Viêm khớp háng: nguyên nhân và 7 cách điều trị hiệu quả

Khi bị viêm khớp háng người bệnh không chỉ đối mặt với cơn đau dai dẳng mà còn gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, thậm chí mất dần khả năng vận động nếu không được điều trị đúng cách. Hiểu rõ về viêm khớp háng – từ nguyên nhân, dấu hiệu đến hướng điều trị – là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe xương khớp lâu dài. Phòng khám Xương khớp Cao Khang xin chia sẻ những kiến thức hữu ích và cập nhật nhất giúp bạn chủ động phòng ngừa và xử lý hiệu quả căn bệnh này.

Viêm khớp háng là gì?

Khớp háng là khớp nối giữa xương chậu và chỏm xương đùi, có cấu trúc dạng cầu và ổ chảo, cho phép thực hiện các cử động như gập, duỗi, xoay. Trong một khớp háng khỏe mạnh, bề mặt các xương được bao phủ bởi lớp sụn trơn giúp giảm ma sát và hấp thụ lực khi vận động.

Viêm khớp háng xảy ra khi lớp sụn này bị mòn, hư hỏng hoặc mất đi, dẫn đến sự cọ xát trực tiếp giữa các đầu xương. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn mà còn làm hạn chế khả năng vận động và có thể dẫn đến phá hủy khớp nếu không được điều trị đúng cách.

Nguyên nhân gây viêm khớp háng

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến viêm khớp háng, trong đó phổ biến nhất là:

• Thoái hóa khớp do tuổi tác: Đây là nguyên nhân thường gặp ở người trên 60 tuổi, khi sụn khớp dần mất đi tính đàn hồi và khả năng tái tạo.

• Chấn thương hoặc tiền sử chấn thương khớp háng: Gãy xương, trật khớp hoặc tổn thương sụn do tai nạn có thể làm tổn hại cấu trúc khớp, dẫn đến viêm.

• Bệnh lý tự miễn: Các bệnh như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus ban đỏ hệ thống có thể gây viêm khớp háng mạn tính.

• Nhiễm khuẩn khớp háng: Viêm khớp do vi khuẩn gây ra thường cấp tính, đi kèm với các dấu hiệu như sốt, sưng nóng đỏ khớp.

• Bất thường giải phẫu: Các dị dạng bẩm sinh như loạn sản xương háng hoặc xung đột ổ cối – chỏm đùi làm tăng áp lực lên khớp.

• Lối sống và yếu tố nguy cơ: Thừa cân – béo phì, ít vận động, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia là những yếu tố thúc đẩy viêm khớp háng sớm.

Triệu chứng viêm khớp háng

Người mắc viêm khớp háng có thể gặp phải những biểu hiện như:

• Đau ở vùng háng, mông hoặc đùi ngoài, tăng khi đi lại, đứng lâu, leo cầu thang hoặc sau khi ngủ dậy.

• Cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi dài.

• Giảm phạm vi vận động, gây khó khăn trong việc mặc quần, đi giày, ngồi xổm hoặc cúi người.

• Cảm giác lục khục, răng rắc khi cử động khớp.

• Yếu cơ vùng chân bên bị viêm, gây khó khăn khi đi bộ hoặc giữ thăng bằng.

• Đôi khi có cảm giác “bắt khớp” hoặc nhấp nháy tại khớp háng khi di chuyển.

Nếu không được điều trị, các triệu chứng có thể tiến triển nặng hơn theo thời gian, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày và sức khỏe tinh thần.

Ai có nguy cơ mắc viêm khớp háng?

Viêm khớp háng có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi, nhưng một số nhóm đối tượng sau đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do những đặc điểm sinh lý, bệnh lý hoặc thói quen sinh hoạt:

1. Người cao tuổi

Tuổi tác là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Khi lớn tuổi, quá trình thoái hóa tự nhiên của cơ thể diễn ra, trong đó có sự mòn dần của sụn khớp. Sụn mất đi tính đàn hồi, kém sản sinh và phục hồi, khiến khớp háng dễ bị tổn thương, dẫn đến viêm đau. Người cao tuổi thường kèm theo loãng xương và giảm trương lực cơ, làm tăng nguy cơ biến chứng.

2. Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao – thừa cân, béo phì

Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lớn lên khớp háng mỗi khi vận động, khiến sụn khớp hao mòn nhanh chóng. Thừa cân còn làm tăng tình trạng viêm toàn thân, có thể ảnh hưởng đến mô sụn và bao khớp, góp phần thúc đẩy tiến trình viêm khớp.

