Viêm bao hoạt dịch khớp gối là tình trạng viêm xảy ra ở một hoặc nhiều túi chứa dịch nằm quanh khớp gối, gây đau, sưng và hạn chế vận động. Mặc dù không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, viêm bao hoạt dịch có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống và khả năng vận động của người bệnh.
Trong bài viết này, các bác sĩ chuyên khoa tại Phòng khám xương khớp Cao Khang sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý này để kịp thời nhận biết và điều trị.
Viêm bao hoạt dịch khớp gối là gì?
Bao hoạt dịch là một cấu trúc dạng túi nhỏ, chứa đầy dịch lỏng, nằm xung quanh khớp. Chức năng chính của bao hoạt dịch là tạo lớp đệm giữa xương và các mô mềm như gân, cơ và da, từ đó giảm ma sát và hấp thụ lực tác động trong quá trình cử động.
Khi bao hoạt dịch bị kích thích bởi chấn thương, áp lực kéo dài hoặc nhiễm trùng, chúng có thể bị viêm, sưng lên và gây đau – tình trạng này được gọi là viêm bao hoạt dịch.
Tại khớp gối, viêm bao hoạt dịch thường xảy ra ở những vị trí sau:
- Trước xương bánh chè (prepatellar bursitis) – hay còn gọi là viêm túi hoạt dịch của người thợ lót thảm.
- Dưới gân bánh chè (infrapatellar bursitis)
- Phía trong khớp gối (pes anserine bursitis) – gần chỗ bám của gân cơ chân ngỗng.
- Phía sau khớp gối (Baker’s cyst) – thoát vị bao hoạt dịch tạo thành một khối u nang mềm sau gối.
Nguyên nhân gây viêm bao hoạt dịch khớp gối
Nhiều yếu tố có thể gây ra tình trạng viêm bao hoạt dịch ở khớp gối. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:
1. Chấn thương trực tiếp
Một cú va đập mạnh vào đầu gối – như té ngã, tai nạn lao động, chơi thể thao – có thể khiến bao hoạt dịch bị tổn thương và dẫn đến viêm.
2. Tính chất công việc hoặc hoạt động lặp đi lặp lại
Những người thường xuyên quỳ gối, ngồi xổm, hoặc thực hiện các động tác gây áp lực lên gối (như thợ sửa ống nước, thợ lót sàn, thợ xây…) dễ bị viêm do ma sát và đè nén bao hoạt dịch liên tục.
3. Tuổi tác và lão hóa
Ở người lớn tuổi, các mô khớp bắt đầu thoái hóa, mất độ đàn hồi, khiến khớp dễ tổn thương khi gặp áp lực hoặc va chạm nhẹ.
4. Bệnh lý nền
- Gout: Tinh thể urat tích tụ trong bao hoạt dịch gây kích ứng và viêm.
- Viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống: Làm tăng nguy cơ viêm do phản ứng tự miễn.
- Tiểu đường: Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làm chậm quá trình phục hồi tổn thương.
- Thoái hóa khớp: Làm thay đổi cơ học khớp, dẫn đến viêm thứ phát bao hoạt dịch.
5. Thừa cân, béo phì
Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lên khớp gối, làm tăng ma sát và bào mòn bao hoạt dịch theo thời gian.
6. Thể thao cường độ cao
Các vận động viên bóng đá, bóng chuyền, đấu vật có nguy cơ cao do dễ gặp va chạm trực tiếp hoặc chấn thương trong thi đấu.
Triệu chứng của viêm bao hoạt dịch khớp gối
Triệu chứng có thể xuất hiện đột ngột (trong trường hợp chấn thương) hoặc phát triển dần theo thời gian khi tình trạng viêm kéo dài. Những biểu hiện phổ biến gồm:
- Đau nhức khớp gối: Đau tăng lên khi cử động hoặc ấn vào vùng viêm.
- Sưng tấy: Vùng khớp bị sưng to, đôi khi kèm theo bướu mềm do dịch tích tụ.
- Cảm giác ấm nóng và mềm: Khi chạm vào thấy ấm hoặc nóng rát, đặc biệt ở vùng phía trước gối.
- Cứng khớp: Gối khó gập duỗi hoàn toàn, nhất là sau khi ngủ dậy hoặc nghỉ ngơi lâu.
- Hạn chế vận động: Người bệnh cảm thấy khó khăn khi đi lại, lên xuống cầu thang hoặc đứng lâu.
- Tràn dịch khớp: Bao hoạt dịch bị viêm có thể tiết ra nhiều dịch hơn bình thường, gây áp lực lên mô quanh khớp.
- Mệt mỏi: Một số người cảm thấy mất sức hoặc giảm năng lượng toàn thân.
