Thay khớp háng bao lâu thì đi được là thắc mắc lớn của nhiều bệnh nhân và người thân khi chuẩn bị phẫu thuật. Đây không chỉ là dấu mốc cho quá trình hồi phục, mà còn quyết định khả năng sinh hoạt, lao động về sau. Nắm rõ các mốc thời gian phục hồi sẽ giúp bệnh nhân chủ động trong điều trị và đặt kỳ vọng đúng về hiệu quả phẫu thuật.
Thay khớp háng bao lâu thì đi được?
Thông thường, bệnh nhân thay khớp háng có thể đứng dậy, tập đi với khung tập hoặc nạng ngay sau 24–48 giờ đầu tiên sau phẫu thuật. Sau khoảng 3–6 tuần, nhiều người đã đi lại được khá ổn định trong nhà, sinh hoạt cá nhân gần như bình thường. Sau 6–12 tuần, dáng đi ngày càng vững vàng, cơn đau giảm rõ, có thể vận động nhẹ nhàng ngoài trời. Từ 3–6 tháng trở đi, phần lớn bệnh nhân phục hồi vận động gần tối đa, đi lại linh hoạt, tham gia một số hoạt động thể lực nhẹ.
Tuy nhiên, đây là các mốc trung bình, thực tế mỗi người có thể nhanh hoặc chậm hơn, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, tình trạng cơ – xương, chế độ tập luyện và chăm sóc sau mổ.
Các mốc phục hồi đi lại theo từng giai đoạn
Giai đoạn 24–48 giờ sau mổ
Ngay sau khi tình trạng toàn thân ổn định, người bệnh được hướng dẫn ngồi dậy, đứng lên khỏi giường dưới sự hỗ trợ của nhân viên y tế hoặc chuyên viên vật lý trị liệu. Việc bắt đầu vận động sớm giúp giảm nguy cơ dính khớp, hạn chế huyết khối tĩnh mạch sâu, tăng hiệu quả phục hồi. Một số trường hợp có thể tập bước vài bước với khung tập trong phòng bệnh ngay trong hai ngày đầu.
Giai đoạn tuần 1–2 sau mổ
Trong hai tuần đầu, bệnh nhân sẽ tăng dần quãng đường đi lại, từ vài bước trong phòng lên đến đi lại quanh phòng, ra ngoài hành lang bệnh viện. Chuyển từ dùng khung tập sang nạng hoặc gậy khi cơ chân đã đủ khỏe, cảm giác thăng bằng cải thiện. Quá trình này cần sự giám sát sát sao để tránh trật khớp hoặc ngã.
Giai đoạn tuần 3–6 sau mổ
Đây là giai đoạn bệnh nhân giảm dần phụ thuộc vào dụng cụ hỗ trợ, dáng đi ngày càng ổn định, ít bị khập khiễng. Đau sau mổ giảm rõ rệt, người bệnh có thể tự chủ trong các sinh hoạt hằng ngày như vệ sinh cá nhân, tự đi lại trong nhà. Vận động ngoài trời hoặc đi bộ xa hơn bắt đầu được khuyến khích nếu không có triệu chứng bất thường.
Giai đoạn tuần 6–12 sau mổ
Từ tuần thứ 6, đa số bệnh nhân đi lại gần như bình thường, có thể leo cầu thang, đi bộ đường dài, thực hiện các hoạt động nhẹ như đi chợ, tập thể dục dưỡng sinh. Độ linh hoạt và biên độ vận động khớp háng cải thiện rõ, cảm giác đau chỉ còn rất ít hoặc không còn.
Giai đoạn từ 3–6 tháng sau mổ
Phục hồi gần tối đa. Người bệnh có thể đạp xe, bơi lội, tham gia các hoạt động thể thao nhẹ mà không còn cảm giác sợ đau hay lo lắng. Một số trường hợp đặc biệt (người trẻ, phục hồi tốt) có thể quay lại làm việc hoặc vận động mạnh sớm hơn.
Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ đi lại sau thay khớp háng
Quá trình phục hồi đi lại sau phẫu thuật thay khớp háng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, bao gồm:
- Tuổi và thể trạng người bệnh: Người trẻ, sức khỏe tổng thể tốt thường phục hồi nhanh hơn người lớn tuổi hoặc có bệnh mạn tính.
- Tình trạng cơ – dây chằng quanh khớp háng trước mổ: Nếu đã yếu hoặc teo cơ từ trước, thời gian lấy lại dáng đi bình thường sẽ lâu hơn.
