Mu bàn chân bị sưng phù là tình trạng khá phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, từ người trẻ vận động nhiều đến người lớn tuổi hoặc những ai phải đứng lâu, đi lại nhiều trong ngày. Dấu hiệu sưng phù không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến khả năng vận động, sinh hoạt hằng ngày. Nhiều trường hợp nếu không được xử lý đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng viêm, tổn thương khớp hoặc mô mềm nghiêm trọng hơn.
Vậy mu bàn chân bị sưng phù nguyên nhân do đâu và cách xử trí như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ vấn đề này từ góc nhìn chuyên gia xương khớp.
Nguyên nhân mu bàn chân bị sưng phù
Mu bàn chân bị sưng phù có thể do rất nhiều nguyên nhân, từ những vấn đề đơn giản đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp:
- Chấn thương mô mềm do bong gân, bầm dập, va chạm mạnh hoặc vận động quá mức khiến mô quanh xương bị tổn thương, tụ dịch và gây sưng phù mu bàn chân.
- Viêm gân duỗi bàn chân: Gân duỗi bị căng kéo hoặc lặp lại nhiều lần, thường gặp ở người chạy bộ, leo núi, vận động quá sức, gây viêm sưng tại mu bàn chân.
- Viêm khớp bàn – cổ chân: Viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp hoặc sau chấn thương đều có thể làm mu bàn chân sưng đau, cứng khớp buổi sáng, giảm vận động.
- Gout cấp: Cơn đau dữ dội, sưng đỏ, nóng rát xảy ra đột ngột, thường về đêm, đặc biệt ở mu bàn chân và khớp ngón cái.
- Viêm mô tế bào (nhiễm trùng mô mềm): Vi khuẩn xâm nhập làm vùng da mu bàn chân sưng phù, đỏ, nóng, đau nhiều, có thể kèm sốt và lan nhanh.
- Phù do ứ dịch: Đứng lâu, đi nhiều, hoặc mang giày quá chặt khiến tuần hoàn tĩnh mạch cản trở, dịch bị ứ, gây sưng phù cục bộ ở mu bàn chân.
- Bệnh lý tim – thận – gan: Bệnh mạn tính gây ứ nước trong cơ thể, làm sưng phù cả bàn chân hoặc hai chân, thường kèm mệt, khó thở, tiểu ít.
- Giãn tĩnh mạch: Thường ở người lớn tuổi hoặc phải đứng lâu, chân nặng, sưng về chiều tối, có thể thấy tĩnh mạch nổi do máu khó hồi lưu về tim.
- Dị ứng hoặc côn trùng cắn: Vết cắn của côn trùng hoặc phản ứng dị ứng gây sưng nhanh, kèm ngứa, đôi khi nổi mẩn đỏ quanh vùng bị ảnh hưởng.
Mu bàn chân bị sưng phù phải làm sao? (Xử lý tại nhà)
Ngay khi phát hiện mu bàn chân bị sưng phù, hãy xử lý theo các bước sau:
Nghỉ ngơi – tránh chịu lực: Hạn chế đi lại, đứng lâu, không nên tiếp tục chạy nhảy, vận động mạnh hoặc mang giày cao gót, giày cứng. Nghỉ ngơi giúp mô mềm và khớp được phục hồi, giảm bớt viêm sưng.
- Chườm lạnh 10–15 phút/lần: Dùng túi đá hoặc khăn lạnh chườm trực tiếp lên vùng sưng để giảm đau, giảm viêm, giúp co mạch, hạn chế phù nề lan rộng. Tránh chườm quá lâu và nên lót khăn vải mỏng để tránh bỏng lạnh. Thực hiện 3–4 lần/ngày trong 48 giờ đầu.
- Băng ép bằng băng thun: Sử dụng băng thun y tế quấn nhẹ quanh mu bàn chân – cổ chân, giúp giữ ổn định, giảm tụ dịch. Không nên quấn quá chặt gây tê, tím các ngón chân.
- Kê cao chân hơn tim khi nằm: Dùng gối hoặc khăn kê dưới chân, giúp dịch viêm thoát ra ngoài dễ dàng hơn, máu về tim tốt hơn, giảm phù nhanh hơn.
- Giảm đau – chống viêm nhẹ: Paracetamol hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và chỉ sử dụng nếu có chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng hoặc tự ý dùng thuốc khi chưa rõ nguyên nhân mu bàn chân bị sưng phù.
- Điều chỉnh giày dép giày mềm, vừa chân: Tránh giày chật, giày cao gót hoặc dép kẹp khiến vùng mu bàn chân bị cọ sát, chèn ép, gây sưng phù nhiều hơn.
Lưu ý: Không day ấn, xoa bóp mạnh khi đang sưng vì dễ làm tình trạng viêm nặng hơn, tăng nguy cơ tụ máu, phù nề lan rộng hoặc làm tổn thương mô mềm nhiều hơn.
Điều trị chuyên sâu tại cơ sở y tế
Nếu các biện pháp tại nhà không cải thiện, hoặc tình trạng sưng phù nặng, cần đến cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp để được thăm khám và điều trị chuyên sâu:
- Thăm khám lâm sàng và siêu âm mô mềm: Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng sưng, đánh giá mức độ đau, tìm điểm đau đặc hiệu và chỉ định siêu âm để xác định tổn thương mô mềm (gân, dây chằng, tụ dịch…).
- Chụp X-quang nếu nghi ngờ gãy xương bàn chân: Chụp X-quang giúp phát hiện gãy xương, trật khớp hoặc tổn thương cấu trúc xương khó phát hiện bằng khám lâm sàng.
- Xét nghiệm máu khi nghi gout hoặc viêm: Đo acid uric máu, các chỉ số viêm để xác định bệnh gout hoặc viêm khớp, viêm mô tế bào.
- Thuốc kháng viêm, giãn cơ, giảm phù theo chỉ định: Bác sĩ có thể kê thuốc kháng viêm, giảm đau mạnh, thuốc giãn cơ hoặc thuốc lợi tiểu nếu nguyên nhân do phù toàn thân.
- Hút dịch – tiêm khớp nếu viêm nhiều: Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ hút bớt dịch viêm, hoặc tiêm corticoid vào khớp để giảm viêm nhanh chóng (chỉ thực hiện khi có chỉ định).
- Vật lý trị liệu: sóng xung kích, siêu âm trị liệu, chiếu laser: Các phương pháp này giúp giảm viêm, kích thích hồi phục mô mềm, giảm phù nề hiệu quả.
- Điều trị bệnh nền: tim – thận – gan – tĩnh mạch: Nếu sưng phù do các bệnh lý mạn tính, bác sĩ sẽ phối hợp điều trị nội khoa phù hợp, kiểm soát tốt nguyên nhân gốc.
Kết luận
Mu bàn chân bị sưng phù là vấn đề phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguyên nhân phức tạp. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và xử lý đúng cách tại nhà sẽ giúp bạn phòng tránh được nhiều biến chứng không mong muốn. Đặc biệt, đừng chủ quan nếu sưng phù kéo dài, đau nhiều, có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc kèm các triệu chứng toàn thân. Hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa xương khớp để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị kịp thời, đảm bảo sức khỏe bàn chân và chất lượng sống lâu dài.
