Bệnh gút là một dạng viêm khớp do rối loạn chuyển hóa axit uric, dẫn đến sự tích tụ tinh thể urat tại các khớp, gây đau, sưng viêm. Ngoài thuốc điều trị, chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát cơn đau gút và ngăn ngừa tái phát.
Việc tuân thủ chế độ ăn lành mạnh, ít purine, giàu chất xơ, vitamin không chỉ hỗ trợ đào thải axit uric mà còn cải thiện sức khỏe toàn thân, giúp người bệnh sống vui khỏe mỗi ngày.
Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bệnh gút
Người mắc bệnh gút nên ghi nhớ một số nguyên tắc cơ bản dưới đây khi lựa chọn thực phẩm hàng ngày:
Những thực phẩm nên ăn:
-
Rau xanh: bông cải xanh, cải ngọt, bí đỏ, cải bó xôi…
-
Trái cây ít đường: cam, bưởi, lê, chuối, dứa (vừa phải).
-
Sữa ít béo và sữa chua không đường.
-
Ngũ cốc nguyên cám: gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám.
-
Đạm thực vật: đậu phụ, đậu đen, đậu lăng, hạt sen.
-
Thịt trắng và cá sông: thịt gà bỏ da, cá rô, cá diêu hồng (không phải cá biển).
-
Dầu thực vật tốt: dầu oliu, dầu hạt cải.
-
Uống nhiều nước: 2–2.5 lít/ngày để hỗ trợ đào thải axit uric.
Những thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh:
-
Thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản có vỏ (tôm, sò, nghêu…).
-
Thực phẩm giàu purine như cá hồi, cá ngừ, thịt bò.
-
Đồ uống có cồn và nước ngọt đóng chai.
-
Trái cây ngọt nhiều fructose như nho, táo, lựu.
-
Đường tinh luyện và carbohydrate tinh chế (bánh ngọt, bún trắng, gạo trắng).
Thực đơn 1 tuần cho người bệnh gút (3 bữa/ngày)
Dưới đây là bảng thực đơn mẫu cho 7 ngày, phù hợp với nguyên tắc dinh dưỡng dành cho người bệnh gút. Thực đơn có thể linh hoạt thay đổi theo sở thích và tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người.
| Ngày | Bữa sáng | Bữa trưa | Bữa tối |
|---|---|---|---|
| Thứ 2 | Bánh mì nguyên cám kẹp trứng luộc, sữa đậu nành | Cơm gạo lứt, cá hồi áp chảo, canh cải ngọt thịt băm, rau luộc | Cháo yến mạch thịt băm, bông cải xanh luộc, cam tráng miệng |
| Thứ 3 | Cháo đậu xanh hạt sen, nước ép cam | Cơm trắng, thịt nạc luộc, canh bí đỏ, rau cải ngồng xào tỏi | Cá diêu hồng hấp hành, su su luộc, canh rau cần |
| Thứ 4 | Bánh cuốn, sữa tách béo | Cơm gạo lứt, đậu phụ rán sốt cà, canh rau đay mồng tơi | Gà kho sả nghệ (ít mỡ), đậu bắp luộc, canh cải xanh nấu tôm |
| Thứ 5 | Phở gà, sữa hạt | Cơm trắng, cá thu kho cà, rau củ luộc, canh bí đao | Trứng đúc thịt, canh mướp đắng nhồi thịt, su hào luộc |
| Thứ 6 | Cháo thịt ức gà bỏ da, nước ép lê | Cơm gạo lứt, tôm rang lá chanh, canh mồng tơi, salad trứng luộc | Thịt cá chép om dưa, cải chân vịt xào tỏi, canh khoai sọ thịt bằm |
| Thứ 7 | Bún gạo lứt xào rau củ, sinh tố bơ chuối | Cơm trắng, thịt ức gà xào rau củ, canh cải cúc nấu thịt bằm | Cá rô phi áp chảo, đậu hà lan hấp, canh cà chua |
| Chủ nhật | Miến xào thịt gà bỏ da, sinh tố việt quất | Cơm trắng, cá ngừ kho thơm, canh mướp nấu mọc, cải xanh xào tỏi | Cháo đậu xanh cá hồi, súp nấm hạt sen, salad cải xoăn bơ |
Gợi ý bữa phụ trong tuần
Để bổ sung năng lượng và dinh dưỡng hợp lý giữa các bữa chính, người bệnh gút có thể chọn các món ăn nhẹ lành mạnh:
-
Trái cây tươi: cam, lê, chuối, dứa (lượng vừa phải).
-
Sữa chua không đường, sữa hạt.
-
Bánh chuối yến mạch, bánh táo yến mạch.
-
Sinh tố: bơ chuối, việt quất sữa chua, dâu cà rốt.
Lưu ý quan trọng khi áp dụng thực đơn
-
Cân bằng các nhóm chất: Tinh bột – đạm – chất béo – vitamin – khoáng chất.
-
Ăn đúng giờ – đủ bữa, không bỏ bữa, đặc biệt bữa sáng.
-
Giảm cân từ từ, nếu thừa cân – hạn chế ăn khuya, đồ chiên rán.
-
Không dùng nước hầm xương, thịt để nấu canh vì giàu purine.
-
Chế biến nhẹ nhàng: hấp, luộc, om – tránh xào nhiều dầu.
-
Kết hợp tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, thể dục trị liệu.
-
Tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa xương khớp.
Kết luận
Dinh dưỡng là một “trợ thủ” đắc lực giúp kiểm soát hiệu quả bệnh gút. Việc duy trì một thực đơn hợp lý, khoa học và cá nhân hóa theo tình trạng sức khỏe sẽ giúp người bệnh phòng ngừa tái phát cơn đau, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Người bệnh gút có được ăn thịt không?
Có, nhưng nên chọn thịt trắng như thịt gà bỏ da hoặc cá sông và ăn với lượng vừa phải (khoảng 50–100g/ngày). Tránh thịt đỏ, nội tạng và hải sản vì chứa nhiều purine.
2. Người bị gút có ăn được trứng không?
Trứng là nguồn đạm an toàn, ít purine và giàu dinh dưỡng. Người bệnh gút có thể ăn 3–4 quả trứng mỗi tuần, ưu tiên trứng luộc thay vì chiên.
3. Có nên kiêng hoàn toàn đậu phụ và các loại đậu?
Không cần kiêng hoàn toàn. Mặc dù đậu chứa một lượng purine nhất định, nhưng là purine thực vật và ít gây ảnh hưởng như purine từ động vật. Đậu phụ, đậu lăng, đậu xanh, đậu đen là nguồn đạm thực vật an toàn nếu ăn với lượng hợp lý.
4. Sinh tố hoặc nước ép có tốt cho người bệnh gút không?
Tốt nếu chọn nguyên liệu phù hợp. Nên ưu tiên sinh tố từ rau củ, bơ, việt quất, cam hoặc sữa chua không đường. Tránh sinh tố hoặc nước ép từ nho, lựu, xoài – những loại trái cây nhiều fructose.
5. Cần tái khám và kiểm tra axit uric bao lâu một lần?
Tùy vào mức độ bệnh, nhưng thông thường người bệnh gút nên tái khám 3–6 tháng/lần để kiểm tra nồng độ axit uric trong máu và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp hơn.
Nếu bạn cần tư vấn chế độ dinh dưỡng hoặc thăm khám bệnh gút, hãy đến Phòng khám Xương Khớp Cao Khang để được bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ tận tình.
Xem thêm: 7 cách chữa bệnh gút bằng lá tía tô
