Bệnh gút là một trong những dạng viêm khớp phổ biến và đang có xu hướng gia tăng ở người trẻ. Trong đó, chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tái phát và cải thiện chất lượng sống. Vậy người bệnh gút kiêng ăn gì và ăn gì để duy trì sức khỏe lâu dài? Cùng Phòng khám Xương Khớp Cao Khang tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Tổng quan về bệnh gút
Bệnh gút (gout) là một dạng viêm khớp xảy ra do rối loạn chuyển hóa purin – một chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm. Khi purin được phân hủy, nó tạo ra axit uric – nếu lượng axit uric trong máu tăng cao và không được đào thải hiệu quả qua thận, chúng sẽ kết tinh thành các tinh thể urat tại khớp, gây viêm, sưng, đau dữ dội.
Thịt đỏ, hải sản, rượu bia và đồ uống có đường là những tác nhân phổ biến làm tăng nguy cơ mắc gút hoặc khiến bệnh tiến triển nặng hơn. Chính vì vậy, một chế độ ăn khoa học có thể giúp kiểm soát tốt nồng độ axit uric, từ đó giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn đau gút cấp.
Người bệnh gút kiêng ăn gì?
1. Thực phẩm giàu purin và đạm động vật
Các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu, thịt heo chứa hàm lượng purin cao, dễ làm tăng nồng độ axit uric. Tuy không cần kiêng tuyệt đối, nhưng người bệnh chỉ nên ăn tối đa 2 lần/tuần, không quá 100g/ngày. Nên ưu tiên cách chế biến như hấp, luộc hoặc kho để giảm tải cho gan và thận.
Ngoài ra, nội tạng động vật như gan, tim, thận, óc… là nguồn purin dồi dào – nên tuyệt đối hạn chế. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến cơn gút cấp dễ bùng phát.
2. Thủy hải sản chứa nhiều purin
Một số loại cá như cá trích, cá ngừ, cá mòi, cùng các động vật có vỏ như nghêu, sò, tôm, cua, ốc… cũng nên hạn chế. Chỉ nên chọn loại cá sông, ít purin (dưới 100mg purin/100g), ăn điều độ, tránh ăn vào buổi tối.
3. Thực phẩm chế biến sẵn
Xúc xích, thịt xông khói, lạp xưởng, thực phẩm đóng hộp không chỉ chứa nhiều muối và chất bảo quản mà còn có thể làm tăng phản ứng viêm và tăng purin. Nên loại khỏi thực đơn thường xuyên.
4. Đồ uống có cồn và nước ngọt
Rượu, bia làm giảm khả năng đào thải axit uric qua thận và dễ gây mất nước, tạo điều kiện cho urat kết tinh. Đồ uống có đường như nước ngọt có gas, nước trái cây đóng hộp chứa hàm lượng fructose cao cũng làm tăng tổng hợp axit uric nội sinh.
5. Rau củ và đậu có purin cao
Một số loại như đậu lăng, đậu xanh, đậu đen, su hào, cải xoăn có thể chứa lượng purin đáng kể. Tuy nhiên, purin từ thực vật ít ảnh hưởng hơn từ động vật, nhưng vẫn nên ăn vừa phải, nhất là trong giai đoạn cấp tính. 
6. Bánh ngọt và thực phẩm nhiều đường
Thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể. Bánh mì ngọt, bánh quy công nghiệp nên được hạn chế.
Người bệnh gút nên ăn gì?
1. Trái cây tươi giàu vitamin
Các loại trái cây như táo, cherry, dâu tây, cam, bưởi không chỉ cung cấp vitamin C mà còn có tác dụng giảm viêm và hỗ trợ đào thải axit uric. Đặc biệt, quả cherry được chứng minh có khả năng giảm nguy cơ tái phát cơn gút nhờ đặc tính chống oxy hóa mạnh.
2. Thực phẩm giàu vitamin C
Ổi, dứa, ớt chuông, súp lơ xanh là nguồn vitamin C dồi dào, giúp tăng cường đề kháng và chống lại tình trạng viêm. Tuy nhiên, không nên bổ sung vitamin C liều cao dưới dạng viên nếu không có chỉ định bác sĩ.
3. Đạm từ thịt trắng và trứng
Người bệnh nên chọn thịt ức gà, cá sông như cá rô đồng, cá diêu hồng, cá lóc vì chứa ít purin hơn và vẫn đảm bảo cung cấp protein cho cơ thể. Trứng gà cũng là lựa chọn tốt vì chứa ít purin.
4. Chất béo lành mạnh
Dầu oliu, dầu hướng dương, dầu đậu nành là nguồn chất béo không bão hòa, giúp giảm viêm, hỗ trợ tim mạch và kiểm soát gút hiệu quả. Có thể dùng trong các món salad hoặc nấu ăn hằng ngày.
5. Trà xanh và cà phê
Uống một lượng vừa đủ cà phê và trà xanh mỗi ngày giúp tăng khả năng bài tiết axit uric qua thận. Tuy nhiên, không nên lạm dụng, và cần tránh cà phê sữa nhiều đường.
