Vẹo cột sống ngực là một tình trạng bất thường của cột sống, trong đó cột sống không còn thẳng khi nhìn từ phía trước hoặc phía sau mà cong sang một bên, tạo thành hình chữ C, chữ S hoặc thậm chí xoắn ốc. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến hình dáng cơ thể mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.
Vẹo cột sống ngực là gì?
Ở người bình thường, cột sống ngực – gồm 12 đốt sống từ T1 đến T12 – có xu hướng cong nhẹ ra sau (gọi là cong sinh lý). Tuy nhiên, trong trường hợp vẹo cột sống ngực, các đốt sống này bị lệch khỏi trục thẳng đứng, tạo thành đường cong bất thường theo chiều ngang. Tình trạng này khiến tư thế cơ thể trở nên mất cân đối, đồng thời ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tiêu hóa và thẩm mỹ nếu không được điều trị.
Các loại vẹo cột sống ngực thường gặp
Tùy vào hình dạng cong của cột sống, vẹo cột sống ngực được chia thành ba dạng chính:
- Vẹo hình chữ C: Cột sống cong sang một bên theo dạng đơn cung. Đây là dạng nhẹ và phổ biến nhất.
- Vẹo hình chữ S: Cột sống cong hai đoạn ngược chiều nhau, tạo thành hình chữ S. Dạng này phức tạp hơn và thường có xu hướng tiến triển nhanh.
- Vẹo dạng xoắn ốc: Là tình trạng nặng, trong đó cột sống không chỉ cong mà còn xoắn theo trục dọc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cấu trúc xương và các cơ quan nội tạng.
Phân độ vẹo cột sống ngực theo mức độ nghiêm trọng
Mức độ cong của cột sống được đánh giá bằng góc Cobb – phương pháp đo trên phim X-quang. Dựa vào đó, bệnh được chia thành:
- Nhẹ: Dưới 20 độ – thường không có triệu chứng rõ rệt và chỉ cần theo dõi định kỳ.
- Trung bình: Từ 20–40 độ – có thể gây lệch vai, đau lưng nhẹ, cần can thiệp hỗ trợ.
- Nặng: Trên 40 độ – dễ gây biến dạng cột sống, ảnh hưởng hô hấp, thẩm mỹ và chất lượng sống, thường phải phẫu thuật.
Vẹo cột sống ngực có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào từ T1 đến T12, nhưng phổ biến nhất là vùng giữa đến dưới của cột sống ngực (T6 – T12) – nơi chịu nhiều áp lực trong sinh hoạt, học tập và lao động.
Triệu chứng nhận biết vẹo cột sống ngực
Tùy vào mức độ cong, người bệnh có thể gặp các biểu hiện sau:
- Vai không đều nhau: Một bên vai cao hoặc thấp hơn bên kia.
- Xương bả vai nhô ra: Thường thấy rõ khi cúi người về phía trước.
- Eo và hông lệch: Một bên eo lõm sâu, bên kia phình ra.
- Đau lưng: Nhức mỏi vùng ngực, đặc biệt sau khi ngồi lâu hoặc vận động nhiều.
- Mệt mỏi: Dễ cảm thấy đuối sức khi vận động.
- Khó thở: Ở mức độ nặng, cột sống cong ép vào lồng ngực, gây ảnh hưởng đến hô hấp.
Nguyên nhân gây vẹo cột sống ngực
Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định trong nhiều trường hợp (gọi là vô căn), nhưng một số yếu tố nguy cơ được ghi nhận bao gồm:
- Di truyền: Nếu trong gia đình có người từng mắc, nguy cơ bị cao hơn.
- Giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc cao gấp 7–10 lần nam giới.
- Độ tuổi: Phát hiện chủ yếu trong độ tuổi dậy thì – giai đoạn tăng trưởng nhanh.
- Thần kinh – cơ: Các bệnh như xơ cứng tủy sống, loạn dưỡng cơ, bại não.
- Chấn thương hoặc phẫu thuật cột sống trước đó.
- Bẩm sinh: Do dị tật trong quá trình hình thành cột sống từ bào thai.
- Tư thế sai khi học tập, làm việc hoặc ngủ trong thời gian dài.
Chẩn đoán vẹo cột sống ngực như thế nào?
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ tiến hành:
- Khám lâm sàng: Quan sát tư thế, độ lệch vai, eo và lưng khi cúi người.
