Phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo, đặc biệt là dây chằng chéo trước (ACL), là bước điều trị quan trọng giúp người bệnh lấy lại chức năng vận động sau chấn thương. Tuy nhiên, hiệu quả phẫu thuật không chỉ phụ thuộc vào tay nghề bác sĩ mà còn đến từ chế độ chăm sóc và phục hồi sau mổ. Việc tránh các sai lầm phổ biến trong giai đoạn hồi phục sẽ giúp dây chằng mới liền tốt, giảm nguy cơ biến chứng và sớm trở lại vận động bình thường.
Vì sao cần chú ý sau mổ dây chằng chéo?
Sau khi dây chằng được tái tạo bằng phẫu thuật nội soi, phần mô ghép cần một thời gian dài để tích hợp với xương và tạo liên kết vững chắc. Trong giai đoạn này, nếu không được bảo vệ đúng cách hoặc vận động sai tư thế, dây chằng có thể bị kéo căng, lỏng khớp, thậm chí rách lại. Ngoài ra, bỏ qua vật lý trị liệu hoặc chăm sóc không đúng còn dẫn đến teo cơ, cứng khớp và giảm chức năng vận động lâu dài.
Do đó, người bệnh cần đặc biệt lưu ý 10 điều cần tránh dưới đây để hỗ trợ quá trình phục hồi đạt kết quả tốt nhất.
10 điều tránh sau mổ dây chằng chéo
1. Không vận động sớm hoặc quá sức
Nhiều người sau mổ vì muốn hồi phục nhanh nên vội vàng tập luyện hoặc đi lại quá sớm. Tuy nhiên, đây là sai lầm nghiêm trọng. Trong những tuần đầu, dây chằng mới còn rất yếu, chưa thể chịu được lực kéo lớn. Nếu vận động sai tư thế, tập quá nặng hoặc gập duỗi gối quá mức, có thể gây lỏng dây chằng hoặc tái tổn thương vùng khớp đã mổ.
Lời khuyên: Cần tuân thủ đúng giáo án phục hồi do bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu hướng dẫn. Giai đoạn đầu chỉ nên thực hiện các bài tập thụ động nhẹ, sau đó mới dần tăng cường độ.
2. Không bỏ đeo nẹp hoặc đai hỗ trợ
Sau mổ, người bệnh thường được chỉ định sử dụng nẹp chỉnh hình hoặc đai bảo vệ đầu gối nhằm cố định khớp, hạn chế vận động sai hướng. Nhiều người vì bất tiện hoặc thấy đỡ đau mà bỏ nẹp quá sớm, dẫn đến tình trạng dây chằng bị căng giãn, tăng nguy cơ biến chứng.
Lời khuyên: Hãy đeo nẹp theo đúng thời gian bác sĩ chỉ định (thường từ 2 – 6 tuần đầu). Khi chuyển giai đoạn, có thể thay bằng đai mềm nhưng vẫn cần giữ nguyên nguyên tắc bảo vệ khớp.
3. Không lơ là tập vật lý trị liệu
Phục hồi chức năng là phần không thể thiếu sau mổ dây chằng chéo. Nếu không tập luyện đúng cách, các cơ quanh khớp gối sẽ bị teo, khớp dễ cứng và mất linh hoạt. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động về sau.
Lời khuyên: Người bệnh nên bắt đầu vật lý trị liệu sớm theo đúng hướng dẫn, kết hợp các bài tập cải thiện biên độ vận động, tăng sức mạnh cơ và phục hồi cảm giác thăng bằng.
4. Không chống chân – đi lại khi chưa được cho phép
Trong vài tuần đầu sau mổ, khớp gối chưa thể chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể. Nếu người bệnh nóng vội đi lại mà chưa có sự cho phép từ bác sĩ, dây chằng mới có thể bị quá tải, dẫn đến tụ dịch, viêm hoặc rách lại.
Lời khuyên: Sử dụng nạng hỗ trợ khi đi lại trong thời gian đầu. Chỉ bắt đầu chống chân khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ điều trị.
5. Không để nước vào vết mổ khi chưa lành hẳn
Vết mổ chưa lành hoàn toàn rất dễ bị nhiễm trùng nếu tiếp xúc với nước, đặc biệt là nước không đảm bảo vệ sinh như nước tắm bồn, hồ bơi, sông suối… Nhiễm trùng vết mổ có thể gây hoại tử mô, làm hỏng dây chằng ghép.