- Kỹ thuật và phương pháp thay khớp: Khớp toàn phần, bán phần hoặc loại vật liệu sử dụng (gốm, kim loại, nhựa…) cũng ảnh hưởng đến tiến độ phục hồi.
- Chất lượng khớp háng nhân tạo: Khớp thế hệ mới, thiết kế phù hợp giúp phục hồi vận động tốt và bền vững.
- Tuân thủ vật lý trị liệu và bài tập: Đây là yếu tố then chốt, quyết định tốc độ lấy lại khả năng đi lại. Bệnh nhân càng kiên trì tập luyện, phục hồi càng nhanh.
- Cân nặng và bệnh nền: Người thừa cân, tiểu đường, tim mạch hoặc loãng xương có nguy cơ hồi phục chậm hơn, cần theo dõi sát.
Dấu hiệu đi lại bất thường cần đi khám ngay
Dù tỷ lệ thành công của phẫu thuật thay khớp háng khá cao, người bệnh vẫn cần chú ý các dấu hiệu bất thường sau đây và đi khám ngay khi gặp phải:
- Đau tăng dần, không giảm theo thời gian: Có thể do nhiễm trùng, trật khớp hoặc vấn đề về vật liệu khớp.
- Khớp háng sưng đỏ, nóng hoặc chảy dịch: Dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng tại vị trí mổ.
- Dáng đi lệch, chân yếu bất thường, tê bì kéo dài: Có thể gặp do tổn thương thần kinh, sai lệch vị trí khớp nhân tạo.
- Cảm giác trật khớp, lỏng khớp, không giữ được trọng lực: Cảnh báo khớp nhân tạo bị trật, cần can thiệp sớm.
- Sốt cao, mệt mỏi kéo dài: Biểu hiện nhiễm trùng toàn thân, cần cấp cứu kịp thời.
Lời khuyên để đi lại nhanh và an toàn sau phẫu thuật
Để rút ngắn thời gian phục hồi, đảm bảo đi lại vững vàng và phòng ngừa biến chứng, người bệnh cần:
- Tuân thủ chương trình vật lý trị liệu: Bắt đầu sớm, đúng quy trình từng giai đoạn, không nóng vội cũng không bỏ bê.
- Tăng cường sức mạnh cơ mông, cơ đùi trước và sau mổ: Có thể nhờ bác sĩ hướng dẫn bài tập phù hợp.
- Kiểm soát cân nặng hợp lý: Tránh gây áp lực lên khớp mới thay.
- Tránh các tư thế nguy hiểm: Không ngồi thấp, không bắt chéo chân, không xoay mạnh vùng háng.
- Sử dụng dụng cụ hỗ trợ đúng thời điểm: Không bỏ gậy, khung tập quá sớm khi chưa vững vàng.
- Nghỉ ngơi đủ, không đi lại quá sức: Nghe theo khuyến cáo của bác sĩ, không tự ý tăng cường độ tập luyện.
Các bài tập giúp đẩy nhanh khả năng đi lại
Vật lý trị liệu đóng vai trò quyết định hiệu quả phục hồi sau thay khớp háng. Một số bài tập được khuyến nghị gồm:
- Co duỗi cổ chân: Kích thích tuần hoàn, giảm nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu.
- Tập siết cơ mông: Giúp ổn định khớp háng, tăng sức mạnh vùng mông – chậu.
- Tập nâng chân thẳng mức độ nhẹ: Cải thiện sức mạnh cơ đùi, giữ thăng bằng khi đi lại.
- Tập bước tại chỗ có hỗ trợ: Rèn luyện dáng đi, giảm khập khiễng.
- Bài tập tăng độ ổn định vùng chậu: Như Bridge (nâng mông), Side-lying leg raise…
Tất cả các bài tập cần thực hiện dưới sự giám sát của chuyên viên vật lý trị liệu hoặc bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết các bài tập sau khi thay khớp háng
Kết luận
Thay khớp háng là phẫu thuật lớn nhưng mang lại cơ hội “đi lại bình thường” cho hàng ngàn người mỗi năm. Thông thường, bệnh nhân có thể bắt đầu tập đi sớm sau 24–48 giờ và phục hồi vận động gần tối đa sau 3–6 tháng. Tuy nhiên, thời gian đi lại nhanh hay chậm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó tuân thủ điều trị, tập luyện đúng cách và chăm sóc hậu phẫu đóng vai trò quyết định. Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường, cần đến cơ sở y tế kiểm tra ngay để xử lý kịp thời.
