – Cảnh báo từ chuyên gia
Châm cứu liên tục mỗi ngày trong thời gian dài không phải lúc nào cũng tốt, thậm chí có thể tiềm ẩn rủi ro nếu không được chỉ định hợp lý bởi bác sĩ chuyên khoa.
Không nên tự ý châm cứu liên tục kéo dài
Việc châm cứu quá dày, liên tục nhiều tuần hoặc nhiều tháng có thể khiến cơ thể mệt mỏi, vị trí châm bị kích ứng, bầm tím, hoặc cơ thể “quen kim” – tức là giảm dần hiệu quả do thần kinh đã thích nghi với kích thích kim châm. Một số trường hợp có thể bị suy nhược, giảm sức đề kháng hoặc gặp tác dụng phụ không mong muốn.
Cần xác định rõ mục tiêu điều trị
- Với giai đoạn cấp tính (như đau lưng cấp, bong gân, đau vai gáy đột ngột…), bác sĩ có thể chỉ định châm cứu liên tục mỗi ngày hoặc cách ngày, trong khoảng 5–10 buổi, nhằm kiểm soát nhanh triệu chứng đau và viêm.
- Đối với giai đoạn hồi phục hoặc các bệnh lý mạn tính (như thoái hóa khớp, đau thần kinh tọa, liệt mặt…), tần suất châm cứu sẽ được giãn cách, thường là 3–4 buổi mỗi tuần, theo đợt 10–15 buổi, sau đó nghỉ từ 1–2 tuần để cơ thể thích nghi và phục hồi, rồi mới tiếp tục liệu trình nếu cần.
Cần phác đồ điều trị cá nhân hóa
Mỗi người bệnh có đặc điểm cơ địa, tuổi tác, mức độ bệnh khác nhau, do đó phác đồ châm cứu cũng cần điều chỉnh phù hợp. Không nên áp dụng một cách cứng nhắc hoặc “nghe theo truyền miệng” mà bỏ qua ý kiến chuyên gia. Chỉ bác sĩ y học cổ truyền mới có thể đánh giá đúng hiệu quả và lên kế hoạch điều trị khoa học cho từng trường hợp.
Tần suất châm cứu hợp lý theo từng tình trạng bệnh
Tần suất châm cứu cần được xây dựng khoa học, dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Dưới đây là một số khuyến nghị phổ biến:
- Đối với các bệnh cấp tính như đau lưng, bong gân, đau vai gáy, bác sĩ thường chỉ định châm cứu mỗi ngày một lần hoặc cách ngày. Một liệu trình điều trị thường kéo dài từ 5 đến 10 buổi liên tục để kiểm soát triệu chứng nhanh chóng.
- Với các bệnh mạn tính như thoái hóa khớp, đau dây thần kinh, liệt mặt, tần suất châm cứu phù hợp là 3 đến 4 buổi mỗi tuần. Một liệu trình thường bao gồm 10 đến 15 buổi, sau đó nên nghỉ từ 1 đến 2 tuần để cơ thể phục hồi trước khi tiếp tục điều trị (nếu cần).
- Nếu mục đích châm cứu là chăm sóc sức khỏe, thư giãn, giảm stress, người bệnh có thể lựa chọn duy trì định kỳ với tần suất 1 đến 2 buổi mỗi tuần, tùy vào nhu cầu cá nhân và sự tư vấn của bác sĩ.
Lưu ý: Các khuyến nghị trên chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh nên được bác sĩ thăm khám, đánh giá tình trạng sức khỏe, tuổi tác, bệnh nền và khả năng đáp ứng điều trị để xây dựng phác đồ châm cứu riêng, phù hợp và an toàn nhất.
| Tình trạng bệnh | Tần suất châm cứu | Thời gian một liệu trình |
|---|---|---|
| Bệnh cấp tính (đau lưng, bong gân, đau vai gáy) | 1 lần/ngày hoặc cách ngày | 5–10 buổi |
| Bệnh mạn tính (thoái hóa, đau dây thần kinh, liệt mặt) | 3–4 buổi/tuần | 10–15 buổi, sau đó nghỉ 1–2 tuần |
| Chăm sóc sức khỏe, giảm stress | 1–2 buổi/tuần | Duy trì định kỳ |
Tác hại khi châm cứu quá thường xuyên hoặc không đúng chỉ định
Dù là phương pháp an toàn, nhưng nếu lạm dụng hoặc châm cứu sai cách vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro:
Mệt mỏi, suy nhược
Châm cứu liên tục khiến hệ thần kinh bị kích thích quá mức, dễ gây cảm giác mệt mỏi, uể oải, thiếu sức sống. Cơ thể không có thời gian nghỉ ngơi, lâu dài có thể dẫn tới suy nhược và giảm khả năng tự phục hồi.
Tổn thương tại chỗ châm
Châm cứu nhiều lần ở cùng một vị trí có thể gây bầm tím, sưng đau, chai da hoặc hình thành cục xơ cứng dưới da. Nếu chăm sóc không tốt, vùng châm còn có nguy cơ bị viêm, nhiễm trùng nhẹ.
Giảm hiệu quả điều trị
Cơ thể dần “quen” với kích thích kim châm khi lặp lại quá thường xuyên, khiến hiệu quả giảm đau, phục hồi vận động giảm rõ rệt so với ban đầu.
Tăng nguy cơ biến chứng ở người có bệnh nền
Người mắc các bệnh mãn tính (tiểu đường, tim mạch, rối loạn đông máu…) nếu châm cứu liên tục dễ bị chảy máu kéo dài, vết châm lâu lành, thậm chí nhiễm trùng nặng.
Tốn kém chi phí, thời gian mà không cần thiết
Không ít người vì nóng lòng chữa bệnh, hoặc nghe theo lời truyền miệng mà tự ý kéo dài số buổi châm cứu, vừa tốn kém chi phí, thời gian đi lại, vừa tiềm ẩn rủi ro cho sức khỏe, trong khi hiệu quả điều trị không tăng lên đáng kể.
Kết luận
Châm cứu là phương pháp điều trị hiệu quả khi được thực hiện đúng chỉ định và tần suất phù hợp. Tuy nhiên, lạm dụng hoặc châm cứu liên tục mà không có hướng dẫn chuyên môn có thể gây nhiều tác hại cho sức khỏe, từ mệt mỏi, tổn thương tại chỗ đến giảm hiệu quả điều trị và phát sinh biến chứng không mong muốn. Người bệnh nên tuân thủ phác đồ của bác sĩ, chỉ châm cứu theo liệu trình cá nhân hóa, tránh tự ý kéo dài hoặc thay đổi lịch điều trị để đảm bảo an toàn và đạt kết quả tốt nhất.