Lời khuyên: Luôn giữ vết mổ khô ráo trong 7 – 10 ngày đầu. Khi tắm cần bọc kín vùng khớp gối và chỉ vệ sinh nhẹ nhàng bằng khăn ấm quanh khu vực này.
6. Không chủ quan khi cảm thấy hết đau
Nhiều người nghĩ rằng hết đau = khỏi hẳn, nên quay lại sinh hoạt, chơi thể thao sớm. Tuy nhiên, dây chằng cần ít nhất 6 – 9 tháng để tái cấu trúc hoàn toàn và tạo độ vững chắc như ban đầu.
Lời khuyên: Hết đau là dấu hiệu tốt nhưng chưa đủ để trở lại hoạt động mạnh. Luôn tuân thủ phác đồ và lịch hẹn tái khám để được bác sĩ đánh giá tiến triển phục hồi chính xác.
7. Không thực hiện các động tác gập sâu – xoay vặn đầu gối
Các tư thế như ngồi xổm, lên xuống cầu thang nhanh, xoay người đột ngột, chạy nhảy… tạo lực xoắn lớn lên dây chằng chéo. Nếu thực hiện sai thời điểm, rất dễ khiến dây chằng chưa kịp liền bị kéo giãn hoặc đứt lại.
Lời khuyên: Tránh hoàn toàn các động tác này trong ít nhất 3 tháng đầu. Sau đó chỉ tập luyện theo giáo án chuyên biệt và có giám sát của chuyên viên phục hồi.
8. Không lạm dụng thuốc giảm đau
Thuốc giảm đau và kháng viêm giúp người bệnh dễ chịu hơn sau mổ. Tuy nhiên, sử dụng quá liều hoặc kéo dài mà không có chỉ định sẽ gây hại cho gan, thận, dạ dày và che lấp các dấu hiệu viêm nhiễm tiềm ẩn.
Lời khuyên: Chỉ dùng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian do bác sĩ kê đơn. Tuyệt đối không tự ý uống thêm thuốc giảm đau ngoài toa.
9. Không hút thuốc, uống rượu bia
Hút thuốc làm giảm lưu lượng máu nuôi dưỡng mô mềm và xương, làm chậm quá trình liền dây chằng. Trong khi đó, rượu bia có thể ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc, tăng nguy cơ chảy máu và suy giảm miễn dịch sau mổ.
Lời khuyên: Người bệnh nên kiêng thuốc lá và đồ uống có cồn ít nhất 6 – 8 tuần sau mổ để giúp vết thương và dây chằng phục hồi tốt nhất.
10. Không tự ý đánh giá tình trạng phục hồi
Nhiều người chỉ dựa vào cảm giác chủ quan như: đi lại được, hết đau là cho rằng đã khỏi. Tuy nhiên, chỉ có các xét nghiệm chuyên môn như MRI, khám lâm sàng, test độ vững khớp mới cho thấy dây chằng đã lành tốt hay chưa.
Lời khuyên: Tuân thủ lịch tái khám đúng hẹn để được bác sĩ kiểm tra toàn diện. Nếu có dấu hiệu bất thường như đau tái phát, sưng đỏ, tràn dịch khớp… cần đi khám ngay.
Lưu ý thêm để phục hồi sau mổ hiệu quả
Ngoài việc tránh các sai lầm trên, người bệnh nên:
- Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng: Tăng cường protein, vitamin C, canxi và collagen để hỗ trợ tái tạo mô.
- Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc: Giúp cơ thể phục hồi tốt hơn.
- Thực hiện đúng lộ trình phục hồi chức năng: Kiên nhẫn, không nóng vội quay lại vận động thể thao sớm.
Kết luận
Sau phẫu thuật dây chằng chéo, chế độ chăm sóc và phục hồi đóng vai trò quyết định đến kết quả điều trị. 10 điều tránh sau mổ dây chằng chéo kể trên sẽ giúp bạn bảo vệ dây chằng mới, tránh biến chứng và rút ngắn thời gian trở lại vận động bình thường.
Nếu bạn đang cần được tư vấn thêm hoặc muốn thăm khám chuyên sâu sau phẫu thuật, hãy liên hệ Phòng khám xương khớp Cao Khang – nơi hội tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm cùng các phương pháp phục hồi tiên tiến, an toàn.