- X-quang: Đánh giá mức độ cong và đo góc Cobb.
- MRI: Xem xét ảnh hưởng đến mô mềm, thần kinh.
- CT scan: Chi tiết về cấu trúc xương, mức độ xoắn hoặc biến dạng.
- Theo dõi tiến triển: Chụp định kỳ để đánh giá sự thay đổi của cột sống theo thời gian.
Các phương pháp điều trị vẹo cột sống ngực
Việc điều trị phụ thuộc vào độ tuổi, mức độ cong và triệu chứng:
1. Điều trị không phẫu thuật:
- Theo dõi định kỳ: Dành cho trường hợp nhẹ, nhất là trẻ em đang phát triển.
- Đeo đai chỉnh cột sống: Như đai chống gù Bonbone Pita Sapo – giữ cột sống ở tư thế đúng, ngăn cong thêm.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập yoga, pilates, plank giúp tăng sức mạnh cơ lưng – bụng, cải thiện độ linh hoạt.
- Điều chỉnh sinh hoạt: Tư thế đúng khi học tập, làm việc.
Xem thêm: 18 bài tập chữa vẹo cột sống hiệu quả
2. Phẫu thuật chỉnh hình cột sống:
- Áp dụng cho trường hợp nặng (trên 40 độ), có đau, biến dạng, hoặc khó thở.
- Bác sĩ có thể cấy thanh thép, ốc vít, thanh nẹp vào cột sống để giữ thẳng.
Chăm sóc tại nhà và lối sống hỗ trợ điều trị
Người bệnh có thể cải thiện triệu chứng thông qua:
- Giữ tư thế đúng: Tránh ngồi hoặc đứng lệch lưng, gù lưng.
- Tư thế ngủ khoa học: Nằm ngửa, dùng gối và đệm hỗ trợ.
- Thường xuyên tập luyện tại nhà: Theo hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên viên phục hồi chức năng.
- Kiểm soát cân nặng: Giảm áp lực lên cột sống.
- Sử dụng dụng cụ hỗ trợ: Như đai chỉnh lưng nếu cần.
Biến chứng nếu không điều trị kịp thời
Nếu để lâu, vẹo cột sống ngực có thể dẫn đến:
- Đau lưng mãn tính, đau cổ vai gáy.
- Biến dạng thân thể: Lệch vai, lưng gù, eo không đều.
- Hẹp khí phế quản, suy giảm hô hấp.
- Suy giảm tâm lý: Tự ti, trầm cảm, ngại giao tiếp.
- Hạn chế vận động, giảm khả năng lao động.
- Suy giảm chức năng tim – phổi – tiêu hóa.
- Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nữ giới.
Biện pháp phòng ngừa vẹo cột sống ngực
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách:
- Tập luyện đều đặn: Tăng cường cơ bụng – lưng.
- Duy trì tư thế đúng: Khi ngồi học, làm việc và ngủ.
- Tránh ngồi lâu: Cứ mỗi 30–45 phút nên đứng dậy vận động nhẹ.
- Không mang vác vật nặng lệch bên.
- Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Canxi, vitamin D, protein cho hệ xương khỏe mạnh.
- Khám tầm soát định kỳ: Đặc biệt với trẻ trong độ tuổi phát triển.
Vẹo cột sống ngực là bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Việc phát hiện sớm, duy trì tư thế đúng và can thiệp đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được các biến chứng nghiêm trọng và duy trì cuộc sống khỏe mạnh.
Xem thêm: Dấu hiệu vẹo cột sống ở trẻ em
Câu hỏi thường gặp
1. Vẹo cột sống ngực có chữa khỏi hoàn toàn không?
Trường hợp nhẹ nếu phát hiện sớm có thể kiểm soát tốt bằng tập luyện và đai chỉnh. Trường hợp nặng có thể cần phẫu thuật.
2. Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao không?
Có thể có nguy cơ cao hơn do thay đổi trọng lượng và tư thế cơ thể. Cần theo dõi sát và vận động phù hợp.
3. Vẹo cột sống ngực ảnh hưởng đến sinh hoạt không?
Có. Gây đau, mệt mỏi, lệch tư thế, khó thở và ảnh hưởng ngoại hình.
4. Cần làm gì khi nghi ngờ mắc bệnh?
Thăm khám bác sĩ chuyên khoa cột sống hoặc chấn thương chỉnh hình càng sớm càng tốt.
