Trật khớp vai là một chấn thương thường gặp trong sinh hoạt và thể thao, xảy ra khi đầu xương cánh tay trượt khỏi ổ khớp trên xương bả vai. Khi không thể đến bệnh viện ngay, nhiều người tìm đến cách chữa trật khớp vai tại nhà như một biện pháp sơ cứu tạm thời. Tuy nhiên, việc xử lý không đúng cách có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách sơ cứu an toàn, đúng nguyên tắc, giúp kiểm soát cơn đau và hạn chế tổn thương cho người bệnh.
Trật khớp vai là gì?
Trật khớp vai là tình trạng đầu xương cánh tay bị trượt khỏi ổ khớp ở xương bả vai, khiến vai biến dạng, đau dữ dội và mất khả năng cử động. Đây là dạng chấn thương thường gặp ở người chơi thể thao, tai nạn lao động, té ngã hoặc trong sinh hoạt hàng ngày.
Khớp vai là khớp có biên độ vận động lớn nhất cơ thể, nhờ đó giúp cánh tay di chuyển linh hoạt theo nhiều hướng. Tuy nhiên, chính vì cấu tạo “mở”, khớp này cũng dễ bị trật nếu có lực tác động mạnh hoặc xoay sai tư thế.
Khi nào có thể sơ cứu trật khớp vai tại nhà?
Việc chữa trật khớp vai tại nhà chỉ nên giới hạn trong phạm vi sơ cứu ban đầu, khi người bệnh chưa thể tiếp cận cơ sở y tế ngay. Cụ thể, bạn có thể áp dụng sơ cứu tại chỗ nếu:
- Người bệnh ở xa bệnh viện, không thể di chuyển ngay lập tức.
- Chấn thương mới xảy ra, chưa có điều kiện khám cấp cứu.
- Cần giảm đau, hạn chế tổn thương thêm trước khi đến bác sĩ.
Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu như biến dạng rõ ở vai, sưng lớn, đau dữ dội, tê liệt hoặc mất cảm giác ở cánh tay, bạn cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức để tránh biến chứng nặng.
Cách chữa trật khớp vai tại nhà (sơ cứu ban đầu)
Dưới đây là các bước sơ cứu trật khớp vai đúng cách tại nhà, giúp giảm đau và bảo vệ khớp trước khi đến cơ sở y tế:
1. Không tự ý nắn hoặc kéo vai về vị trí cũ
Một trong những sai lầm nghiêm trọng là cố gắng xoay, giật hoặc nắn vai trở lại bằng tay. Nếu không có kỹ thuật chuyên môn, việc này có thể gây tổn thương mạch máu, chèn ép dây thần kinh, hoặc làm gãy xương. Việc nắn chỉnh khớp cần thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm, trong môi trường y tế an toàn.
2. Cố định khớp vai đúng cách
Dùng khăn, vải bản to hoặc đai chuyên dụng để cố định cánh tay bị thương:
- Giữ khuỷu tay gập nhẹ khoảng 90 độ.
- Ép tay vào sát thân người và treo bằng khăn vòng qua cổ như đai tam giác.
- Giúp hạn chế cử động, giảm đau và tránh tổn thương lan rộng.
3. Chườm lạnh giảm sưng đau
Trong 24 đến 72 giờ đầu, chườm lạnh là biện pháp hiệu quả giúp giảm sưng – viêm – đau tại khớp:
- Dùng túi đá lạnh hoặc khăn lạnh đặt lên vùng vai bị trật.
- Chườm 15–20 phút mỗi lần, cách nhau 2–3 tiếng.
- Không để đá tiếp xúc trực tiếp với da (nên bọc trong khăn mỏng).
4. Uống thuốc giảm đau không kê đơn (nếu cần thiết)
Nếu người bệnh quá đau, có thể dùng một số loại thuốc giảm đau thông dụng như:
- Paracetamol: giúp giảm đau nhẹ đến trung bình.
- Ibuprofen: có tác dụng giảm đau, kháng viêm.
Lưu ý: Không dùng thuốc nếu người bệnh có bệnh nền về gan, dạ dày, hoặc dị ứng với thành phần thuốc. Tốt nhất nên hỏi ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ từ xa nếu có thể.
5. Nghỉ ngơi tuyệt đối, không vận động tay bị thương
Khớp vai sau khi trật rất dễ tổn thương thêm nếu vận động sai cách. Người bệnh cần:
- Không nâng, vươn tay, chống đỡ hoặc xoay vai.
