Khớp vai là một trong những khớp vận động linh hoạt nhất của cơ thể con người. Bao quanh khớp vai là bao hoạt dịch, một túi chứa chất lỏng có vai trò như lớp đệm, giúp giảm ma sát giữa các mô (xương, gân, cơ) khi cử động. Khi bao hoạt dịch này bị viêm, người bệnh sẽ gặp phải tình trạng đau nhức, sưng tấy, hạn chế vận động, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
Viêm bao hoạt dịch khớp vai là bệnh lý phổ biến ở nhiều độ tuổi, đặc biệt ở người thường xuyên hoạt động vùng vai, người lớn tuổi hoặc có bệnh lý xương khớp nền. Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển thành mãn tính, làm giảm chức năng vận động, gây đau mạn tính và thậm chí dẫn đến biến dạng khớp.
Triệu chứng viêm bao hoạt dịch khớp vai
Người mắc viêm bao hoạt dịch khớp vai thường có thể nhận biết qua các biểu hiện đặc trưng sau:
-
Đau vai âm ỉ hoặc dữ dội: Cơn đau thường khởi phát từ nhẹ, nhưng tăng dần theo thời gian hoặc sau các hoạt động liên quan đến vùng vai như nâng tay, vươn người, giơ tay lên cao. Đau có thể lan ra vùng cổ, cánh tay hoặc lưng trên. Đặc biệt, đau thường trầm trọng hơn vào ban đêm, ảnh hưởng đến giấc ngủ.
-
Sưng và tấy đỏ tại vùng vai: Do viêm và tích tụ dịch lỏng trong bao hoạt dịch. Dù mức độ sưng không lớn như viêm khớp gối, nhưng vẫn đủ gây cảm giác khó chịu. Một số trường hợp còn cảm thấy nóng rát vùng vai, kèm theo đỏ da.
-
Cứng khớp: Cảm giác khó xoay, khó giơ tay hoặc thực hiện các động tác sinh hoạt như chải đầu, mặc áo, với tay lấy đồ.
-
Tiếng lạo xạo khi cử động vai: Do các mô viêm, dày lên và cọ xát trong ổ khớp, có thể tạo ra âm thanh nhỏ khi cử động.
-
Suy yếu cơ vai: Khi tình trạng viêm kéo dài không điều trị, cơ vai có thể bị suy yếu, gây khó khăn trong việc cầm, nắm hoặc mang vật nhẹ.
-
Sốt nhẹ (trong viêm nhiễm): Nếu viêm bao hoạt dịch do vi khuẩn, người bệnh có thể sốt, ớn lạnh, cơ thể mệt mỏi. Đây là dấu hiệu cảnh báo viêm nhiễm nghiêm trọng cần được can thiệp y tế ngay.
Nguyên nhân gây bệnh
Viêm bao hoạt dịch khớp vai có thể do nhiều yếu tố đơn lẻ hoặc kết hợp, bao gồm:
-
Chấn thương trực tiếp: Do tai nạn, va đập hoặc té ngã khiến bao hoạt dịch bị tổn thương, viêm và tích tụ dịch.
-
Vận động lặp đi lặp lại: Những người làm các nghề như họa sĩ, thợ hồ, vận động viên tennis, cầu lông thường xuyên xoay vai có nguy cơ cao do áp lực cơ học lặp lại gây mài mòn bao hoạt dịch.
-
Tuổi tác cao: Quá trình lão hóa tự nhiên khiến bao hoạt dịch và các cấu trúc quanh khớp dễ bị mòn, giảm độ đàn hồi và dễ viêm.
-
Bệnh lý nền: Gút, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến, rối loạn tuyến giáp… đều có thể góp phần vào phản ứng viêm hệ thống và làm tổn thương bao hoạt dịch.
-
Tư thế sai và vận động sai kỹ thuật: Ngồi cong lưng, lệch vai, ngủ nghiêng một bên lâu ngày hoặc tập thể dục sai cách làm tăng nguy cơ chèn ép bao hoạt dịch.
-
Nguyên nhân hiếm gặp:
-
Viêm do vi khuẩn (nhiễm trùng).
-
Tổn thương do lắng đọng tinh thể canxi.
-
Phản ứng sau tiêm phòng cúm hoặc các vắc xin.
-
Đối tượng có nguy cơ cao
Một số nhóm đối tượng dễ bị viêm bao hoạt dịch khớp vai bao gồm:
-
Người làm việc tay chân hoặc thể thao: Vận động viên, người chơi golf, tennis, người làm vườn…
-
Người cao tuổi: Suy giảm mô liên kết và độ dẻo dai khiến khớp dễ bị tổn thương.
-
Người mắc bệnh mãn tính: Gút, tiểu đường, rối loạn tuyến giáp, lupus…
-
Người ít vận động hoặc tập luyện không đúng kỹ thuật.
-
Công việc nặng, phải nâng – kéo – đẩy vật thường xuyên.
Phân loại viêm bao hoạt dịch khớp vai
Viêm bao hoạt dịch khớp vai được chia thành nhiều dạng khác nhau, tùy theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Viêm cấp tính
- Khởi phát đột ngột sau va chạm, hoạt động mạnh hoặc tập luyện sai cách.
- Đau nhiều, khớp đỏ, sưng rõ ràng, hạn chế vận động.
- Phản ứng viêm có thể xảy ra mạnh mẽ nhưng thường khỏi nhanh nếu điều trị sớm.
