Bị bí tiểu ở nữ giới là tình trạng bàng quang căng đầy nhưng người bệnh không thể đi tiểu được, hoặc đi tiểu rất khó khăn, lượng nước tiểu thoát ra rất ít. Đây là vấn đề có thể gặp ở cả nam và nữ, tuy nhiên bị bí tiểu ở nữ giới thường bị bỏ qua hoặc dễ nhầm lẫn với các rối loạn tiểu tiện khác.
Việc phát hiện và xử trí sớm khi bị bí tiểu ở nữ giới vô cùng quan trọng, bởi nếu để kéo dài, bí tiểu không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nguy hiểm cho sức khỏe, thậm chí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng thận.
Nguyên nhân bị bí tiểu ở nữ giới
Nguyên nhân phổ biến
Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI)
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây bị bí tiểu ở nữ. Vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu gây viêm niêm mạc, làm bàng quang và niệu đạo phù nề, dẫn đến hẹp lòng ống tiểu hoặc co thắt cơ bàng quang. Người bệnh cảm thấy đau rát khi đi tiểu, tiểu khó hoặc không tiểu được, kèm theo cảm giác nóng rát, buồn tiểu liên tục.
Sỏi đường tiết niệu
Khi có sỏi tại bàng quang hoặc niệu đạo, sỏi có thể gây tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu. Viên sỏi càng lớn, mức độ bí tiểu càng nghiêm trọng, đôi khi tắc nghẽn hoàn toàn, khiến bệnh nhân không thể tiểu được dù rất buồn tiểu.
U bướu vùng tiểu khung
Các khối u như u xơ tử cung, u buồng trứng, u bàng quang khi phát triển lớn sẽ chèn ép vào bàng quang hoặc niệu đạo, làm tắc nghẽn dòng chảy nước tiểu. Ngoài bí tiểu, bệnh nhân còn có thể gặp các triệu chứng như đau bụng dưới, rong kinh, cảm giác nặng vùng hạ vị.
Chấn thương hoặc can thiệp y tế vùng chậu, sản phụ khoa
Chấn thương do tai nạn, té ngã, hoặc các phẫu thuật vùng tiểu khung, sau sinh, mổ lấy thai… đều có thể ảnh hưởng tới chức năng bài tiết nước tiểu. Đặt ống thông tiểu không đúng kỹ thuật cũng dễ làm tổn thương niệu đạo, dẫn đến bí tiểu.
Nguyên nhân chức năng và bệnh lý khác
Bệnh thần kinh, rối loạn thần kinh điều khiển bàng quang
Các bệnh lý như đa xơ cứng, tổn thương tủy sống, Parkinson… làm rối loạn sự kiểm soát của thần kinh đối với bàng quang, khiến cơ bàng quang không co bóp hiệu quả để tống nước tiểu ra ngoài.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại thuốc như thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau nhóm opioid, thuốc giãn cơ… có thể ức chế hoạt động của bàng quang, gây giữ nước tiểu.
Hẹp niệu đạo
Do viêm nhiễm lặp đi lặp lại, sẹo sau chấn thương hoặc thủ thuật, hoặc do các bệnh lây truyền qua đường tình dục làm hẹp lòng niệu đạo, khiến nước tiểu khó thoát ra ngoài.
Các yếu tố nguy cơ/thói quen
Nhịn tiểu thường xuyên
Thói quen nhịn tiểu kéo dài làm rối loạn phản xạ bài xuất của bàng quang, lâu ngày có thể gây yếu cơ bàng quang, tăng nguy cơ bí tiểu.
Tâm lý căng thẳng, lo lắng kéo dài
Các vấn đề tâm lý tác động đến thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến chức năng co bóp của bàng quang.
Viêm phụ khoa, táo bón, các thủ thuật vùng sinh dục
Viêm nhiễm lan rộng, áp lực vùng chậu tăng lên do táo bón lâu ngày, hoặc tác động từ các thủ thuật có thể gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng tiểu tiện.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết bị bí tiểu ở nữ giới
Biểu hiện bị bí tiểu ở nữ giới khá rõ ràng nhưng đôi khi dễ nhầm lẫn với các rối loạn tiểu tiện khác. Những dấu hiệu bạn cần chú ý gồm:
- Căng tức vùng hạ vị: Cảm giác căng cứng, nặng bụng dưới, khó chịu hoặc đau âm ỉ ở vùng trên xương mu.
- Không đi tiểu được hoặc đi tiểu khó: Dù rất buồn tiểu nhưng chỉ tiểu được vài giọt, tia yếu, phải rặn nhiều lần.
- Cảm giác tiểu không hết: Sau khi đi tiểu vẫn cảm thấy bàng quang chưa rỗng.
- Đi tiểu nhiều lần, mỗi lần rất ít: Dấu hiệu thường gặp khi có nhiễm trùng kèm bí tiểu.
- Kèm theo sốt, ớn lạnh, buồn nôn, đau lưng: Những biểu hiện này cảnh báo có biến chứng nhiễm trùng ngược dòng, cần đi khám gấp.
Khi nào cần đi khám ngay?
Nếu bạn không tiểu được trong vòng 6–8 giờ, cảm giác bụng dưới căng đau dữ dội, kèm sốt cao, buồn nôn, cần đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được xử trí kịp thời.
