Bong gân là một trong những chấn thương phổ biến nhất trong sinh hoạt hằng ngày và thể thao. Tuy không quá nghiêm trọng nhưng nếu không xử lý đúng cách, người bệnh có thể phải chịu đau kéo dài, thậm chí biến chứng. Trong số các phương pháp sơ cứu, bong gân chườm nóng hay lạnh là câu hỏi khiến nhiều người phân vân. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nên chườm gì, khi nào và như thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất.
Bong gân là gì?
Bong gân là tình trạng dây chằng quanh khớp bị kéo giãn quá mức, rách một phần hoặc hoàn toàn, do một lực tác động đột ngột – ví dụ như trẹo chân, ngã, vặn người quá mức. Dây chằng là cấu trúc giúp giữ vững khớp, nên khi tổn thương sẽ gây ra:
- Đau nhói tại vùng bị ảnh hưởng.
- Sưng nề, đỏ, và có thể bầm tím.
- Hạn chế khả năng cử động khớp.
- Trường hợp nặng có thể khiến khớp lỏng lẻo, không đứng vững.
Mức độ bong gân được chia thành 3 cấp:
- Độ 1: Dây chằng bị kéo giãn nhẹ, không rách.
- Độ 2: Dây chằng bị rách một phần.
- Độ 3: Rách hoàn toàn, có thể cần can thiệp y tế.
Bong gân chườm nóng hay lạnh – nguyên tắc xử lý ban đầu
Câu trả lời phụ thuộc vào giai đoạn của chấn thương. Trong 24–72 giờ đầu, bong gân cần được xử lý theo phương pháp R.I.C.E:
- R – Rest: Nghỉ ngơi, hạn chế vận động
- I – Ice: Chườm lạnh để giảm sưng
- C – Compression: Băng ép nhẹ
- E – Elevation: Nâng cao vùng tổn thương
Vậy trong trường hợp này, nếu bạn đang thắc mắc bong gân chườm nóng hay lạnh, thì chườm lạnh là lựa chọn đúng trong giai đoạn đầu.
Chườm lạnh khi bong gân – thời điểm và cách thực hiện
Bong gân nên chườm lạnh ngay sau chấn thương, trong khoảng 24 đến 72 giờ đầu. Việc này giúp:
Làm co mạch máu, hạn chế sưng nề
Giảm viêm và chảy máu nội mô
Gây tê tại chỗ, giảm cảm giác đau
Cách thực hiện:
Dùng túi đá hoặc túi chườm lạnh, bọc bằng khăn sạch để tránh bỏng lạnh
Chườm trong 15–20 phút mỗi lần, cách nhau 2–3 giờ
Không nên chườm liên tục hoặc để đá tiếp xúc trực tiếp với da
Khi nào nên chườm nóng khi bị bong gân?
Sau khi qua giai đoạn cấp tính (thường là từ ngày thứ 3 trở đi), khi tình trạng sưng và đau đã giảm dần, người bệnh có thể chuyển sang chườm nóng để hỗ trợ phục hồi.
Tác dụng của chườm nóng:
- Tăng lưu lượng máu, đưa dưỡng chất đến vùng tổn thương giúp tái tạo mô nhanh hơn.
- Giãn cơ, dây chằng quanh vùng bong gân – giảm co cứng và khó chịu.
- Hỗ trợ giảm đau mạn tính hoặc cảm giác đau âm ỉ kéo dài sau chấn thương.
Cách chườm nóng an toàn:
- Dùng túi chườm nóng, khăn ấm hoặc chai nước ấm.
- Nhiệt độ nên ở mức dễ chịu (~40–45°C), tránh quá nóng gây phỏng.
- Thời gian mỗi lần chườm khoảng 15–20 phút, ngày 2–3 lần.
- Có thể kết hợp xoa bóp nhẹ nhàng sau khi chườm để tăng hiệu quả lưu thông máu.
Những sai lầm phổ biến khi xử lý bong gân
Rất nhiều người không biết chính xác bong gân chườm nóng hay lạnh, nên xử lý sai cách, dẫn đến biến chứng. Một số sai lầm thường gặp:
- Chườm nóng ngay sau khi bong gân, làm tăng sưng viêm
- Chườm lạnh quá lâu hoặc không dùng khăn lót gây bỏng lạnh
- Không phân biệt được giai đoạn tổn thương để chọn phương pháp phù hợp
- Chỉ chườm mà không nghỉ ngơi hay băng ép đúng cách
Lưu ý khi chườm điều trị bong gân tại nhà
Dù đã hiểu rõ về nguyên tắc chườm, người bệnh vẫn nên ghi nhớ thêm một số lưu ý:
- Không vận động mạnh vùng bị bong gân ít nhất vài ngày đầu.
- Băng ép nhẹ, không quá chặt, để giảm sưng và cố định khớp.
- Kê cao chi bị thương khi nghỉ ngơi, giúp giảm tuần hoàn máu đến vùng tổn thương.
- Theo dõi triệu chứng: nếu sau 3 ngày mà vẫn đau nhiều, khớp lỏng lẻo hoặc sưng to ⇒ cần đi khám chuyên khoa xương khớp để loại trừ đứt dây chằng hoặc gãy xương.
Kết luận
Bong gân chườm nóng hay lạnh? Câu trả lời là: chườm lạnh trong 72 giờ đầu để giảm sưng đau, và chườm nóng sau đó để hỗ trợ phục hồi. Việc áp dụng đúng phương pháp, đúng thời điểm không chỉ giúp giảm triệu chứng nhanh chóng mà còn ngăn ngừa tổn thương kéo dài.
Nếu sau khi chườm tại nhà mà tình trạng không cải thiện, bạn nên đến Phòng khám xương khớp Cao Khang để được thăm khám và điều trị đúng cách. Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm tại đây sẽ giúp bạn phục hồi nhanh chóng và an toàn sau chấn thương.
Giải đáp thắc mắc thường gặp (FAQ)
Bong gân chườm nóng hay lạnh là tốt nhất?
Tùy theo thời điểm. Trong 72 giờ đầu sau chấn thương, nên chườm lạnh để giảm sưng và đau. Sau đó, khi tình trạng viêm đã thuyên giảm, chườm nóng sẽ giúp giãn cơ và thúc đẩy phục hồi.
Vì sao không nên chườm nóng ngay khi bị bong gân?
Chườm nóng sớm có thể làm mạch máu giãn ra, khiến vùng tổn thương sưng to và đau hơn.
Chườm lạnh như thế nào để không bị bỏng lạnh?
Không đặt đá trực tiếp lên da. Hãy bọc túi đá trong khăn vải mỏng, và chườm 15–20 phút/lần, cách nhau ít nhất 2–3 giờ. Nếu da tê buốt hoặc đổi màu, nên ngừng chườm ngay.
Bao lâu sau bong gân thì được chườm nóng?
Nên bắt đầu chườm nóng sau 48–72 giờ, khi các dấu hiệu sưng nề đã giảm. Chườm nóng quá sớm có thể gây hại thay vì hỗ trợ hồi phục.