3. Người từng bị chấn thương hoặc phẫu thuật khớp háng

Các chấn thương do tai nạn, té ngã hoặc phẫu thuật vùng hông – đùi như thay khớp, kết hợp xương… có thể làm thay đổi cấu trúc giải phẫu khớp háng hoặc tạo ra sẹo, ảnh hưởng đến chức năng và làm tăng nguy cơ viêm khớp về sau.

4. Vận động viên hoặc người làm việc nặng

Những người thường xuyên thực hiện các động tác lặp đi lặp lại, nâng vác nặng hoặc phải sử dụng khớp háng với cường độ cao (ví dụ: chạy, đá bóng, nhảy cao, công nhân khuân vác…) dễ gặp tình trạng vi chấn thương lặp lại. Theo thời gian, các tổn thương này tích tụ và dẫn đến viêm khớp.

5. Phụ nữ mang thai hoặc sau sinh

Trong thai kỳ, do sự thay đổi hormone và áp lực của thai nhi lên vùng chậu, khớp háng có thể chịu tải bất thường và yếu đi. Ngoài ra, sau sinh, việc chăm con, bế bé sai tư thế, ngồi lâu cũng có thể làm khớp háng bị quá tải, dẫn đến viêm. Nếu không được nghỉ ngơi và phục hồi hợp lý, nguy cơ viêm khớp háng càng cao.

6. Người mắc các bệnh lý nền ảnh hưởng đến khớp háng

Một số bệnh lý mãn tính có thể gây viêm hoặc làm tổn thương khớp háng, bao gồm:

• Viêm khớp dạng thấp: Là bệnh tự miễn, gây viêm mạn tính ở các khớp, trong đó có khớp háng.

• Lupus ban đỏ hệ thống: Cũng là bệnh tự miễn, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan và khớp.

• Thoát vị bẹn: Dù không trực tiếp gây viêm khớp, nhưng có thể ảnh hưởng đến cấu trúc vùng chậu và làm thay đổi dáng đi, dẫn đến căng thẳng khớp háng kéo dài.

Phương pháp điều trị viêm khớp háng

1. Điều trị không phẫu thuật

Đây là lựa chọn đầu tiên được ưu tiên trong phần lớn các trường hợp viêm khớp háng ở mức độ nhẹ đến trung bình. Điều trị bảo tồn có thể giúp trì hoãn hoặc tránh hoàn toàn việc can thiệp bằng phẫu thuật:

1.1 Sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm

Để cải thiện cơn đau khớp, bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, aspirin, naproxen… Tuy nhiên, những loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ nhất định. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý mua thuốc khi chưa có chỉ dẫn của bác sĩ hoặc sử dụng quá liều lượng được chỉ định.

1.2 Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

• Bao gồm các bài tập chuyên biệt nhằm cải thiện sức mạnh cơ vùng hông, tăng độ linh hoạt khớp, giảm đau và hỗ trợ khả năng vận động.

• Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ xây dựng phác đồ cá nhân hóa, bao gồm các bài kéo giãn, tăng sức cơ, điều chỉnh dáng đi, tư thế và hạn chế chấn thương tái phát.

1.3 Điều chỉnh lối sống và chăm sóc tại nhà

• Giảm cân nếu thừa cân để giảm tải cho khớp háng.

• Tránh vận động mạnh, leo cầu thang nhiều hoặc đứng/ngồi lâu.

• Chế độ ăn uống lành mạnh, giàu canxi, vitamin D và omega-3 để hỗ trợ sức khỏe xương khớp.

• Tập các bài thể dục nhẹ nhàng, như bơi lội, yoga, thái cực quyền, đạp xe với cường độ vừa phải.

2. Điều trị phẫu thuật

Khi các phương pháp bảo tồn không còn hiệu quả hoặc tổn thương khớp đã ở giai đoạn nặng, phẫu thuật là lựa chọn cần thiết để phục hồi chức năng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

2.1 Nội soi khớp háng

Đây làphương pháp phẫu thuật ít xâm lấn, dùng ống nội soi và dụng cụ chuyên biệt để xử lý tổn thương bên trong khớp. Kỹ thuật này phù hợp với các trường hợp viêm nhẹ đến trung bình, giúp giảm đau, cải thiện vận động và hồi phục nhanh.

2.2 Phẫu thuật bảo tồn khớp

Phương pháp này được áp dụng cho người trẻ tuổi nhằm chỉnh lại cấu trúc bất thường của khớp háng. Mục tiêu là làm chậm quá trình thoái hóa và kéo dài tuổi thọ khớp tự nhiên, tránh phải thay khớp quá sớm.

