Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là một trong những bệnh lý phổ biến và ngày càng trẻ hóa do thói quen sinh hoạt hiện đại. Bệnh không chỉ gây đau nhức, tê bì mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là gì?
Cột sống cổ gồm 7 đốt sống, được đánh số từ C1 đến C7, đóng vai trò như chiếc “cầu nối” giữa đầu và thân người. Mỗi đốt sống được ngăn cách bởi một đĩa đệm – cấu trúc đàn hồi gồm bao xơ bên ngoài và nhân nhầy bên trong – giúp giảm chấn động và duy trì độ linh hoạt cho cổ.
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ xảy ra khi bao xơ bên ngoài bị rách, khiến nhân nhầy bên trong thoát ra và chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tủy sống. Tình trạng này phổ biến nhất tại vị trí C5-C6 và C6-C7, nhưng có thể xảy ra ở bất kỳ đốt sống cổ nào. Vì hệ thống nuôi dưỡng vùng đĩa đệm cổ kém phát triển, nên vùng này dễ lão hóa sớm, dẫn đến nguy cơ thoát vị cao hơn.
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Có nhiều yếu tố kết hợp làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống cổ. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất mà người bệnh cần lưu ý:
Tuổi tác
Theo thời gian, các đĩa đệm trong cột sống cổ dần bị thoái hóa tự nhiên. Khi tuổi càng cao, nhân nhầy trong đĩa đệm mất nước, giảm tính đàn hồi và khả năng chịu lực. Lớp bao xơ bên ngoài cũng trở nên giòn, dễ rách khi có tác động mạnh hoặc vận động sai tư thế. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây thoát vị đĩa đệm ở người trung niên và cao tuổi.
Yếu tố di truyền
Một số nghiên cứu cho thấy, yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến cấu trúc mô liên kết và độ bền của đĩa đệm. Nếu trong gia đình có người thân từng mắc thoát vị đĩa đệm hoặc các bệnh lý cột sống, nguy cơ mắc bệnh ở bạn sẽ cao hơn so với người bình thường.
Lối sống không lành mạnh
Các thói quen xấu trong sinh hoạt hằng ngày như hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên, ít vận động, ăn uống thiếu chất (đặc biệt là canxi, vitamin D, omega-3) đều làm tăng tốc độ thoái hóa đĩa đệm. Hút thuốc còn làm giảm lưu lượng máu đến mô đĩa đệm, khiến vùng này dễ bị tổn thương và suy yếu theo thời gian.
Chấn thương hoặc tai nạn
Những chấn thương đột ngột ở vùng cổ (do té ngã, va chạm khi chơi thể thao, tai nạn giao thông…) có thể làm tổn thương bao xơ của đĩa đệm, khiến nhân nhầy thoát ra ngoài và chèn ép vào rễ thần kinh. Một số trường hợp, chấn thương lặp lại nhiều lần dù nhẹ cũng làm tăng nguy cơ thoát vị.
Tư thế sai trong sinh hoạt và lao động
Ngồi lâu một tư thế, cúi đầu quá mức khi làm việc với máy tính hoặc điện thoại, nằm gối quá cao, hoặc mang vác vật nặng sai tư thế… đều tạo áp lực không đồng đều lên cột sống cổ. Về lâu dài, tình trạng này khiến đĩa đệm bị biến dạng, bao xơ rách và nhân nhầy trượt ra ngoài, gây thoát vị.
Đặc biệt, dân văn phòng, tài xế, thợ may, kỹ thuật viên máy tính… là nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do đặc thù công việc đòi hỏi ngồi lâu, ít vận động.
Dấu hiệu nhận biết thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Dấu hiệu lâm sàng
- Đau cổ lan rộng: Cơn đau có thể xuất phát tại một điểm cổ, sau đó lan đến vai, cánh tay, thậm chí ra sau đầu và hốc mắt. Đau tăng khi cúi lâu hoặc giữ cổ cố định.
- Tê bì tay, chân: Nếu khối thoát vị chèn vào tủy sống, người bệnh có thể tê từ cổ lan ra cả tứ chi. Nếu chỉ chèn vào rễ thần kinh, thường tê vùng tay.
- Hạn chế vận động: Khó khăn khi quay cổ, cúi đầu hoặc giơ tay ra sau. Một số người cảm thấy bắp chân căng cứng khi đi lại.
- Yếu cơ: Khi tủy sống bị chèn ép lâu ngày, cơ tay, cơ chân có thể yếu đi, gây khó khăn trong sinh hoạt.
- Triệu chứng khác: Đau một bên ngực, chóng mặt, khó nuốt, đau tai, nhức đầu vùng chẩm, ù tai, thậm chí rối loạn tiểu tiện.