6. Rau củ quả và ngũ cốc nguyên cám
Rau ngót, cà tím, khoai tây, nấm, đậu hà lan, cải xanh rất tốt cho người gút. Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt, lúa mạch cũng giúp chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa và kiểm soát cân nặng.
7. Sữa và chế phẩm từ đậu nành
Sữa chua, phô mai, đậu hũ, váng sữa giúp giảm hấp thu purin và giảm nồng độ axit uric máu. Nên chọn loại ít béo và không đường.
8. Uống đủ nước
Uống ít nhất 2 – 2.5 lít nước/ngày để giúp thận hoạt động hiệu quả, hỗ trợ đào thải axit uric. Nước khoáng kiềm không gas là lựa chọn lý tưởng.
Nguyên tắc dinh dưỡng chung cho người bệnh gút
Ưu tiên đạm thực vật và đạm động vật có purin thấp, giới hạn 50 – 100g/ngày.
Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám.
Hạn chế muối, đường, mỡ động vật.
Nấu ăn theo phương pháp luộc, hấp, tránh chiên rán nhiều dầu.
Không ăn quá no, tránh ăn khuya.
Duy trì cân nặng hợp lý và kết hợp với vận động nhẹ nhàng.
Lưu ý khi xây dựng thực đơn
Mỗi bữa ăn cần cân đối đủ nhóm chất: tinh bột, đạm, chất xơ, chất béo tốt.
Nên ăn nhiều rau và uống nước trước bữa chính để giảm cảm giác thèm ăn.
Tránh các bữa tiệc có nhiều món giàu đạm, dầu mỡ và rượu bia.
Theo dõi nồng độ axit uric định kỳ và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng.
Bệnh gút hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, kết hợp với điều trị y khoa và thay đổi lối sống. Hạn chế thực phẩm chứa purin, tăng cường rau củ và chất xơ, uống đủ nước, giữ cân nặng hợp lý – đó là những nguyên tắc nền tảng để đẩy lùi các cơn đau gút cấp và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tại Phòng khám Xương Khớp Cao Khang, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong quá trình kiểm soát bệnh gút hiệu quả, từ chẩn đoán, tư vấn dinh dưỡng đến xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa.
Các câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Bệnh gút có ăn được trứng gà không?
Có. Trứng gà chứa rất ít purin nên hoàn toàn an toàn cho người bệnh gút. Tuy nhiên, nên ăn với lượng vừa phải (1–2 quả/ngày), tránh chiên rán quá nhiều dầu mỡ.
2. Bệnh gút có ăn được mì tôm không?
Hạn chế. Mì tôm chứa nhiều muối, chất béo bão hòa và phụ gia, dễ gây viêm và ảnh hưởng xấu đến thận – nơi đào thải axit uric. Người bệnh gút nên ăn rất ít hoặc thay bằng mì rau, mì không chiên.
3. Bệnh gút có ăn được đậu phụ không?
Có. Đậu phụ là nguồn đạm thực vật lành mạnh, chứa purin ở mức thấp đến trung bình. Người bệnh có thể ăn nhưng không nên lạm dụng quá nhiều trong một ngày.
4. Bệnh gút có ăn được thịt gà không?
Có thể ăn với lượng vừa phải. Thịt gà (đặc biệt là ức gà) chứa ít purin hơn thịt đỏ, nhưng vẫn nên giới hạn khoảng 110–170g/ngày và ưu tiên cách chế biến như luộc, hấp.
5. Bệnh gút có uống được nước dừa không?
Có. Nước dừa giúp bổ sung điện giải và hỗ trợ đào thải axit uric. Tuy nhiên, chỉ nên uống 1 trái/ngày, không dùng thay nước lọc và tránh uống lúc đói.
6. Bệnh gút có ăn được ớt không?
Có. Ớt chứa vitamin C và chất chống oxy hóa, có lợi nếu dùng với lượng vừa phải. Tuy nhiên, không nên ăn cay quá mức vì có thể ảnh hưởng đến dạ dày.
7. Bệnh gút có ăn được đậu đen không?
Hạn chế. Đậu đen thuộc nhóm đậu chứa lượng purin tương đối cao. Người bệnh nên ăn ít và tránh dùng trong giai đoạn cơn gút cấp đang bùng phát.
8. Bệnh gút có ăn được rau mồng tơi không?
Có. Rau mồng tơi chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất, purin thấp nên phù hợp với người bị gút.
9. Bệnh gút có ăn được bánh mì không?
Có. Bánh mì (đặc biệt là bánh mì nguyên cám hoặc ít đường) là nguồn tinh bột an toàn cho người bệnh gút. Nên tránh bánh mì ngọt hoặc nhân thịt chế biến sẵn.
10. Bệnh gút có ăn được giá đỗ không?
Có thể ăn điều độ. Giá đỗ có lượng purin trung bình, chứa nhiều chất xơ và vitamin. Người bệnh gút có thể sử dụng trong chế độ ăn nhưng không nên ăn quá nhiều cùng lúc.
11. Bệnh gút có ăn được đậu xanh không?
Hạn chế. Đậu xanh thuộc nhóm có purin ở mức trung bình đến cao. Người bị gút nên ăn với lượng nhỏ, không ăn thường xuyên và tránh trong giai đoạn đang có cơn gút cấp.
