Bệnh gút cấp: Hiểu đúng để kiểm soát hiệu quả

Gút cấp là một trong những dạng viêm khớp gây đau đớn dữ dội và thường xuất hiện đột ngột vào ban đêm. Nhiều người thường nhầm lẫn cơn đau do gút cấp với chấn thương hoặc viêm khớp thông thường, dẫn đến điều trị không đúng cách, kéo dài triệu chứng và tăng nguy cơ biến chứng. Hiểu đúng về bệnh gút cấp là bước đầu tiên để kiểm soát hiệu quả tình trạng này.

Bệnh gút cấp là gì?

Bệnh gút cấp là một dạng viêm khớp xảy ra khi nồng độ acid uric trong máu tăng cao bất thường, dẫn đến sự lắng đọng tinh thể urat tại các khớp. Khi các tinh thể này tích tụ tại một khớp nhất định – thường là ngón chân cái – chúng gây viêm, sưng tấy và đau dữ dội.

Mặc dù được xem là bệnh lành tính và có thể kiểm soát bằng thuốc và chế độ sống lành mạnh, nhưng nếu không điều trị đúng, gút cấp có thể tiến triển thành gút mạn tính và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Triệu chứng điển hình của cơn gút cấp

Các triệu chứng gút cấp thường khởi phát đột ngột, rõ ràng và dễ nhận biết:

• Cơn đau dữ dội xuất hiện bất ngờ, đặc biệt vào ban đêm, khiến người bệnh tỉnh giấc vì đau.

• Vùng khớp bị viêm (thường là ngón chân cái) trở nên nóng, sưng đỏ và nhạy cảm – thậm chí đau ngay cả khi chạm nhẹ.

• Cứng khớp, làm hạn chế biên độ vận động.

• Sưng mềm và da căng bóng, có thể kèm theo cảm giác nóng rát hoặc sinh nhiệt tại vùng khớp viêm.

• Toàn thân mệt mỏi, mất ngủ, đôi khi có sốt nhẹ.

Triệu chứng thường kéo dài 5 – 7 ngày, sau đó giảm dần nhưng dễ tái phát với mức độ nghiêm trọng hơn nếu không kiểm soát tốt.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây bệnh

Nguyên nhân chính của bệnh gout cấp là tăng nồng độ acid uric trong máu, do:

• Cơ thể sản xuất quá nhiều acid uric (do rối loạn chuyển hóa).

• Thận đào thải kém, không loại bỏ hết acid uric ra khỏi cơ thể.

Các yếu tố nguy cơ làm tăng acid uric bao gồm:

• Chế độ ăn nhiều purin: thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, đậu đỗ.

• Lạm dụng rượu bia, đặc biệt là bia – chứa nhiều purin.

• Béo phì, ít vận động.

• Di truyền: có người thân từng mắc bệnh gút.

• Bệnh nền: tăng huyết áp, bệnh thận mạn, tiểu đường, rối loạn lipid máu.

• Dùng thuốc không đúng: thuốc lợi tiểu, aspirin liều thấp.

• Thời tiết lạnh, căng thẳng kéo dài hoặc vừa trải qua phẫu thuật.

Biến chứng của bệnh gout cấp

Dù là bệnh lành tính và có thể kiểm soát được, gút cấp nếu không điều trị hiệu quả sẽ tiến triển thành gút mạn tính, gây tổn thương nghiêm trọng đến khớp và nhiều cơ quan trong cơ thể. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

1. Tổn thương khớp

Cơn gút tái phát nhiều lần sẽ làm thoái hóa khớp, biến dạng cấu trúc khớp, gây hạn chế vận động, mất khả năng lao động và giảm chất lượng cuộc sống. Hình thành các hạt tophi (kết tinh acid uric dưới da), thường xuất hiện ở vành tai, khớp tay, khớp chân.

2. Bệnh thận mạn và sỏi thận

Acid uric lắng đọng lâu ngày trong thận tạo thành sỏi urat, chiếm khoảng 20% các ca sỏi thận ở bệnh nhân gút. Có thể gây viêm thận kẽ, giảm chức năng lọc, dẫn đến suy thận mạn – biến chứng nặng nề và nguy hiểm.

3. Tăng huyết áp và bệnh tim mạch

Nồng độ acid uric cao có liên quan đến co thắt mạch máu, tăng huyết áp, rối loạn chức năng nội mô. Người bị gút có nguy cơ cao hơn bị đột quỵ, nhồi máu cơ tim, và suy tim, đặc biệt nếu có sẵn bệnh nền tim mạch.

4. Tiểu đường và rối loạn chuyển hóa

Gút có mối liên hệ chặt chẽ với hội chứng chuyển hóa – trong đó bao gồm đái tháo đường type 2 và rối loạn mỡ máu. Việc này khiến việc điều trị trở nên phức tạp hơn do các bệnh lý phối hợp.

5. Tăng lipid máu

Nồng độ triglycerid và cholesterol thường tăng cao ở người bị gút, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và biến chứng tim mạch.

6. Suy gan (hiếm gặp)

Việc chuyển hóa acid uric tại gan, kết hợp với các thuốc điều trị dài hạn, có thể ảnh hưởng đến chức năng gan, đặc biệt ở người có sẵn bệnh lý gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan.

