Gãy xương là một chấn thương phổ biến có thể xảy ra do tai nạn, té ngã hoặc các bệnh lý làm suy yếu hệ xương khớp. Trong quá trình phục hồi, bên cạnh việc điều trị y tế đúng cách, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tái tạo mô xương, giảm viêm và rút ngắn thời gian lành thương. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ bị gãy xương kiêng ăn gì và nên ăn gì? Bài viết dưới đây từ chuyên gia xương khớp tại Phòng khám Cao Khang sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Gãy xương kiêng ăn gì?
Thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và trans fat
Các món ăn chiên rán, thức ăn nhanh (fast food), bơ thực vật và đồ ăn vặt đóng gói thường chứa hàm lượng chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa cao. Những loại chất béo này không chỉ làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể mà còn ảnh hưởng đến quá trình hấp thu canxi và các vi chất thiết yếu cho xương. Ngoài ra, chúng còn gây tăng cân – yếu tố làm gia tăng áp lực lên các xương đang phục hồi.
Thức ăn và đồ uống chứa quá nhiều đường
Các loại bánh kẹo ngọt, nước ngọt có gas, nước tăng lực là những “thủ phạm” gây mất canxi qua đường tiết niệu. Đường cũng làm tăng quá trình viêm nội sinh, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng hình thành mô xương mới. Việc sử dụng quá nhiều đường còn làm suy yếu hệ miễn dịch – yếu tố quan trọng trong quá trình hồi phục sau chấn thương.
Rượu, bia và chất kích thích
Rượu bia là một trong những yếu tố cản trở hấp thu canxi, làm rối loạn chức năng gan – nơi chuyển hóa vitamin D. Ngoài ra, các chất kích thích như thuốc lá còn làm giảm lưu lượng máu đến vùng xương bị gãy, khiến quá trình phục hồi kéo dài hơn. Người bị gãy xương nên tuyệt đối tránh rượu bia, đặc biệt là trong những tuần đầu sau chấn thương.
Thực phẩm nhiều muối (natri)
Ăn mặn không chỉ gây hại cho tim mạch mà còn làm tăng đào thải canxi qua nước tiểu. Các loại thực phẩm nên hạn chế bao gồm: mì gói, dưa muối, cá khô, snack mặn và các món kho mặn. Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn hằng ngày là một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả giúp giữ canxi cho xương.
Các loại đồ ăn dễ gây viêm
Thịt đỏ chế biến sẵn như xúc xích, lạp xưởng, thịt xông khói chứa nhiều phụ gia, nitrat và chất bảo quản – những chất có thể gây viêm mạn tính trong cơ thể. Khi phản ứng viêm kéo dài, quá trình liền xương sẽ bị chậm lại và dễ dẫn đến sưng đau kéo dài hoặc xương hồi phục không hoàn toàn.
Tránh lạm dụng caffeine
Dù caffeine có thể giúp tỉnh táo, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều cà phê, trà đặc hoặc nước tăng lực sẽ làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu. Nếu bạn là người có thói quen uống cà phê mỗi ngày, hãy giới hạn ở mức 1 ly/ngày và nên dùng loại ít đường, ít sữa để giảm tác động tiêu cực đến xương.
Gãy xương nên ăn gì để xương nhanh hồi phục?
Thực phẩm giàu canxi
Canxi là thành phần chính trong cấu trúc xương. Trong thời gian gãy xương, nhu cầu canxi của cơ thể tăng cao để tái tạo mô xương mới. Bạn nên bổ sung từ các nguồn tự nhiên như:
- Sữa và các chế phẩm từ sữa (sữa tươi, sữa chua, phô mai)
- Cá nhỏ ăn được cả xương (cá mòi, cá cơm)
- Đậu hũ, đậu nành, mè đen
Ngoài ra, sử dụng canxi dạng viên nên có chỉ định từ bác sĩ để tránh quá liều gây sỏi thận hoặc táo bón.
Thực phẩm giàu vitamin D
Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả và hỗ trợ quá trình khoáng hóa xương. Nguồn vitamin D tự nhiên gồm:
- Cá béo (cá hồi, cá thu, cá ngừ)
- Trứng gà (lòng đỏ)
- Gan cá
Ngoài ra, bạn nên phơi nắng sáng sớm khoảng 15–30 phút mỗi ngày để cơ thể tổng hợp vitamin D tự nhiên qua da.