Viêm bao hoạt dịch khớp gối có nguy hiểm không?
Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể tiến triển xấu và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như:
- Đau mạn tính: Cơn đau kéo dài, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày.
- Dính khớp, cứng khớp: Gây hạn chế tầm vận động vĩnh viễn nếu không can thiệp sớm.
- Teo cơ, yếu cơ: Do giảm vận động trong thời gian dài.
- Tràn dịch tái phát: Cần phải chọc hút dịch nhiều lần.
- Biến dạng khớp hoặc thoát vị bao hoạt dịch (u nang Baker).
- Nguy cơ viêm khớp mãn tính hoặc thoái hóa khớp thứ phát.
Chẩn đoán viêm bao hoạt dịch khớp gối
1. Khám lâm sàng
- Quan sát dáng đi, tư thế vận động.
- Sờ nắn để đánh giá mức độ sưng, nhiệt độ vùng khớp.
- So sánh giữa hai khớp gối.
- Đánh giá phạm vi cử động khớp.
2. Chẩn đoán bằng hình ảnh
- X-quang: Đánh giá cấu trúc xương, phát hiện vôi hóa, gai xương hoặc thoái hóa.
- MRI: Quan sát mô mềm chi tiết, bao gồm bao hoạt dịch, dây chằng, gân.
- Siêu âm khớp: Phát hiện dịch thừa, mức độ viêm.
3. Xét nghiệm dịch khớp
Trong trường hợp bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân viêm bao hoạt dịch ở khớp gối bị nhiễm trùng hoặc mắc phải bệnh gout, bác sĩ sẽ lấy một ít dịch trong bao hoạt dịch khớp gối để kiểm tra và phân tích dịch khớp.
Phác đồ điều trị viêm bao hoạt dịch khớp gối
Tùy vào mức độ viêm và nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc kết hợp các phương pháp sau:
1. Nghỉ ngơi và bảo vệ khớp
Trong giai đoạn viêm cấp, người bệnh cần hạn chế tối đa các hoạt động làm gia tăng áp lực lên khớp gối. Việc nghỉ ngơi đúng cách sẽ giúp bao hoạt dịch có thời gian hồi phục và giảm tình trạng sưng đau.
Bác sĩ có thể khuyến nghị sử dụng nẹp hoặc băng thun để cố định khớp gối, hạn chế cử động không cần thiết. Khi nằm nghỉ, nên kê cao chân bằng gối mềm để hỗ trợ tuần hoàn máu và làm giảm áp lực bên trong khớp.
2. Chườm lạnh
Chườm lạnh là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc giảm sưng và giảm đau ở giai đoạn đầu của viêm bao hoạt dịch. Người bệnh nên chườm đá 3–4 lần mỗi ngày, mỗi lần 15–20 phút, sử dụng túi chườm lạnh chuyên dụng hoặc khăn sạch bọc đá để tránh bỏng lạnh da. Biện pháp này giúp làm co mạch máu tại chỗ, giảm viêm và hỗ trợ hồi phục nhanh hơn.
3. Dùng thuốc
- NSAIDs: Giảm viêm và đau (ibuprofen, naproxen…).
- Thuốc giảm đau: Paracetamol.
- Kháng sinh: Nếu nguyên nhân do nhiễm trùng.
- Tiêm corticoid nội khớp: Khi viêm nặng, không đáp ứng với thuốc uống.
4. Chọc hút dịch
Trong những trường hợp bao hoạt dịch sưng to do tích tụ dịch, bác sĩ có thể chỉ định chọc hút dịch từ khớp gối. Đây là thủ thuật giúp giảm áp lực bên trong bao hoạt dịch, từ đó giảm nhanh cảm giác căng tức và đau đớn. Ngoài ra, dịch hút ra có thể được mang đi xét nghiệm để loại trừ nguy cơ nhiễm trùng hoặc bệnh lý khác như gout.
5. Vật lý trị liệu
Khi tình trạng viêm đã ổn định, người bệnh sẽ được chỉ định tham gia chương trình vật lý trị liệu dưới sự hướng dẫn của chuyên viên phục hồi chức năng. Các bài tập sẽ được thiết kế phù hợp nhằm tăng cường sức mạnh cơ quanh khớp gối, phục hồi phạm vi vận động và giảm nguy cơ tái phát viêm trong tương lai. Ngoài ra, vật lý trị liệu còn giúp người bệnh cải thiện dáng đi và kiểm soát tốt hơn các hoạt động thường ngày.
6. Phẫu thuật (nếu cần)
Trong một số trường hợp hiếm gặp, nếu tình trạng viêm kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa, bác sĩ có thể cân nhắc phương án phẫu thuật. Thủ thuật này có thể là nội soi khớp để làm sạch hoặc cắt bỏ bao hoạt dịch bị viêm (gọi là synovectomy). Phẫu thuật nội soi thường được ưu tiên hơn do có nhiều ưu điểm: ít xâm lấn, ít đau sau mổ, thời gian hồi phục nhanh và tính thẩm mỹ cao.