Các biến chứng của bệnh gút cấp không chỉ ảnh hưởng đến hệ xương khớp mà còn đe dọa tính mạng nếu không kiểm soát tốt. Do đó, điều trị sớm và toàn diện là yếu tố then chốt giúp bệnh nhân gút duy trì cuộc sống khỏe mạnh và ổn định lâu dài.

Phương pháp chẩn đoán bệnh gút cấp

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể chỉ định:

• Khám lâm sàng: đánh giá triệu chứng và vị trí khớp bị ảnh hưởng.

• Xét nghiệm dịch khớp: kiểm tra sự hiện diện của tinh thể urat – phương pháp ưu tiên để chẩn đoán gút cấp.

• Xét nghiệm máu: đo nồng độ acid uric và các chỉ số viêm như CRP, tốc độ máu lắng.

• Chẩn đoán hình ảnh: chụp X-quang, CT scan, siêu âm để phát hiện tổn thương khớp và lắng đọng tinh thể urat.

Gút cấp có chữa khỏi được không?

Gút là bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính, hiện chưa có phương pháp điều trị triệt để. Tuy nhiên, người bệnh hoàn toàn có thể:

• Kiểm soát cơn đau khi gút cấp bùng phát.

• Phòng ngừa tái phát hiệu quả nếu tuân thủ đúng phác đồ điều trị, kết hợp chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý.

• Sống khỏe mạnh và giảm biến chứng lâu dài nếu duy trì nồng độ acid uric ở mức an toàn (<360 µmol/L).

Cách điều trị cơn gút cấp

1. Điều trị nội khoa

• NSAIDs (thuốc kháng viêm không steroid): Giúp giảm đau, chống viêm nhanh chóng. Tuy nhiên, không nên dùng dài ngày do có thể gây loét dạ dày, suy thận.

• Colchicin: Đặc hiệu cho gút cấp. Dùng sớm trong 12 giờ đầu sẽ mang lại hiệu quả cao. Thường kết hợp với NSAIDs trừ khi có chống chỉ định.

• Corticoid (Steroid): Chỉ định khi người bệnh không đáp ứng với các thuốc trên. Cần dùng liều thấp trong thời gian ngắn để tránh tác dụng phụ.

2. Điều trị hỗ trợ

• Chườm lạnh khớp viêm để giảm sưng đau.

• Ngâm chân nước ấm, có thể thêm lá lốt, lá tía tô hoặc nước muối.

• Nâng cao chân, giúp máu lưu thông tốt hơn.

• Uống nhiều nước, ưu tiên nước lọc, nước ép cam, chanh, bưởi.

• Tránh rượu bia, đồ uống có gas, nước ngọt.

• Ăn uống khoa học, hạn chế purin – tăng rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.

Cách phòng ngừa gút cấp tái phát

• Kiểm soát acid uric máu ở mức an toàn nhờ thuốc hạ acid uric và chế độ ăn hợp lý.

• Hạn chế thực phẩm giàu purin, ưu tiên thực phẩm ít đạm động vật.

• Tập luyện đều đặn, duy trì cân nặng lý tưởng.

• Uống đủ nước, ít nhất 2 – 2.5 lít mỗi ngày.

• Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là các loại lợi tiểu hay aspirin liều thấp.

• Đi khám định kỳ, xét nghiệm nồng độ acid uric và đánh giá nguy cơ tái phát.

• Điều trị các bệnh nền, như cao huyết áp, đái tháo đường.

Chăm sóc người bệnh gút cấp tại nhà

• Hỗ trợ người bệnh nghỉ ngơi, hạn chế vận động tại khớp bị viêm.

• Chuẩn bị thực đơn ăn uống phù hợp, ít purin – giàu vitamin.

• Giúp người bệnh uống đủ nước và tuân thủ lịch dùng thuốc.

• Nhắc nhở tái khám và xét nghiệm định kỳ theo chỉ định của bác sĩ.

Kết luận

Gút cấp là một tình trạng viêm khớp gây đau đớn dữ dội nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh nhận biết sớm, điều trị đúng và duy trì lối sống lành mạnh. Đừng coi thường cơn đau do gút cấp – hãy xem đó là tín hiệu cảnh báo của cơ thể và chủ động phòng ngừa để sống khỏe mỗi ngày.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Cơn gút cấp thường kéo dài bao lâu?
Khoảng 5 – 7 ngày, sau đó giảm dần. Nếu tái phát, thời gian có thể kéo dài hơn.

2. Gút cấp có cần phẫu thuật không?
Không, chủ yếu điều trị nội khoa. Phẫu thuật chỉ thực hiện trong trường hợp có biến chứng như tophi lớn, phá hủy khớp.

3. Người bị gút cấp có ăn được hải sản không?
Cần hạn chế, vì hải sản chứa nhiều purin – tác nhân làm tăng acid uric.

4. Có thể phòng ngừa gút cấp tái phát không?
Hoàn toàn có thể nếu kiểm soát acid uric tốt và duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học.

5. Gút cấp có nguy hiểm không?
Nếu không kiểm soát đúng, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như tổn thương thận, tim mạch, thậm chí tăng nguy cơ đột quỵ.

Nếu bạn đang gặp vấn đề về đau khớp, nghi ngờ gút cấp hoặc muốn được tư vấn dinh dưỡng và điều trị, đừng ngần ngại liên hệ Phòng khám Xương Khớp Cao Khang để được các bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ kịp thời. Sức khỏe của bạn là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi!

Xem thêm: 7 cách chữa bệnh gút bằng lá tía tô