Bệnh gút vô căn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các cơn đau khớp dữ dội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh. Mặc dù là một dạng bệnh mạn tính khá phổ biến, gút vô căn lại thường bị nhầm lẫn hoặc bỏ qua ở giai đoạn đầu vì biểu hiện âm thầm. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, đến cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
Bệnh gút vô căn là gì?
Bệnh gút vô căn, hay còn gọi là gút nguyên phát, là một dạng viêm khớp do rối loạn chuyển hóa axit uric trong cơ thể. Tình trạng này khiến axit uric không được đào thải triệt để, dẫn đến sự lắng đọng tinh thể urat trong khớp – nguyên nhân chính gây viêm đau.
Điểm đặc biệt của gút vô căn là bệnh không xuất phát từ nguyên nhân cụ thể nào như bệnh lý thận hay sử dụng thuốc, mà chủ yếu là do yếu tố di truyền hoặc cơ địa. Mặc dù không phải lúc nào cũng có triệu chứng rõ rệt, nhưng nồng độ axit uric trong máu của người bệnh thường vượt ngưỡng 420 micromol/l – cảnh báo nguy cơ phát triển cơn gút cấp.
Nguyên nhân gây ra bệnh gút vô căn
1. Di truyền và cơ địa
Nhiều nghiên cứu cho thấy, yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong cơ chế chuyển hóa purine – một thành phần dẫn đến sản sinh axit uric. Các đột biến gen như SLC2A9 và ABCG2 làm giảm khả năng đào thải urat, từ đó làm tăng nguy cơ tích tụ tinh thể urat trong khớp.
2. Rối loạn tổng hợp purine nội sinh
Không giống như gút thứ phát (do ăn uống hoặc bệnh lý), gút vô căn chủ yếu liên quan đến sự sản xuất purine nội sinh quá mức trong cơ thể, làm axit uric tăng cao vượt khả năng đào thải của thận.
3. Thói quen sống không lành mạnh
Dù không phải nguyên nhân chính, nhưng việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purine như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật; uống rượu, bia; hút thuốc lá… cũng góp phần thúc đẩy bệnh tiến triển nhanh hơn.
4. Thay đổi nội tiết tố và các yếu tố nguy cơ khác
Phụ nữ sau mãn kinh dễ bị gút do nồng độ estrogen giảm, làm suy giảm khả năng đào thải axit uric. Ngoài ra, béo phì, ít vận động, căng thẳng kéo dài cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Dấu hiệu nhận biết bệnh gút vô căn
Triệu chứng của bệnh gút vô căn có thể xuất hiện bất ngờ và dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:
Cơn đau khớp đột ngột và dữ dội: Thường khởi phát ở ngón chân cái, nhưng cũng có thể xảy ra ở đầu gối, cổ chân, cổ tay, khuỷu tay.
Viêm, sưng đỏ vùng khớp: Vùng khớp bị ảnh hưởng trở nên nóng, đỏ và sưng tấy rõ rệt.
Giảm khả năng vận động khớp: Cơn đau kéo dài khiến người bệnh khó cử động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.
Cơn đau âm ỉ sau đó: Sau đợt đau cấp, người bệnh có thể tiếp tục đau âm ỉ vài ngày đến vài tuần.
Bệnh gút vô căn có nguy hiểm không?
Mặc dù không trực tiếp đe dọa tính mạng, bệnh gút vô căn lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách:
Viêm khớp mạn tính, biến dạng khớp: Các cục tophi (tinh thể urat tích tụ) lâu ngày có thể phá hủy khớp, gây biến dạng và tàn phế.
Biến chứng toàn thân: Gút liên quan chặt chẽ với các rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh thận và bệnh tim mạch.
Ảnh hưởng tâm lý: Cơn đau kéo dài, khả năng vận động suy giảm khiến người bệnh dễ bị trầm cảm, lo âu.
Tác dụng phụ từ thuốc: Việc lạm dụng thuốc giảm đau có thể gây xuất huyết tiêu hóa, loãng xương, tổn thương gan thận, thậm chí đột quỵ nếu dùng sai cách.
Chẩn đoán bệnh gút vô căn
Để chẩn đoán chính xác bệnh gút vô căn, bác sĩ sẽ dựa vào nhiều yếu tố:
Khám lâm sàng và khai thác tiền sử: Ghi nhận các cơn đau, vị trí khớp bị ảnh hưởng, tần suất tái phát.
