Ngón tay lò xo không chỉ gây đau nhức và khó khăn khi vận động, mà còn có thể ảnh hưởng lâu dài tới khả năng cầm nắm, sinh hoạt nếu không được điều trị đúng cách. Ngoài các phương pháp dùng thuốc, tiêm corticoid hay phẫu thuật, vật lý trị liệu là một phần không thể thiếu, giúp phục hồi chức năng, ngăn dính gân, hạn chế tái phát. Vậy nên tập luyện thế nào cho đúng và an toàn? Bài viết sau sẽ hướng dẫn bạn chi tiết các bài tập vật lý trị liệu hiệu quả nhất dành cho người bị ngón tay lò xo.
Mục đích và lợi ích của vật lý trị liệu cho ngón tay lò xo
Vật lý trị liệu cho ngón tay lò xo hay (còn gọi là ngón tay cò súng) không đơn thuần là các bài tập cử động khớp mà là sự phối hợp nhiều phương pháp nhằm:
- Duy trì, phục hồi và tối ưu hóa vận động khớp: Các động tác gập – duỗi, tách – khép ngón giúp bảo tồn toàn bộ biên độ vận động vốn có, phòng tránh hiện tượng co rút và cứng khớp thường gặp sau điều trị.
- Ngăn ngừa dính gân, xơ hóa mô mềm: Khi ngón tay ít vận động do đau hoặc sau phẫu thuật, mô xơ có xu hướng phát triển quanh gân, gây dính và hạn chế vận động. Tập luyện đều đặn giúp giảm thiểu nguy cơ này.
- Giảm đau, giảm sưng tấy: Các động tác nhẹ nhàng kết hợp với massage, ngâm ấm giúp tăng tuần hoàn máu tại chỗ, từ đó làm dịu cảm giác đau và đẩy nhanh quá trình hồi phục.
- Tăng sức mạnh các nhóm cơ bàn tay: Giúp phục hồi khả năng cầm nắm, tăng hiệu quả vận động trong sinh hoạt và lao động.
- Phòng ngừa tái phát và biến chứng lâu dài: Tập luyện hợp lý giúp các gân và cơ tay trở nên dẻo dai, linh hoạt, giảm nguy cơ tái phát bệnh hoặc gặp phải các biến chứng như biến dạng ngón, yếu cơ, giảm lực nắm.
Lợi ích của vật lý trị liệu sẽ phát huy tối đa khi kết hợp đúng thời điểm, đúng phương pháp và duy trì đều đặn trong suốt quá trình phục hồi.
Thời điểm nên bắt đầu tập vật lý trị liệu
- Sau điều trị bảo tồn hoặc tiêm: Có thể bắt đầu tập luyện nhẹ nhàng ngay khi triệu chứng đau giảm, không còn sưng đỏ, ngón tay co duỗi được ở mức vừa phải.
- Sau phẫu thuật ngón tay lò xo: Thường khởi động các bài tập vận động thụ động sau 1–2 ngày phẫu thuật (tùy chỉ định của bác sĩ), tăng dần mức độ theo khả năng hồi phục.
Lưu ý: Không nên tập quá sớm khi ngón tay còn sưng nề, đau nhức dữ dội; đồng thời, không trì hoãn tập luyện quá lâu vì dễ gây cứng khớp, dính gân.
Các bài tập vật lý trị liệu cho ngón tay lò xo
Khởi động: Ngâm tay nước ấm
- Cách làm: Chuẩn bị một bát nước ấm khoảng 40–42°C, ngâm cả bàn tay trong 5–10 phút trước khi tập.
- Tác dụng: Làm mềm gân – cơ, giảm đau, tăng hiệu quả các bài tập ngón tay lò xo kế tiếp.
- Lưu ý: Không ngâm nước quá nóng hoặc quá lâu để tránh tổn thương da.
Bài tập duỗi ngón tay thụ động
- Hướng dẫn: Đặt bàn tay bị bệnh lên mặt phẳng (bàn hoặc đùi). Dùng tay lành nhẹ nhàng giữ ngón tay bị lò xo, từ từ duỗi thẳng ngón đến mức tối đa có thể, không gây đau dữ dội. Giữ tư thế duỗi 5–10 giây, sau đó thả lỏng.
- Lặp lại: 10–15 lần mỗi buổi tập, 2–3 buổi/ngày.
- Tác dụng: Duy trì độ linh hoạt, ngăn dính gân, phục hồi tầm vận động duỗi.