Dấu hiệu theo cấp độ
- Cấp I: Cứng cổ, đau âm ỉ, lan dần xuống vai khi làm việc nặng.
- Cấp II: Đau từ gáy lan ra đầu, khó xoay cổ, có thể vẹo cổ tạm thời.
- Cấp III: Đau dữ dội, tê bì tay chân, giảm cảm giác, chóng mặt, thậm chí ngáp chảy nước mắt và nấc cụt.
Dấu hiệu cận lâm sàng
- Chụp MRI: Cho thấy vị trí đĩa đệm bị thoát vị, chèn ép rễ thần kinh/tủy sống.
- X-quang: Mất đường cong sinh lý, gai xương, đặc xương dưới sụn…
- CT-scan: Đánh giá chính xác tình trạng chèn ép và mức độ tổn thương.
Thoát vị đĩa đệm cổ có nguy hiểm không?
Thoát vị đĩa đệm cổ không chỉ gây đau nhức mà còn tiềm ẩn những biến chứng nghiêm trọng:
- Thiếu máu não: Khi đĩa đệm chèn lên động mạch đốt sống, máu lên não bị giảm, gây chóng mặt, mất thăng bằng.
- Hẹp ống sống cổ: Dễ gây tê yếu tay chân, mất cảm giác nếu không điều trị sớm.
- Hội chứng chèn ép tủy: Là biến chứng nặng, có thể gây liệt nếu kéo dài.
- Liệt vĩnh viễn: Khi nhân nhầy ép mạnh vào tủy sống cổ, làm mất khả năng vận động, nguy cơ tàn tật hoặc tử vong nếu không can thiệp kịp thời.
Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Điều trị nội khoa
- Thuốc giảm đau, kháng viêm (NSAIDs), thuốc giãn cơ, corticoid.
- Dùng theo chỉ định bác sĩ, tránh lạm dụng vì có thể gây hại cho gan, thận, dạ dày.
Vật lý trị liệu
- Áp dụng các thiết bị hiện đại như máy kéo giãn cột sống DTS, sóng ngắn, shockwave…
- Hỗ trợ giảm đau, tăng tuần hoàn máu, làm mềm cơ và phục hồi chức năng.
Phẫu thuật (trong trường hợp nặng)
- Phẫu thuật lấy đĩa đệm lối trước: Hàn xương liên thân đốt hoặc đặt đĩa đệm nhân tạo.
- Giải ép lối sau: Loại bỏ bản sống hoặc mở rộng lỗ liên hợp.
- Phẫu thuật ACDF: Phổ biến nhất hiện nay, giúp giải ép và làm vững cột sống.
Lưu ý: Phẫu thuật chỉ áp dụng với khoảng 5% trường hợp thật sự cần thiết.
Phương pháp không dùng thuốc – không phẫu thuật
- Trị liệu thần kinh cột sống (Chiropractic): Nắn chỉnh sai lệch cột sống bằng tay, giúp khôi phục chức năng và giảm chèn ép dây thần kinh. Được chứng minh an toàn và hiệu quả tại nhiều nước tiên tiến.
- Pneumex PneuBack: Công nghệ kéo giãn giảm áp không trọng lực, kết hợp 7 bước điều trị toàn diện, phù hợp với bệnh nhân nặng.
Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh và ngăn bệnh tái phát sau điều trị, cần lưu ý:
- Rèn luyện thể chất đều đặn (đặc biệt là các bài tập giãn cơ cổ).
- Duy trì tư thế đúng khi ngồi, ngủ, làm việc.
- Tránh cúi đầu lâu hoặc mang vác nặng sai tư thế.
- Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: canxi, vitamin D3, K2, kẽm…
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, tránh đồ uống lạnh.
- Uống đủ nước mỗi ngày.
- Giữ ấm cơ thể vào mùa lạnh, đặc biệt là vùng cổ.
- Tái khám định kỳ và điều trị sớm nếu xuất hiện triệu chứng.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp nếu bạn có những biểu hiện sau:
- Đau cổ kéo dài không rõ nguyên nhân.
- Tê bì tay, khó cử động, chóng mặt liên tục.
- Dáng đi bất thường, khó giữ thăng bằng.
- Đã điều trị nhưng triệu chứng không thuyên giảm.
Kết luận
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phục hồi nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp. Việc duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện hợp lý và khám định kỳ giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng, hạn chế biến chứng ảnh hưởng đến thần kinh và vận động.
Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe cột sống ngay từ hôm nay để duy trì cuộc sống năng động, không lo biến chứng.