2.3 Thay khớp háng

Là phương pháp điều trị dứt điểm khi khớp háng bị tổn thương nghiêm trọng, mất chức năng:

• Thay khớp háng toàn phần: Thay cả phần chỏm xương đùi và ổ cối bằng khớp nhân tạo. Áp dụng cho bệnh nhân lớn tuổi hoặc viêm khớp nặng không đáp ứng điều trị bảo tồn.

• Thay khớp háng bán phần: Chỉ thay chỏm xương đùi, thường chỉ định trong gãy cổ xương đùi ở người lớn tuổi.

• Tái tạo bề mặt hông (hip resurfacing): Bảo tồn phần lớn mô xương, chỉ mài và phủ lại bề mặt tổn thương. Phù hợp cho bệnh nhân trẻ, hoạt động nhiều.

2.4 Hợp nhất khớp háng (Arthrodesis)

Hợp nhất khớp háng là phương pháp cố định khớp bằng vít hoặc nẹp để loại bỏ hoàn toàn cơn đau. Tuy nhiên, người bệnh sẽ mất khả năng vận động linh hoạt ở khớp háng, nên chỉ áp dụng trong những trường hợp đặc biệt.

Phòng ngừa viêm khớp háng

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Dưới đây là một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc viêm khớp háng:

• Tập luyện thường xuyên các bài tập phù hợp, giúp tăng cường cơ và duy trì tính linh hoạt của khớp.

• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh để béo phì kéo dài.

• Hạn chế các hoạt động gây áp lực lên khớp háng, nhất là mang vác nặng không đúng tư thế.

• Bổ sung canxi, vitamin D và các dưỡng chất cần thiết cho xương chắc khỏe.

• Khởi động kỹ trước khi tập thể thao hoặc lao động nặng.

• Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ…

• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya kéo dài và giữ tinh thần thoải mái.

Các bài tập hỗ trợ giảm đau và cải thiện chức năng khớp háng

Tập luyện đúng cách có thể giúp giảm cơn đau, tăng cường sức mạnh cơ vùng hông và cải thiện độ linh hoạt của khớp háng. Dưới đây là ba bài tập đơn giản, dễ thực hiện tại nhà, phù hợp cho người đang gặp vấn đề về khớp háng ở mức độ nhẹ đến trung bình:

1. Bài tập kéo gối về ngực

Bài tập này giúp thư giãn cơ vùng mông và lưng dưới, đồng thời cải thiện biên độ vận động của khớp háng.

Cách thực hiện:

• Đứng thẳng người, hai chân đặt song song với nhau.

• Từ từ nâng một chân lên, dùng hai tay ôm lấy đầu gối và kéo nhẹ về phía ngực.

• Giữ tư thế trong khoảng 5 giây rồi hạ chân xuống.

• Đổi bên và lặp lại động tác.

Số lần: Thực hiện 8–10 lần cho mỗi bên chân.

2. Bài tập xoay ngoài khớp háng khi ngồi

Bài tập này tăng cường độ linh hoạt của cơ gập hông và cơ vùng trong đùi, thích hợp để tập hàng ngày.

Cách thực hiện:

• Ngồi trên sàn hoặc thảm, hai chân duỗi thẳng phía trước.

• Gập đầu gối và đưa hai lòng bàn chân áp sát vào nhau.

• Dùng tay đặt nhẹ lên hai đầu gối và ấn xuống từ từ cho đến khi cảm nhận được sự căng nhẹ ở cơ đùi trong.

• Giữ trong 10–15 giây, sau đó thả lỏng.

Số lần: Thực hiện 5 lần, nghỉ giữa các lần khoảng 10–15 giây.

3. Bài tập đá chân ra sau (mở rộng khớp háng)

Bài tập này giúp tăng sức mạnh nhóm cơ mông và cải thiện khả năng giữ thăng bằng, giảm tải lên khớp háng trong các hoạt động hàng ngày.

Cách thực hiện:

• Đứng cạnh ghế hoặc bám vào tường để giữ thăng bằng.

• Giữ thân người và chân trụ thẳng, chân còn lại từ từ đá thẳng ra phía sau.

• Không xoay hông hoặc cong lưng khi thực hiện.

• Giữ tư thế nâng trong khoảng 5 giây rồi đưa chân trở về vị trí ban đầu.

Số lần: Lặp lại 8–10 lần cho mỗi bên chân.

*Lưu ý khi tập luyện:

• Luôn khởi động nhẹ từ 5–10 phút trước khi bắt đầu tập.

• Thực hiện động tác chậm rãi, đúng kỹ thuật, tránh gắng sức quá mức.

• Ngưng tập và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu xuất hiện đau nhiều, tê buốt hoặc cơn đau lan rộng.

• Với người bị viêm khớp háng ở giai đoạn nặng, nên có sự hướng dẫn cụ thể từ chuyên gia vật lý trị liệu.