Gãy xương là chấn thương thường gặp ở mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ hiếu động cho đến người cao tuổi bị loãng xương. Bên cạnh các phương pháp điều trị y khoa như cố định xương, phẫu thuật hay phục hồi chức năng, việc xây dựng thực đơn cho người bị gãy xương đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình liền xương. Một chế độ ăn uống khoa học, giàu dưỡng chất sẽ giúp cơ thể tái tạo mô xương nhanh hơn, giảm viêm và phục hồi khả năng vận động hiệu quả.
Ngược lại, nếu không chú ý đến thực đơn cho người bị gãy xương hoặc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm không tốt, thời gian liền xương có thể kéo dài, thậm chí ảnh hưởng lâu dài đến chức năng vận động. Vì vậy, lựa chọn thực đơn hợp lý là yếu tố then chốt hỗ trợ quá trình điều trị đạt kết quả tối ưu.
Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bị gãy xương
Đảm bảo đủ canxi và vitamin D
Canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương, còn vitamin D giúp cơ thể hấp thu canxi hiệu quả hơn. Người bị gãy xương nên bổ sung khoảng 1.000 – 1.200 mg canxi và 600 – 800 IU vitamin D mỗi ngày.
- Thực phẩm giàu canxi: sữa và chế phẩm từ sữa, cá nhỏ ăn cả xương, tôm, cua, rau xanh đậm màu.
- Thực phẩm giàu vitamin D: cá hồi, cá thu, trứng, sữa tăng cường vitamin D, nấm.
Bổ sung protein chất lượng cao
Protein tham gia vào quá trình tái tạo mô và hình thành khung collagen của xương. Người bệnh nên ăn đủ 1,2 – 1,5g protein/kg cân nặng mỗi ngày. Nguồn protein tốt: thịt nạc, cá, trứng, sữa, đậu nành, hạt quinoa.
Cung cấp các khoáng chất hỗ trợ tạo xương
Kẽm, magie và phospho là những khoáng chất cần thiết giúp xương chắc khỏe, đồng thời tham gia vào quá trình liền xương.
Thực phẩm giàu khoáng: hạt bí, hạt hướng dương, ngũ cốc nguyên hạt, hải sản, rau xanh.
Tăng cường vitamin C và K
- Vitamin C kích thích sản xuất collagen – chất nền giúp xương đàn hồi và bền chắc. Nguồn vitamin C: cam, kiwi, ớt chuông, dâu tây.
- Vitamin K giúp canxi gắn vào cấu trúc xương hiệu quả hơn. Nguồn vitamin K: cải bó xôi, cải xoăn, bông cải xanh.
Uống đủ nước, tránh thực phẩm cản hấp thu canxi
Uống 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất và vận chuyển dinh dưỡng. Tránh lạm dụng đồ ngọt, nước ngọt có gas, rượu bia và cà phê vì làm giảm hấp thu canxi và kéo dài thời gian phục hồi.
Nhóm thực phẩm nên có trong thực đơn
- Sữa và chế phẩm từ sữa: cung cấp nguồn canxi dễ hấp thu.
- Cá và hải sản: giàu omega-3, canxi, vitamin D giúp chống viêm và tăng tái tạo xương.
- Thịt nạc và trứng: nguồn protein chất lượng cao.
- Rau củ quả: giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa.
- Các loại hạt và đậu: chứa kẽm, magie và protein thực vật.
Nhóm thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh
- Thực phẩm nhiều đường tinh luyện: bánh kẹo, nước ngọt.
- Đồ uống có gas và nhiều caffeine: gây mất canxi qua đường tiểu.
- Đồ ăn nhanh, chiên rán: nhiều chất béo bão hòa, không tốt cho quá trình phục hồi.
- Rượu bia: cản trở hấp thu dinh dưỡng, ảnh hưởng tái tạo xương.
- Quá nhiều muối: làm cơ thể thải canxi nhanh hơn.