Biến chứng nguy hiểm nếu không xử lý kịp thời
Bí tiểu không chỉ đơn thuần gây khó chịu mà còn dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm:
- Nhiễm trùng đường tiết niệu ngược dòng: Nước tiểu bị ứ đọng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, dễ gây viêm bể thận, nhiễm trùng huyết.
- Giãn, tổn thương bàng quang: Bàng quang phải chứa nước tiểu lâu, giãn quá mức sẽ mất khả năng co bóp, gây tiểu không tự chủ về sau.
- Suy thận cấp: Ứ nước tiểu lâu ngày làm tăng áp lực lên thận, gây suy thận cấp tính, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời.
- Ảnh hưởng tâm lý, chất lượng sống: Người bệnh luôn trong trạng thái lo lắng, căng thẳng, giảm sút chất lượng sống, ảnh hưởng sinh hoạt cá nhân, công việc.
Cách xử lý khi bị bí tiểu ở nữ giới
Xử lý ban đầu tại nhà
- Giữ bình tĩnh, không rặn mạnh: Việc cố rặn có thể gây tổn thương thêm niệu đạo và bàng quang.
- Uống đủ nước: Nếu không có chống chỉ định (ví dụ suy thận), uống nước sẽ giúp kích thích phản xạ tiểu tiện.
- Xoa nhẹ vùng bụng dưới: Có thể xoa bóp nhẹ nhàng vùng hạ vị để kích thích bàng quang.
- Tắm nước ấm: Hơi ấm có thể giúp cơ vùng chậu thư giãn, tăng khả năng tiểu tiện.
- Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hay thông tiểu tại nhà nếu không có chuyên môn.
Khi nào cần đến cơ sở y tế?
- Không đi tiểu được hoàn toàn trong vòng 6–8 giờ, bụng dưới căng đau dữ dội.
- Có kèm sốt, buồn nôn, đau lưng, ớn lạnh.
- Đã thử các biện pháp trên mà không cải thiện.
- Đang mang thai hoặc có bệnh nền mạn tính (tiểu đường, suy thận…).
Phác đồ điều trị tại chuyên khoa
- Thăm khám và chẩn đoán: Bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng, thăm khám bụng, vùng sinh dục, thực hiện các xét nghiệm nước tiểu, máu, siêu âm, chụp X-quang hệ tiết niệu.
- Đặt ống thông tiểu: Giúp giải phóng nước tiểu ứ đọng trong bàng quang nhanh chóng, giảm đau và nguy cơ nhiễm trùng.
- Điều trị nguyên nhân: Tùy nguyên nhân (nhiễm trùng, sỏi, u, bệnh thần kinh…) mà bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc, can thiệp ngoại khoa hoặc các biện pháp hỗ trợ khác.
- Theo dõi và chăm sóc: Sau khi giải quyết bí tiểu, cần tiếp tục theo dõi, điều trị triệt để nguyên nhân để phòng tái phát.
Cách phòng ngừa bị bí tiểu ở nữ giới
- Uống đủ nước mỗi ngày: Trung bình 1,5–2 lít/ngày, hạn chế đồ uống có cồn, cafein.
- Không nhịn tiểu: Khi có nhu cầu nên đi tiểu ngay, tránh hình thành thói quen xấu làm rối loạn phản xạ bàng quang.
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Đặc biệt là vùng sinh dục, tránh viêm nhiễm ngược dòng lên bàng quang.
- Điều trị sớm các bệnh lý phụ khoa, tiết niệu: Không tự ý dùng thuốc khi có dấu hiệu bất thường.
- Giữ tâm lý thoải mái, hạn chế stress: Tập luyện thể dục đều đặn, thiền, yoga, nghỉ ngơi hợp lý.
- Tuân thủ chỉ định và hướng dẫn sử dụng thuốc của bác sĩ: Hạn chế tự ý dùng các thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng tiết niệu.
Giải đáp các thắc mắc thường gặp (FAQ)
Bị bí tiểu ở nữ giới có tự khỏi không?
Thông thường bí tiểu do nguyên nhân cơ học hoặc bệnh lý không thể tự khỏi, cần được can thiệp y tế kịp thời để tránh biến chứng.
Bí tiểu có nguy hiểm đến tính mạng không?
Nếu không điều trị, bí tiểu có thể gây nhiễm trùng tiết niệu, suy thận, thậm chí đe dọa tính mạng trong trường hợp nặng.
Phụ nữ mang thai bị bí tiểu nên làm gì?
Cần đến khám chuyên khoa ngay để xác định nguyên nhân, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hoặc đặt thông tiểu tại nhà.
Bí tiểu có phải phẫu thuật không?
Tùy nguyên nhân. Nếu do sỏi lớn, u hoặc tổn thương cơ học cần phẫu thuật, còn đa phần các trường hợp khác chỉ cần đặt thông tiểu, dùng thuốc và theo dõi.
Kết luận
Bị bí tiểu ở nữ giới là vấn đề không nên xem nhẹ vì có thể gây biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe nếu không xử lý kịp thời. Khi có dấu hiệu bí tiểu, người bệnh cần bình tĩnh, áp dụng một số biện pháp hỗ trợ ban đầu và nhanh chóng đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán, xử trí đúng cách. Chủ động phòng ngừa và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp chị em giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này, bảo vệ sức khỏe tiết niệu cũng như chất lượng sống lâu dài.
