Bị trật khớp ngón tay cái phải làm sao? Hướng dẫn xử lý đúng cách

Trật khớp ngón tay cái là một chấn thương phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ. Nếu không xử lý đúng cách, tình trạng này có thể để lại hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng cầm nắm và vận động tay. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí trật khớp ngón tay cái hiệu quả nhất.

Trật khớp ngón tay cái là gì?

Trật khớp ngón tay cái là tình trạng đầu xương của ngón cái bị lệch khỏi vị trí bình thường trong khớp do một lực mạnh tác động đột ngột. Khớp thường bị trật là khớp nối giữa xương bàn tay và xương đốt ngón cái (gọi là khớp bàn – ngón cái). Trật khớp khác với bong gân hay gãy xương, vì trong trường hợp này, xương không bị nứt vỡ mà bị lệch khỏi trục khớp – dẫn đến mất liên kết và biến dạng vùng ngón tay cái.

Nguyên nhân gây trật khớp ngón tay cái

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến trật khớp ngón tay cái, trong đó thường gặp nhất là:

• Chấn thương khi chơi thể thao: Các môn như bóng rổ, bóng chuyền, võ thuật hoặc trượt ván đều có nguy cơ cao làm trật khớp do tay bị va chạm mạnh hoặc chống xuống mặt đất.
• Tai nạn sinh hoạt: Những hành động bất cẩn trong sinh hoạt hàng ngày như chống tay khi vấp ngã, mở nắp chai quá mạnh, hoặc vặn cổ tay sai tư thế cũng có thể gây ra trật khớp ngón tay cái.
• Tác động lực trực tiếp: Bị đập, kẹp tay trong máy móc, cửa kính, hay va chạm trong lao động.
• Tai nạn giao thông: Dù ít gặp hơn nhưng trong một số trường hợp ngã xe, bàn tay chống xuống đất cũng có thể gây trật khớp.

Triệu chứng nhận biết trật khớp ngón tay cái

Người bị trật khớp ngón tay cái thường có thể nhận biết qua các biểu hiện đặc trưng sau:

• Đau dữ dội: Cơn đau xuất hiện ngay lập tức sau chấn thương, đặc biệt tăng khi cố gắng cử động ngón tay.
• Biến dạng khớp: Ngón tay có thể bị lệch trục, cong quẹo hoặc trông khác thường so với bình thường.
• Sưng nề và bầm tím: Vùng khớp bị trật sưng phồng, có thể đổi màu do tụ máu.
• Mất khả năng vận động: Ngón tay không thể cử động linh hoạt hoặc bị hạn chế hoàn toàn.
• Cảm giác tê buốt hoặc yếu tay: Khi dây thần kinh bị chèn ép, người bệnh có thể cảm thấy tê tay hoặc yếu sức cầm nắm.

Biến chứng nếu không xử lý đúng

Không ít trường hợp vì chủ quan hoặc xử lý sai mà trật khớp ngón tay cái trở thành chấn thương mạn tính. Những biến chứng có thể gặp bao gồm:

• Biến dạng khớp cố định: Nếu khớp không được nắn lại đúng cách và cố định kịp thời, xương có thể tự “lành sai vị trí”, gây biến dạng ngón tay vĩnh viễn.
• Suy giảm chức năng cầm nắm: Ngón cái là ngón giữ vai trò đối lập với các ngón khác khi cầm nắm. Trật khớp nếu không phục hồi đúng sẽ ảnh hưởng đến khả năng làm việc, thậm chí sinh hoạt đơn giản như mặc áo, cầm bút, mở khóa cũng trở nên khó khăn.
• Viêm khớp sau chấn thương: Khớp bị tổn thương có thể phát triển tình trạng viêm khớp ngón tay mạn tính – gây đau âm ỉ kéo dài và sưng tái phát nhiều lần.
• Đau mãn tính và yếu tay: Người bệnh có thể bị đau kéo dài cả sau khi lành thương, đi kèm yếu cơ và mất linh hoạt ở ngón cái.

Cách xử lý trật khớp ngón tay cái tại chỗ

Khi nghi ngờ bị trật khớp ngón tay cái, cần xử lý đúng cách để hạn chế tổn thương thêm:

• Không tự nắn lại khớp: Trừ khi bạn là nhân viên y tế có kinh nghiệm, tuyệt đối không tự ý nắn vì có thể làm rách dây chằng hoặc tổn thương thêm.
• Cố định khớp: Dùng thanh nẹp hoặc cuốn băng mềm để cố định tạm thời ngón tay.
• Chườm lạnh: Giúp giảm sưng và đau. Mỗi lần chườm 15–20 phút, lặp lại 3–4 lần/ngày.
• Nâng cao tay: Giữ bàn tay cao hơn tim để giảm lượng máu dồn về vùng bị thương.
• Đến cơ sở y tế gần nhất: Để được chẩn đoán và điều trị chuyên môn, tránh biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm: Trật khớp cổ chân nên làm gì?

Phương pháp điều trị tại cơ sở y tế

Tùy vào mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho trật khớp ngón tay cái:

• Nắn chỉnh khớp: Đây là bước đầu tiên, bác sĩ sẽ đưa xương trở lại vị trí ban đầu bằng kỹ thuật chuyên môn, thường kết hợp gây tê tại chỗ.
• Cố định khớp: Sau khi nắn, ngón tay được cố định bằng nẹp hoặc băng ép trong 2–4 tuần.
• Thuốc giảm đau – kháng viêm: Giúp kiểm soát cơn đau, hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Vật lý trị liệu: Sau thời gian cố định, cần tập các bài vận động nhẹ nhàng để khôi phục chức năng cầm nắm.
• Phẫu thuật: Áp dụng trong trường hợp tổn thương dây chằng nghiêm trọng hoặc khớp không ổn định sau chấn thương.

Phục hồi và chăm sóc sau trật khớp

Sau điều trị trật khớp ngón tay cái, việc chăm sóc và phục hồi đóng vai trò quan trọng:

• Tuân thủ thời gian nẹp cố định: Không tháo nẹp trước thời hạn bác sĩ chỉ định.
• Tập vận động nhẹ: Sau tháo nẹp, nên tập luyện dần các động tác gập duỗi ngón cái dưới hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu.
• Không cầm nắm vật nặng: Trong thời gian đầu hồi phục, tránh tác động lực mạnh lên ngón cái.
• Chế độ ăn hỗ trợ: Tăng cường canxi, vitamin D, protein để phục hồi xương khớp hiệu quả hơn.

Cách phòng ngừa trật khớp ngón tay cái

Để hạn chế nguy cơ bị trật khớp ngón tay cái, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Đeo găng tay bảo hộ: Khi chơi thể thao hoặc làm công việc tay chân nặng.
• Khởi động kỹ trước khi vận động: Giúp tăng tính linh hoạt cho khớp tay.
• Tránh cử động tay sai tư thế: Đặc biệt khi vặn, siết hoặc chống tay.
• Chú ý trong sinh hoạt: Cẩn thận khi lên xuống cầu thang, đi xe máy hoặc làm việc trên cao.

FAQ – Giải đáp nhanh về trật khớp ngón tay cái

Kết luận

Trật khớp ngón tay cái là chấn thương không hiếm gặp và hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và xử trí đúng cách. Hãy luôn cẩn thận trong sinh hoạt và thể thao, đồng thời trang bị kiến thức để xử lý đúng khi chẳng may gặp phải. Trong mọi trường hợp nghi ngờ, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.