- Nghỉ ngơi ở tư thế ngồi thẳng lưng, có đệm lót hỗ trợ vùng lưng và cổ.
- Hạn chế di chuyển hoặc mang vác đồ vật.
Những điều tuyệt đối không nên làm tại nhà
1. Không xoa bóp, bấm huyệt sớm
Trong quá trình áp dụng cách chữa trật khớp vai tại nhà, tuyệt đối không xoa bóp hay bấm huyệt khi chưa rõ mức độ tổn thương, vì có thể gây chèn ép hoặc làm rách mô mềm quanh khớp.
2. Không tự ý nắn hoặc kéo vai
Việc cố gắng nắn vai về vị trí cũ hoặc nhờ người không có chuyên môn thực hiện có thể gây chèn ép dây thần kinh, tổn thương mạch máu hoặc khiến cấu trúc khớp tổn hại nghiêm trọng hơn.
3. Không vận động tay bị trật
Dù cảm giác đau có giảm sau sơ cứu, người bệnh tuyệt đối không nên nhấc tay, xoay vai hoặc sử dụng cánh tay bị thương vì điều này có thể khiến khớp trật nặng hơn và làm gián đoạn quá trình hồi phục.
4. Không đắp lá hoặc dầu nóng
Các loại lá cây, dầu nóng hay cao xoa nếu dùng sai thời điểm hoặc không đúng cách có thể gây kích ứng da, tăng sưng tấy và làm trầm trọng thêm tổn thương mô mềm tại vùng vai.
5. Không xử lý sai cách hoặc chủ quan
Mọi hành động xử lý sai, dù có ý tốt, đều có thể khiến tổn thương lan rộng, tăng nguy cơ biến chứng như cứng khớp, liệt chi hoặc tái trật về sau, đồng thời làm phức tạp việc điều trị y khoa chuyên sâu.
Khi nào nên đến gặp bác sĩ ngay?
Ngay cả khi đã sơ cứu tại nhà, người bệnh vẫn cần được thăm khám sớm để chẩn đoán mức độ chấn thương bằng X-quang, MRI hoặc CT nếu cần. Những dấu hiệu báo động cần đi khám gấp:
- Vai bị biến dạng rõ, lệch hẳn khỏi vị trí bình thường.
- Cánh tay bị tê bì, yếu cơ hoặc mất cảm giác.
- Đau nhức tăng lên sau vài giờ, không thuyên giảm sau chườm lạnh.
- Sưng, bầm tím lan rộng vùng vai – ngực – cánh tay.
- Người bệnh không thể nhấc tay dù chỉ một chút.
Trật khớp vai có nguy hiểm không nếu không điều trị kịp?
Trật khớp vai nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng:
- Tổn thương mạch máu hoặc dây thần kinh, gây tê liệt tay hoặc mất vận động.
- Teo cơ, yếu cơ vai lâu dài nếu không phục hồi chức năng đúng cách.
- Tình trạng trật khớp tái phát (trật vai tái hồi) – dễ xảy ra chỉ với va chạm nhẹ sau này.
- Giảm biên độ vận động khớp, ảnh hưởng khả năng sinh hoạt và lao động.
Lưu ý quan trọng khi chữa trật khớp vai tại nhà
- Các biện pháp tại nhà chỉ có tính hỗ trợ và sơ cứu tạm thời.
- Không thay thế điều trị y khoa chuyên sâu.
- Cần theo dõi sát các triệu chứng, tái khám sau vài ngày.
- Khi tình trạng nặng, cần phẫu thuật hoặc phục hồi chức năng bài bản.
Kết luận
Các cách chữa trật khớp vai tại nhà chỉ nên là bước sơ cứu tạm thời, không thể thay thế cho điều trị chuyên khoa. Điều quan trọng là thực hiện đúng hướng dẫn, tránh những sai lầm nguy hiểm và đến cơ sở y tế sớm nhất có thể để được can thiệp kịp thời. Nếu bạn đang gặp chấn thương vai, hãy để các bác sĩ tại Phòng khám xương khớp Cao Khang hỗ trợ bạn trong quá trình phục hồi an toàn và hiệu quả.
Nếu bạn đang gặp vấn đề trật khớp vai, hãy chủ động liên hệ Phòng khám xương khớp Cao Khang để được thăm khám và điều trị bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa – giàu kinh nghiệm. Phát hiện sớm và điều trị đúng là chìa khóa để bạn trở lại cuộc sống bình thường trong thời gian ngắn nhất.