Xét nghiệm máu: Đo nồng độ axit uric và chức năng thận.
Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm khớp hoặc X-quang giúp phát hiện tổn thương khớp và sự hiện diện của tinh thể urat.
Phân tích dịch khớp: Là phương pháp tiêu chuẩn vàng. Tinh thể urat được quan sát dưới kính hiển vi sẽ xác định chính xác bệnh.
Phương pháp điều trị bệnh gút vô căn
1. Điều trị nội khoa
Mục tiêu chính là kiểm soát nồng độ axit uric và giảm triệu chứng trong cơn cấp. Tùy từng giai đoạn bệnh, bác sĩ có thể kê các loại thuốc:
NSAID (thuốc chống viêm không steroid): Giảm đau và viêm nhanh chóng.
Colchicine: Ức chế phản ứng viêm do tinh thể urat.
Corticosteroid: Sử dụng ngắn hạn khi NSAID không hiệu quả.
Thuốc hạ axit uric máu: Như Allopurinol, Febuxostat – giúp ngăn chặn tái phát.
Thuốc tăng thải urat: Hỗ trợ thận đào thải axit uric hiệu quả hơn.
2. Điều trị ngoại khoa (trong trường hợp đặc biệt)
Khi khớp bị tổn thương nặng, có thể cần:
Phẫu thuật nội soi khớp để lấy bỏ tophi.
Thay khớp nhân tạo nếu khớp không còn chức năng.
3. Thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng
Uống nhiều nước (2–2.5 lít/ngày), tránh mất nước.
Hạn chế thực phẩm giàu purine như thịt đỏ, nội tạng, hải sản.
Tránh rượu bia, nước có ga, cà phê đặc.
Duy trì cân nặng hợp lý, tập luyện đều đặn.
Không hút thuốc và tái khám định kỳ.
4. Tuân thủ phác đồ ACR (Hoa Kỳ)
Phối hợp giữa thuốc điều trị, vật lý trị liệu và tư vấn dinh dưỡng, giúp cải thiện chất lượng sống rõ rệt.
Xem thêm: Bệnh gút kiêng ăn gì và nên ăn gì để kiểm soát hiệu quả?
Phòng ngừa bệnh gút vô căn ngay từ sớm
Mặc dù có yếu tố di truyền, bệnh gút vô căn hoàn toàn có thể được kiểm soát tốt nếu bạn:
Có chế độ ăn khoa học, hạn chế purine.
Duy trì lối sống lành mạnh, vận động đều đặn.
Theo dõi định kỳ nồng độ axit uric trong máu.
Hạn chế bia rượu, kiểm soát cân nặng, huyết áp, mỡ máu.
Khi nào nên đến gặp bác sĩ?
Nếu bạn có các biểu hiện như đau khớp dữ dội về đêm, khớp sưng nóng đỏ, hoặc có người thân từng bị gút, hãy đến khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
FAQ – Giải đáp nhanh về bệnh gút vô căn
1. Gút vô căn có khác gì gút thứ phát không?
Gút vô căn là gút nguyên phát xảy ra do yếu tố di truyền và chuyển hóa nội sinh, còn gút thứ phát do bệnh lý nền (thận, thuốc…).
2. Bệnh gút vô căn có chữa khỏi được không?
Không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng và duy trì lối sống lành mạnh.
3. Có nên dùng thuốc nam hoặc thực phẩm chức năng thay thuốc Tây?
Không. Việc thay thế thuốc bác sĩ kê đơn bằng các sản phẩm không rõ nguồn gốc có thể gây nguy hiểm.
4. Người trẻ có bị gút vô căn không?
Có. Dù hiếm gặp hơn người lớn tuổi, gút vô căn đang có xu hướng trẻ hóa do lối sống hiện đại.
5. Axit uric cao có phải bị gút không?
Không hẳn. Tăng axit uric là yếu tố nguy cơ nhưng không đồng nghĩa bạn đã mắc bệnh gút.
Bệnh gút vô căn tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng lại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống nếu không được kiểm soát tốt. Tại Phòng khám xương khớp Cao Khang, chúng tôi có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và phác đồ điều trị cập nhật, sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc phát hiện sớm – điều trị hiệu quả – ngăn ngừa tái phát bệnh gút.