Protein chất lượng cao
Protein là nguyên liệu chính để tổng hợp collagen và các mô xương mới. Chế độ ăn thiếu đạm có thể khiến xương liền chậm và dễ tái gãy. Nên ưu tiên:
- Thịt nạc, trứng, cá
- Các loại đậu, hạt, ngũ cốc nguyên hạt
- Sữa và các sản phẩm từ sữa
Nên kết hợp đạm động vật và thực vật để cung cấp đầy đủ các acid amin cần thiết.
Magie, kẽm và khoáng chất hỗ trợ
- Magie: có nhiều trong các loại hạt (hạt điều, hạt bí), rau xanh đậm, yến mạch.
- Kẽm: giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục vết thương, có trong thịt bò, hải sản (hàu, cua), đậu và các loại hạt.
- Silic, boron, đồng: tham gia vào quá trình tạo mô liên kết và hình thành xương, có trong rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.
Trái cây và rau củ giàu vitamin C và K
- Vitamin C hỗ trợ sản sinh collagen – một loại protein cấu tạo nên nền xương. Nên ăn cam, bưởi, kiwi, dâu tây, ổi.
- Vitamin K giúp xương khoáng hóa tốt hơn. Có nhiều trong rau lá xanh như cải bó xôi, cải thìa, bông cải xanh.
Sai lầm phổ biến khi ăn uống trong thời gian bị gãy xương
- Kiêng ăn quá mức vì sợ sưng hoặc sợ “xương không lành”, dẫn đến thiếu chất nghiêm trọng.
- Nghe theo mẹo dân gian không có cơ sở khoa học như kiêng trứng, kiêng thịt bò, kiêng tôm, gây lo lắng không cần thiết.
- Không tham khảo ý kiến bác sĩ mà tự ý bổ sung thực phẩm chức năng, dẫn đến rối loạn chuyển hóa.
Gợi ý chế độ ăn lành mạnh hỗ trợ phục hồi xương
- Ưu tiên thực phẩm tự nhiên, tươi sạch, chế biến đơn giản (hấp, luộc, nấu canh).
- Tránh ăn khuya, giảm đồ đóng hộp, hạn chế chiên xào nhiều dầu mỡ.
- Uống đủ nước, chia đều các bữa ăn trong ngày.
- Kết hợp nghỉ ngơi hợp lý, vận động nhẹ (nếu được bác sĩ cho phép) và tái khám định kỳ để theo dõi tiến triển.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Bị gãy xương có nên kiêng ăn thịt bò không?
Thịt bò là nguồn protein dồi dào, có lợi cho quá trình hồi phục xương. Không có bằng chứng khoa học cho thấy thịt bò làm vết thương “thâm” hay chậm lành. Bạn chỉ nên hạn chế nếu có vết thương hở và bác sĩ yêu cầu.
Gãy xương có nên ăn trứng không?
Trứng cung cấp nhiều đạm và vitamin D, rất cần thiết cho quá trình tái tạo mô xương. Việc kiêng trứng vì sợ để lại sẹo loang là quan niệm dân gian không có cơ sở khoa học.
Gãy xương có nên ăn tôm, cua không?
Tôm, cua là nguồn canxi và đạm rất tốt cho xương. Tuy nhiên, nếu bạn có cơ địa dị ứng hải sản thì nên cẩn trọng hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Có nên uống sữa khi bị gãy xương không?
Có. Sữa và các chế phẩm từ sữa là nguồn canxi dễ hấp thu, rất tốt cho quá trình lành xương. Người lớn tuổi nên ưu tiên sữa có bổ sung vitamin D để hỗ trợ hấp thu canxi hiệu quả hơn.
Kết luận
Việc ăn uống đúng cách trong giai đoạn gãy xương có thể rút ngắn thời gian hồi phục, giảm đau và ngừa biến chứng. Hãy kiêng những thực phẩm có hại cho xương, đồng thời tăng cường bổ sung các dưỡng chất cần thiết để giúp cơ thể xây dựng lại cấu trúc xương chắc khỏe. Nếu bạn cần xây dựng chế độ ăn phù hợp với tình trạng cụ thể của mình, đừng ngần ngại liên hệ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tại Phòng khám xương khớp Cao Khang để được tư vấn.
