“Đứt dây chằng có tự lành được không?” – Đây là câu hỏi khiến không ít người lo lắng sau một cú trượt chân, té ngã hay va chạm thể thao. Dù cơn đau ban đầu có thể dịu đi sau vài ngày, nhưng liệu bên trong khớp, dây chằng bị tổn thương có thực sự tự phục hồi mà không cần can thiệp y tế?
Không phải trường hợp nào cũng giống nhau – mức độ chấn thương, vị trí bị đứt và cách chăm sóc ban đầu sẽ quyết định khả năng lành lại. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn trong bài viết sau để biết khi nào dây chằng có thể tự lành, và khi nào bạn cần đến bác sĩ can thiệp.
Đứt dây chằng là gì?
Dây chằng là những dải mô liên kết có cấu trúc chắc khỏe, nối giữa hai đầu xương trong một khớp. Chúng giúp giữ khớp ổn định, ngăn cản các chuyển động quá mức và bảo vệ cấu trúc khớp khi vận động mạnh.
Đứt dây chằng xảy ra khi dây chằng bị kéo căng quá mức do chấn thương, khiến cấu trúc collagen bị rách một phần hoặc hoàn toàn. Tùy theo mức độ, có thể chia thành:
- Đứt bán phần: Một phần sợi dây chằng bị rách nhưng vẫn còn kết nối.
- Đứt hoàn toàn: Dây chằng bị đứt rời khỏi điểm bám, mất hoàn toàn khả năng nâng đỡ khớp.
Vị trí thường gặp gồm:
- Dây chằng chéo trước/chéo sau ở khớp gối
- Dây chằng cổ chân
- Dây chằng vai hoặc cổ tay
Đứt dây chằng có tự lành được không?
Đây là câu hỏi mà nhiều bệnh nhân đặt ra khi gặp chấn thương dây chằng. Trên thực tế, khả năng tự lành của dây chằng là có, nhưng không áp dụng cho tất cả các trường hợp.
- Với các tổn thương nhẹ hoặc đứt bán phần, mô liên kết có khả năng phục hồi nếu được điều trị đúng cách.
- Tuy nhiên, với đứt hoàn toàn, dây chằng không thể tự nối lại vì không còn điểm bám – cần can thiệp ngoại khoa để tái tạo chức năng.
Như vậy, đứt dây chằng chỉ có thể tự lành nếu tổn thương ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, còn đối với các trường hợp đứt hoàn toàn, can thiệp y tế là cần thiết để đảm bảo khớp hồi phục đúng cách và tránh biến chứng về sau.
Trường hợp đứt dây chằng có thể tự lành
Ở những trường hợp đứt bán phần dây chằng, cơ thể vẫn giữ lại một phần cấu trúc nguyên vẹn của dây chằng, nhờ đó mà quá trình tái tạo mô có thể xảy ra. Khi đó, các tế bào sợi trong cơ thể sẽ sản sinh collagen mới để bù đắp lại vùng tổn thương, từng bước phục hồi lại độ bền và chức năng của dây chằng.
Tuy nhiên, để quá trình này diễn ra hiệu quả, người bệnh cần phải tuân thủ nghiêm túc một phác đồ điều trị bảo tồn bao gồm:
- Nghỉ ngơi và tránh vận động mạnh: Hạn chế áp lực lên vùng khớp tổn thương để ngăn ngừa rách thêm.
- Cố định khớp bằng nẹp, băng ép hoặc đai hỗ trợ: Giúp ổn định khớp và tạo điều kiện cho dây chằng lành lại.
- Chườm lạnh, uống thuốc kháng viêm giảm đau: Giảm đau và sưng viêm dây chằng trong giai đoạn đầu.
- Tập vật lý trị liệu đúng cách: Sau giai đoạn cấp tính, việc tập luyện có kiểm soát sẽ giúp phục hồi sức mạnh cơ, tăng tuần hoàn máu đến vùng tổn thương và hỗ trợ tái tạo mô hiệu quả hơn.
Thời gian phục hồi trong trường hợp này thường dao động từ 4 đến 12 tuần, tùy vào vị trí chấn thương, độ tuổi và tốc độ đáp ứng của cơ thể.