Viêm do nhiễm trùng
- Hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm.
- Triệu chứng gồm: sưng nóng, đỏ, đau dữ dội kèm sốt cao.
- Cần dùng kháng sinh ngay để tránh nguy cơ nhiễm trùng lan rộng, nhiễm trùng huyết.
Viêm mãn tính
- Diễn tiến chậm, kéo dài hàng tháng.
- Thường do viêm tái đi tái lại, hoặc tổn thương vi thể kéo dài.
- Nếu không kiểm soát tốt sẽ gây teo cơ, hạn chế vận động nghiêm trọng.
Phương pháp chẩn đoán
Bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp sau để chẩn đoán chính xác:
-
Khám lâm sàng: Đánh giá phạm vi vận động, điểm đau, cảm giác, âm thanh bất thường…
-
Chọc hút dịch bao hoạt dịch: Lấy dịch xét nghiệm tìm vi khuẩn, tế bào viêm, tinh thể gút…
-
X-quang: Để loại trừ tổn thương xương, gai xương.
-
Siêu âm hoặc MRI: Cho phép thấy tình trạng viêm, tràn dịch, rách gân hoặc tổn thương cơ xung quanh.
-
Xét nghiệm máu: Đánh giá viêm toàn thân hoặc các bệnh lý tự miễn.
Điều trị viêm bao hoạt dịch khớp vai
1. Điều trị bảo tồn (áp dụng sớm)
-
Nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh sử dụng vai bị viêm trong 1–2 tuần đầu.
-
Chườm lạnh 10–15 phút/lần, 2–3 lần/ngày để giảm sưng.
-
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): ibuprofen, naproxen…
-
Thuốc bôi giảm đau tại chỗ.
-
Mang đai hoặc nẹp vai hỗ trợ giữ ổn định khớp.
-
Vật lý trị liệu: Massage nhẹ, chiếu tia hồng ngoại, bài tập kéo giãn phù hợp.
2. Điều trị chuyên sâu
-
Tiêm corticoid nội khớp: Giảm nhanh triệu chứng nhưng không nên tiêm lặp lại nhiều lần.
-
Kháng sinh: Nếu có nhiễm trùng, thường phối hợp truyền tĩnh mạch.
-
Phẫu thuật nội soi: Khi bảo tồn không hiệu quả, bác sĩ sẽ loại bỏ phần bao hoạt dịch bị tổn thương, rửa khớp, chỉnh sửa mô viêm. Ưu tiên nội soi vì ít xâm lấn, phục hồi nhanh.
Biến chứng nếu không điều trị
Nếu không can thiệp kịp thời, viêm bao hoạt dịch khớp vai có thể gây:
-
Mất khả năng vận động vai.
-
Teo cơ quanh khớp.
-
Viêm lan đến mô mềm khác: gân, dây chằng, túi hoạt dịch lân cận.
-
Nhiễm trùng huyết (ở thể viêm nhiễm khuẩn).
Cách phòng ngừa hiệu quả
Một số thói quen đơn giản trong sinh hoạt và luyện tập có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc viêm bao hoạt dịch khớp vai:
-
Khởi động kỹ trước khi tập luyện.
-
Tránh lặp lại động tác vai trong thời gian dài, nghỉ giải lao hợp lý.
-
Kiểm soát bệnh lý nền như gút, tiểu đường.
-
Duy trì cân nặng hợp lý để giảm tải cho khớp.
-
Tư thế làm việc và sinh hoạt đúng.
-
Ăn uống đầy đủ chất, đặc biệt là canxi, vitamin D và omega-3.
-
Tập luyện nhẹ nhàng thường xuyên: bơi lội, yoga, đạp xe.
Viêm bao hoạt dịch khớp vai không chỉ đơn thuần là cơn đau thoáng qua mà có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động nếu không được quan tâm đúng mức. Việc điều trị cần phối hợp giữa nghỉ ngơi, dùng thuốc, tập phục hồi chức năng và phòng ngừa tái phát. Đừng chủ quan với những cơn đau vai âm ỉ, hãy đến Phòng khám xương khớp Cao Khang để được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, tránh biến chứng nặng nề.
FAQ – Câu hỏi thường gặp
1. Viêm bao hoạt dịch khớp vai có tự khỏi không?
Với các trường hợp nhẹ và chăm sóc đúng cách, bệnh có thể cải thiện. Tuy nhiên vẫn cần khám bác sĩ để xác định nguyên nhân.
2. Bao lâu thì khỏi hoàn toàn?
Nếu điều trị sớm, thông thường sau 2–4 tuần triệu chứng sẽ cải thiện đáng kể. Trường hợp nặng hoặc mãn tính có thể kéo dài hơn.
3. Có được tập thể thao khi đang điều trị không?
Trong giai đoạn cấp cần nghỉ ngơi. Sau đó có thể phục hồi vận động dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu.
4. Viêm bao hoạt dịch khớp vai có thể tái phát không?
Có. Nếu không thay đổi thói quen sinh hoạt, luyện tập sai cách, bệnh có thể tái lại nhiều lần và nặng hơn.
5. Có nên tiêm corticoid khi mắc Viêm bao hoạt dịch khớp vai không?
Tiêm corticoid có thể giúp giảm đau nhanh, nhưng cần được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa. Không nên lạm dụng vì có thể gây yếu gân và biến chứng.