Xem thêm: Chi tiết các thực phẩm nên và không nên ăn khi gãy xương
Thực đơn cho người bị gãy xương trong 7 ngày
Thực đơn ngày 1
- Sáng: Cháo yến mạch + sữa tươi + chuối.
- Phụ sáng: Sữa chua.
- Trưa: Cá hồi áp chảo, rau cải luộc, canh bí đỏ, cơm gạo lứt.
- Phụ chiều: Sinh tố bơ + óc chó.
- Tối: Ức gà nướng mật ong, salad rau xanh, canh mồng tơi.
Thực đơn ngày 2
- Sáng: Bánh mì nguyên cám + trứng ốp la + sữa đậu nành.
- Phụ sáng: Cam hoặc kiwi.
- Trưa: Bò xào súp lơ, canh cá chua, cơm trắng.
- Phụ chiều: Sữa tươi + hạnh nhân.
- Tối: Cá basa kho nghệ, rau muống luộc, canh củ dền.
Thực đơn ngày 3
- Sáng: Cháo gạo lứt hầm xương gà + rau củ.
- Phụ sáng: Sữa chua Hy Lạp.
- Trưa: Tôm hấp, canh bí xanh, cải xào tỏi, cơm trắng.
- Phụ chiều: Sinh tố xoài + hạt điều.
- Tối: Thịt heo nạc kho trứng, canh rau ngót, cà rốt luộc.
Thực đơn ngày 4
- Sáng: Bún cá + rau sống.
- Phụ sáng: Sữa tăng cường canxi.
- Trưa: Ức gà áp chảo, canh mướp nấu tôm, đậu bắp luộc, cơm gạo lứt.
- Phụ chiều: Táo + óc chó.
- Tối: Cá thu kho cà, canh cải bó xôi, bí đỏ hấp.
Thực đơn ngày 5
- Sáng: Ngũ cốc nguyên hạt + sữa tươi ít béo + dâu tây.
- Phụ sáng: Lê.
- Trưa: Bò hầm khoai tây, cải luộc, cơm trắng.
- Phụ chiều: Sinh tố chuối + hạnh nhân.
- Tối: Cá rô phi áp chảo, canh mồng tơi, súp lơ hấp.
Thực đơn ngày 6
- Sáng: Phở bò + rau thơm.
- Phụ sáng: Sữa chua uống.
- Trưa: Cá nục kho nghệ, canh rau ngót, bầu luộc, cơm gạo lứt.
- Phụ chiều: Nước cam ép + hạt điều.
- Tối: Thịt gà nấu nấm, canh bí đỏ, cải thìa xào tỏi.
Thực đơn ngày 7
- Sáng: Cháo cá lóc + rau cải xanh.
- Phụ sáng: Kiwi.
- Trưa: Bò xào cần tây, canh xương hầm rau củ, rau muống luộc, cơm trắng.
- Phụ chiều: Sữa tươi + óc chó.
- Tối: Cá hồi sốt chanh dây, salad rau củ, canh rau dền.
Mẹo kết hợp dinh dưỡng và lối sống giúp xương mau lành
- Phơi nắng sáng 15–20 phút để tổng hợp vitamin D tự nhiên.
- Uống sữa vào buổi sáng hoặc tối để tối ưu hấp thu canxi.
- Ăn kèm trái cây giàu vitamin C trong bữa chính để tăng hấp thu sắt và hỗ trợ tái tạo mô.
- Vận động nhẹ nhàng và tập phục hồi chức năng theo hướng dẫn bác sĩ để kích thích lưu thông máu và quá trình tạo xương.
Kết luận
Một thực đơn khoa học và đầy đủ dưỡng chất chính là “trợ thủ” đắc lực giúp người bị gãy xương rút ngắn thời gian hồi phục, lấy lại khả năng vận động và sức khỏe xương khớp. Bên cạnh đó, việc duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện phù hợp và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ sẽ giúp xương khỏe mạnh lâu dài, hạn chế nguy cơ tái chấn thương.