Một ví dụ thực tế: Người bị đứt bán phần dây chằng chéo sau khớp gối – nếu được chẩn đoán đúng, điều trị bảo tồn bài bản, và luyện tập phục hồi đúng lộ trình – hoàn toàn có thể trở lại sinh hoạt bình thường mà không cần phẫu thuật không cần mổ.
Trường hợp đứt dây chằng không thể tự lành
Trái với trường hợp nhẹ, những ca đứt dây chằng hoàn toàn không thể tự phục hồi nếu không có can thiệp y tế chuyên sâu. Khi dây chằng bị đứt rời hoàn toàn, hai đầu dây không còn tiếp xúc với nhau và mất khả năng liên kết tự nhiên. Đồng thời, máu nuôi ở vùng dây chằng khá hạn chế nên cơ thể khó tái tạo mô sợi mới, khiến tổn thương này trở nên dai dẳng và dễ dẫn đến biến chứng.
Nếu không được điều trị đúng cách, các hậu quả thường gặp bao gồm:
- Lỏng khớp, mất vững khớp: Người bệnh cảm thấy khớp yếu, không thể đứng vững hoặc đi lại bình thường.
- Tăng nguy cơ trật khớp tái phát: Mỗi lần vận động sai tư thế, khớp có thể bị trật lại do không còn dây chằng giữ vững.
- Thoái hóa khớp sớm: Khớp bị mài mòn nhanh chóng do vận động sai trục, dẫn đến đau mạn tính, sưng nề và biến dạng.
- Tổn thương sụn khớp và gân cơ lân cận: Do mất ổn định, các cấu trúc xung quanh dễ bị tổn thương thứ phát, làm quá trình điều trị phức tạp hơn.
Giải pháp điều trị hiệu quả nhất trong trường hợp này là phẫu thuật tái tạo dây chằng, đặc biệt là kỹ thuật nội soi tái tạo dây chằng hiện đại – ít xâm lấn, hồi phục nhanh và giảm thiểu biến chứng. Các gân được sử dụng để tái tạo là gân bánh chè, gân cơ đùi, hoặc mô ghép đồng loại.
Sau phẫu thuật, người bệnh cần kết hợp với phục hồi chức năng chuyên sâu trong vòng 3–6 tháng để khôi phục độ linh hoạt, tăng sức cơ và giúp khớp trở lại vận động bình thường.
Các phương pháp điều trị khi đứt dây chằng
Điều trị bảo tồn (không phẫu thuật)
Áp dụng cho đứt bán phần hoặc người không có nhu cầu vận động mạnh. Bao gồm:
- Nghỉ ngơi, tránh vận động khớp tổn thương
- Băng ép – cố định khớp
- Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm
- Vật lý trị liệu: tập phục hồi biên độ vận động và sức mạnh cơ
Điều trị phẫu thuật
Chỉ định trong các trường hợp:
- Đứt hoàn toàn dây chằng
- Tổn thương phức tạp kèm theo trật khớp, rách sụn chêm
- Bệnh nhân trẻ, vận động viên, hoặc cần hoạt động thể lực cao
Phẫu thuật nội soi ít xâm lấn, tỷ lệ phục hồi cao và giúp bệnh nhân sớm trở lại vận động.
Lưu ý quan trọng khi điều trị đứt dây chằng
- Không nên chủ quan, dù chỉ bị tổn thương nhẹ, vì nếu điều trị sai có thể dẫn đến biến chứng nặng hơn.
- Tránh vận động sớm hoặc luyện tập quá mức khi dây chằng chưa lành hẳn.
- Tuân thủ phác đồ điều trị và lịch trình vật lý trị liệu do bác sĩ đề ra.
- Tái khám định kỳ để kiểm tra tiến độ hồi phục.
- Nếu có dấu hiệu đau kéo dài, yếu khớp, tái phát chấn thương, cần đi khám lại ngay để kiểm tra tổn thương thứ phát.
Kết luận
Đứt dây chằng có tự lành được không? – Câu trả lời là có thể trong trường hợp đứt bán phần, nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, với các ca đứt hoàn toàn, bắt buộc phải phẫu thuật tái tạo mới có thể phục hồi khả năng vận động.
Việc chẩn đoán đúng mức độ tổn thương và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là yếu tố quyết định đến kết quả phục hồi.