Bài tập gập – duỗi chủ động ngón tay
- Hướng dẫn: Đặt bàn tay lên mặt phẳng, các ngón duỗi thẳng. Từ từ gập ngón tay bị bệnh xuống lòng bàn tay, giữ 3–5 giây, sau đó duỗi thẳng tối đa. Có thể tập từng ngón hoặc toàn bộ các ngón.
- Lặp lại: 15–20 lần mỗi buổi, 2–3 buổi/ngày.
- Tác dụng: Cải thiện khả năng gấp – duỗi cho ngón tay lò xo, duy trì hoạt động chủ động của các gân.
Tập cầm – nắm với bóng xốp hoặc vật mềm
- Hướng dẫn: Sử dụng bóng xốp nhỏ hoặc khăn mềm cuộn lại. Nhẹ nhàng bóp chặt bóng hết mức có thể, giữ 2–3 giây rồi thả ra từ từ.
- Lặp lại: 10–15 lần mỗi buổi tập.
- Tác dụng: Tăng sức mạnh cơ cầm – nắm, giúp phục hồi vận động linh hoạt.
Bài tập tách ngón tay (dang ngón)
- Hướng dẫn: Đặt tay phẳng trên mặt bàn, từ từ tách rộng các ngón tay ra xa nhau hết mức, giữ 3–5 giây rồi thu lại.
- Lặp lại: 10–15 lần mỗi buổi.
- Tác dụng: Tăng sự linh hoạt và sức bền cho các nhóm cơ bàn tay, hỗ trợ phòng ngừa dính gân.
Bài tập với dây chun tăng sức mạnh cơ duỗi
- Hướng dẫn: Đeo một dây chun quanh các ngón tay, nhẹ nhàng dang các ngón ra xa chống lại sức căng của dây, giữ 2–3 giây rồi thả lỏng.
- Lặp lại: 10 lần/buổi tập.
- Tác dụng: Tăng cường sức mạnh cơ duỗi, hỗ trợ duy trì biên độ vận động tốt.
Massage, xoa bóp vùng lòng bàn tay và gân gấp
- Hướng dẫn: Dùng ngón cái của tay lành xoa bóp nhẹ nhàng vùng lòng bàn tay, đặc biệt tại vị trí nền ngón bị bệnh. Kết hợp vuốt dọc chiều dài ngón tay giúp máu lưu thông, giảm sưng đau.
- Tác dụng: Giảm đau, hỗ trợ hồi phục gân, phòng tránh dính gân và cứng khớp.
Hướng dẫn xây dựng lịch tập luyện phù hợp
- Tần suất: Tập ít nhất 2–3 lần mỗi ngày, mỗi lần 15–20 phút.
- Nguyên tắc: Bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng, tăng dần cường độ và thời gian khi không còn đau hoặc sưng.
- Nghỉ ngơi hợp lý: Xen kẽ thời gian tập với nghỉ để gân, cơ có thời gian phục hồi.
- Dinh dưỡng: Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung protein, vitamin C, thực phẩm giàu collagen giúp tái tạo mô.
Những lưu ý quan trọng khi tập vật lý trị liệu
- Tập luyện đều đặn, nhẹ nhàng, tránh ép quá mức gây đau hoặc chấn thương thêm.
- Nếu ngón tay sưng, đau tăng, có dấu hiệu đỏ hoặc không thể vận động như trước thì cần dừng tập và đi khám lại.
- Tuyệt đối không cố gắng “bẻ”, “duỗi” mạnh khi ngón bị kẹt hoặc đau dữ dội.
- Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia vật lý trị liệu trước khi bắt đầu các bài tập tại nhà.
- Đối với trẻ em, người già hoặc bệnh nền phức tạp, nên tập dưới sự giám sát của chuyên viên y tế.
Kết luận
Vật lý trị liệu là phương pháp hỗ trợ không thể thiếu trong quá trình điều trị và phục hồi chức năng cho người bị ngón tay lò xo. Tập luyện đúng cách, đúng thời điểm và kiên trì sẽ giúp bạn lấy lại sự linh hoạt cho bàn tay, ngăn ngừa biến chứng và phòng tái phát bệnh.
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp vấn đề về ngón tay lò xo và cần điều trị hoặc tư vấn chi tiết về tập luyện để phục hồi, hãy liên hệ Phòng khám Xương khớp Cao Khang để được hỗ trợ chuyên sâu từ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm.