Biện pháp hỗ trợ và chăm sóc tại nhà
Bên cạnh các phương pháp điều trị y tế, việc chăm sóc đúng cách tại nhà đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục và phòng ngừa tái phát viêm bao hoạt dịch khớp gối. Người bệnh nên chủ động thực hiện một số biện pháp sau:
-
Hạn chế các tư thế gây áp lực lên đầu gối, đặc biệt là quỳ gối hoặc ngồi xổm lâu – những tư thế này có thể làm gia tăng ma sát và khiến tình trạng viêm kéo dài hơn.
-
Chườm đá tại nhà khi cảm thấy đau hoặc sưng tái phát là một cách hiệu quả để giảm viêm mà không cần dùng thuốc.
-
Khi ngủ nghiêng, người bệnh có thể dùng gối kê giữa hai chân để giảm áp lực lên vùng khớp gối, giúp ngủ ngon hơn và tránh tình trạng cứng khớp vào buổi sáng.
-
Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm tải trọng tác động lên khớp gối, từ đó hạn chế nguy cơ tổn thương khớp cũng như bao hoạt dịch.
-
Chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là omega-3, canxi và vitamin D, sẽ hỗ trợ kháng viêm tự nhiên, nuôi dưỡng hệ xương khớp và thúc đẩy quá trình hồi phục hiệu quả hơn.
Phòng ngừa viêm bao hoạt dịch khớp gối
Để giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc tái phát, bạn nên:
- Duy trì tư thế đúng: Khi làm việc, nâng đồ vật hoặc vận động.
- Không vận động quá mức: Đặc biệt là các động tác gây áp lực lên gối.
- Mang thiết bị bảo hộ: Khi chơi thể thao hoặc làm việc đặc thù.
- Khám sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các bệnh lý xương khớp tiềm ẩn.
Khi nào nên đi khám?
Nếu bạn gặp các triệu chứng như đau đầu gối kéo dài, sưng tấy, khó vận động hoặc cơn đau không cải thiện sau nghỉ ngơi, hãy đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp.
Phòng khám xương khớp Cao Khang là địa chỉ uy tín, được nhiều bệnh nhân tin tưởng lựa chọn nhờ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và hệ thống máy móc hiện đại. Chúng tôi cam kết mang đến giải pháp điều trị toàn diện, cá nhân hóa cho từng trường hợp viêm bao hoạt dịch khớp gối.
Câu hỏi thường gặp về viêm bao hoạt dịch khớp gối (FAQ)
1. Viêm bao hoạt dịch khớp gối có phải là bệnh mãn tính không?
Không phải tất cả các trường hợp đều là mãn tính. Nhiều người chỉ bị viêm cấp tính do chấn thương hoặc quá tải khớp và có thể hồi phục hoàn toàn sau điều trị. Tuy nhiên, nếu không điều trị đúng cách hoặc tiếp tục duy trì các thói quen xấu, viêm có thể tái phát và trở thành mãn tính.
2. Viêm bao hoạt dịch khớp gối có liên quan đến thoái hóa khớp không?
Có. Viêm bao hoạt dịch và thoái hóa khớp có thể xảy ra song song hoặc thúc đẩy lẫn nhau. Khi bao hoạt dịch viêm kéo dài, chất lượng dịch khớp bị thay đổi, ảnh hưởng đến sụn khớp và có thể dẫn đến thoái hóa khớp gối về sau.
3. Bệnh có lây từ người này sang người khác không?
Không. Viêm bao hoạt dịch không phải là bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân là do nhiễm khuẩn thì người bệnh cần được cách ly vết thương và xử lý y tế phù hợp để tránh lây lan vi khuẩn qua dụng cụ hoặc vết thương hở.
4. Tôi có thể đi bộ hoặc tập thể dục khi bị viêm bao hoạt dịch khớp gối không?
Trong giai đoạn cấp tính, người bệnh nên hạn chế vận động để giảm viêm. Sau khi triệu chứng thuyên giảm, có thể bắt đầu tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ chậm, giãn cơ, vật lý trị liệu… theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên phục hồi chức năng.
5. Viêm bao hoạt dịch khớp gối có tái phát không?
Có. Nếu người bệnh không điều chỉnh tư thế sinh hoạt, duy trì thói quen xấu hoặc không điều trị triệt để, tình trạng viêm rất dễ tái phát. Việc phòng ngừa, luyện tập và theo dõi định kỳ là cần thiết để kiểm soát lâu dài.
